با انواع بیماری های دامی آشنا شوید

بیماری‌های دامی، دغدغه دامداران

یکی از دغدغه‌های دامداران امروزی، شناخت انواع بیماری های دامی جهت جلوگیری از بروز هر گونه حادثه می‌باشد. مقالات خارجی و داخلی متعددی در حوزه بیماری‌های دامی نوشته شده است که در این بخش سعی می‌کنیم خلاصه‌ای از مهم ترین مطالب نوشته شده را در اختیار دامداران عزیز قرار دهیم.

تلاش شده است با معرفی انواع بیماری‌های دامی و نشانه‌های آنها در این مقاله، از نگرانی ودغدغه‌های صاحبان مرغداری، گاوداری و انواع دامداری بکاهیم.

به طور کلی مریضی های دامی را می توان در چند دسته تقسیم بندی کرد از جمله:

بیماری های پوستی، انگلی، دستگاه گوارش، دستگاه تنفسی، اختلالات حرکتی، باکتریایی، داخلی، دستگاه قلب و عروق، ویروسی، متابولیک.

• در این سایت بخوانید: معرفی کامل تجهیزات دامداری

بیماری گامبورو (gumboro):

اگر در صنعت طیور فعالیت می‌کنید حتما نام بیماری گامبورو را شنیده‌اید. بیماری که نام فارسی آن بورس عفونی می‌باشد. این بیماری در سال 1962 برای اولین بار معرفی شد و به علت اینکه به شدت کلیه پرندگان را تحت تأثیر قرار می‌داد، به آن تورم کلیه‌های پرندگان هم گفته می‌شد. این بیماری سیستم مختلف دام خصوصأ سیستم‌های ایمنی آنها را تضعیف می‌کرد و باعث می‌شد پرندگان در مقابل سایر بیماری‌ها هم ضعیف شوند. دوره این بیماری کوتاه است.

بیماری کوکسیدیوز(Coccidiosis):

این بیماری دامی ناشی از فعالیت یک نوع انگلی به نام ایمریا می‌باشد که تا به حال چندین گونه از آن شناسایی شده است. بیشتر در انواع مختلف مرغان و پرندگان مشاهده می‌شود.بهترین راه حل برای جلوگیری از این بیماری استفاده از محیط های تمیز و بدور از آلودگی برای پرورش و نگهداری حیوانات می باشد. این نوع از بیماری سالانه خسارت مالی سنگینی به مرغداری‌ها وارد می‌کند.

بیماری تب برفکی:

از جمله بیماری های دامی شایع و بسیار واگیر در دام‌ها و مخصوصأ گاوها می‌باشد. عامل ایجاد این بیماری دامی آفتو ویروس است که قابلیت پیشگیری را دارد و می‌توان با واکسن جلوی انتشار آن را گرفت و از خسارت های احتمالی جلوگیری به عمل آورد. استفاده از کربنات سدیم پنچ درصد و ویتامین های A,D3,E نیز برای درمان موثر می باشد.

• در یک مطلب دیگر از این سایت به بررسی عمیق تر بیماری تب برفکی پرداخته ایم. برای کسب اطلاعات بیشتر کلیک کنید.

بیماری شاربن (Charbon):

بیماری شاربن دسته ای دیگر از بیماری های دامی می باشد که بیشتر از طریق آب آلوده و غذا وارد بدن دام می‌شود. بسیار واگیر دار بوده و باید بعد از مرگ حتما لاشه دام را سوزاند . چرا که در صورت پخش شدن خسارت سنگینی به گله دام ها وارد می‌کند. واکسیناسیون در این بیماری بسیار مهم است و باید به موقع انجام شود.

بیماری تیلریوز :

این بیماری از طریق کنه‌های آلوده به انگل وارد بدن دام می‌شوند. میزان تلفات این بیماری بسیار بالاست. می‌توان از طریق سمپاشی منظم و رعایت بهداشت در محل پرورش دام، مانع از بروز این بیماری شد.

بیماری سالمونلا:

سالمونلا یک باکتری می‌باشد که بسیار خطرناک و بیماری زا است. این بیماری به روش‌های مختلفی بین حیوان و انسان منتقل می‌شود. مرغان و پرندگان یکی از مهم‌ترین میزبان‌های این بیماری می‌باشند.

بیماری پاستورلوز(Pasteurellosis):

از جمله انواع بیماری‌ های دامی مشترک بین انسان و دام ، بیماری Pasteurellosis  می‌باشد. این بیماری بیشتر از طریق آب و غذای آلوده و زخم وارد بدن دام‌ها شده و به سرعت منتشر می‌شود. دام‌ها باید پس از نه ماهگی در برابر این بیماری واکسینه شوند. این واکسیناسیون باید هر سال یک بار تا پایان عمر دام انجام شود.

• در این سایت بخوانید: جدیدترین تحولات قیمت گوسفند زنده

سنگ کلیه :

گونه ای دیگر از انواع بیماری های دامی سنگ کلیه است که به دلایلی از جمله سطح بالای فسفر در جیره غذایی به وجود می آید . برای پیشگیری از این بیماری باید سطح مناسبی از عناصر معدنی از جمله کلسیم ، فسفر و … در جیره غذایی دام استفاده کرد.

منتژنیت باکتریایی :

این بیماری بیشتر در بره هایی که حدود 2 تا 4  هفته سن دارند به وجود می آید. مهمترین علائم بالینی آن گرسنگی ، افسردگی ، پریشانی و راه رفتن غیر طبیعی می باشد.

جنون گاوی

از مهم ترین نشانه های این بیماری خطرناک عصبانیت ، حساسیت زیاد دام، کاهش وزن، راه رفتن نامنظم ، اضطراب می باشد که خون ریزی در بافت مغزی و فشار به سیستم عصبی را به همراه دارد. عامل شناسایی شده این مریضی پریون است که نوعی از پروتئین ها می باشد. برای جلوگیری و پیشگیری کردن از انتقال بیماری سوزاندن لاشه و جمع آوری خاکستر حاصل از آن و عدم مصرف گوشت دام آلوده توصیه می شود.

انگل ها :

انگل ها نوعی بیماری خاصی هستند که مبتلا شدن به آن کاهش شدید رشد بدنی ، افزایش میزان مبتلا شدن به انواع بیماری ها و ضعیف شدن بدن را به همراه دارد . در مبارزه با این نوع خطرناک مریضی بسیار مسر باشید و حتما از دکتر دامپزشک بخواهید حیوانات شما را معاینه و معالجه نماید.

کرم های انگلی دستگاه گوارشی اثر مخربی بر زندگی گوسفندان شما دارند. وجود این کرم ها سبب کاهش بهره وری و ضعیف شدن بدن این حیوانات می شود.

مهم ترین راهکارهای جلوگیری از ابتلای دام های زنده و گوسفندان به انگل ها عبارتند از :

1. رعایت نکات بهداشتی مانند ضدعفونی نمودن مکرر جایگاه نگهداری دام ها، آبشخورها، آخور و … در جلوگیری از این روند بسیار موثر است.
2. خوراندن داروهای ضدانگل و انجام واکسیناسیون طبق یک برنامه زمانی باید انجام شود. البته این مورد بهتر است با مشورت دامپزشک انجام شود.
3. سعی کنید در محیط دامداری خود تعداد مشخص گوسفند که متناسب با مقیاس جایگاه شما باشد را نگهداری کنید.
4. نکته مهم بعدی برای جلوگیری از بیمار شدن شدید گوسفندان در هنگام ابتلا به انواع انگل ها نوع تغذیه و جیره مصرفی برای این حیوانات می باشد، به این صورت که با استفاده از مواد مغذی با کیفیت می توانید سطح ایمنی بدنی آنها را افزایش دهید.

به طور کلی دام هایی که به بیماری انگلی مبتلا می شوند از علائمی برخوردار هستند برخی از شایع ترین علائم آلودگی انگلی در دام های زنده عبارتند از :

• کاهش وزن دام بیمار
• اسهال
• کم خونی
• مشکلات تنفسی و سرفه
• خورندن خوراک کافی اما نداشتن رشد و کاهش وزن دام
• کیفیت نامناسب پشم و مو
• افزایش حجم شکم

کپلک (فاسیولوزیس) :

نوعی بیماری شایع در دام هایی نظیر گاو و گوسفند است که می تواند به انسان ها نیز منتقل شود. انگلی کرمی شکل، پهن و برگی می باشد که طول آن حدود 3 تا 7 سانتی معولا دارد. در بسیاری از مناطق جهان از جمله بولیوی ، مصر، پرو، چین و حتی ایران دیده می‌شود. احشامی مانند گاو، بز و گوسفند به عنوان اصلی ترین میزبان کپلک شناخته می شوند. برخی از مهم ترین علائم دام در هنگام مبتلا شدن به این نوع انگل عبارتند از : کاهش وزن ، اسهال، تب، درد، کم اشتهایی دام.

در صورت عدم معالجه دام ممکن است کپلک منجر به مرگ شود. برای درمان کپلک حتما از دامپزشکان بخواهید حیوانات شما را معاینه و درمان نمایند.

برخی از مهم ترین علل ایجاد زخم در دهان انواع دام زنده :

زخم دهان یکی از مهم ترین علائم وجود مشکل و بیماری در بدن دام زنده محسوب می شود . متاسفانه بر اساس یک باور اشتباه رایج ، بیشتر دامدارانی که با این مشکل روبه رو می شوند ، تنها عامل زخم دهان را تب برفکی گمان می کنند که این فرضیه همیشه درست نمی باشد.

ایجاد زخم در دهان دام ها به چندین عامل مختلف می تواند مربوط باشد از جمله این عوامل عبارتند از:

بیماری تب برفکی، بیماری اکتیمای واگیردار، مسمومیت با اوره، کمبود ویتامین، ایجاد زخم در اثر ضربه فیزیکی در اثر برخورد با یک جسم سخت و بیماری PPR

آبله گاوی

آبله گاوی نوعی بیماری ویروسی است که می تواند از یک گاو به گاوی دیگر در اثر عواملی مانند دست آلوده، استفاده از تجیهزات شیردوشی و … منتقل شود. از نشانه های آن ایجاد تاول در حدود 1 تا 2 سانتی متر است که زخم های شدید اغلب در نواحی نوک و قسمت پایینی غده پستان ایجاد می کند.

بیماری‌ های دامی بسیار گسترده هستند، لیست زیر انواع بیماری‌های دامی را نشان می‌دهد. فراموش نکنید انواع بیماری‌ها بسیار متنوع و زیاد می‌باشد، اما ما به مهم ترین و شایع ترین آنها اشاره می‌کنیم:

• بیماری فرسایش سنگدان
• بیماری تب مالت
• بیماری طاعون
• بیماری شاربن علامتی
• بیماری کم خونی عفونی طیور
• بیماری آنفولانزا پرندگان
• بیماری نیوکاسل
• ا ختلال متابولیک
• بیماری تب بی‌دوام گاوی
• خونریزی روده
• بیماری تب مالت
• بیماری طاعون
• بیماری شاربن علامتی
• بیماری کم خونی عفونی طیور
• بیماری آنفولانزا پرندگان
• بیماری نیوکاسل
• اختلال متابولیک
• بیماری تب بی‌دوام گاوی
• خونریزی روده
• کمبودهای تغذیه‌ای
• کمبود ید که باعث گواتر در حیوان می شود و همچنین مرگ و میر را در گله افزایش می‌دهد.
• کمبود  ویتامین A که از علائم مهم بالینی وجود این نوع مشکل در حیوانات می توان به شب کوری ، تشنج ، اسهال و … اشاره کرد. از عوامل تاثیر گذار بر تشدید شدن این اختلال مهم بروز تب ، کمبود فسفر ، داشتن بیماری های کبدی ، استفاده از نیترات زیاد را نام برد.
• کمبود ماده فسفر ، این عنصر نقش به سزایی در محکم شدن استخوان بندی و غضروف های حیوانات می شود و همچنین کمبود آن سبب افزایش نفخ در دستگاه گوارشی آنها می شود.

در مورد روش های درمان نفخ در گوسفندان بیشتر بدانید.

معاینه مداوم و اولیه دام به شخص دامدار کمک زیادی می کنند تا در صورت ابتلا دام هایش به بیماری خاصی سریعا با کمک دامپزشک ماهر روند رشد بیماری را کنترل نمایید. برای همین در ادامه قصد دارم روش هایی ساده را جهت معاینه و بررسی اولیه به شما معرفی کنیم.

اگر گوسفندان و سایر دام های زنده به بیماری دچار شده باشند علائمی دارند، از جمله این علائم می توان میزان اشتها، درجه حرارت بدن، وجود زخم در پوست و … اشاره کرد. البته توجه داشته باشید این کار تخصصی می باشد و حتما توصیه می شود که از دامپزشک بخواهید دام های شما را معاینه نمایند.

به طور کلی معاینه دام به دو صورت انجام می‌گیرد، معاینه از راه دور که در این رابطه ظاهر کلی حیوان مانند نحوه قرار گیری سر و اندام های حرکتی، وضعیت دفع ادرار و مدفوع، ایستادن، خوابیدن، غذا خوردن، وضعیت راه رفتن، چاقی و لاغری دام مورد ارزیابی قرار می‌گیرد. و اما در معاینه از راه نزدیک می توان درجه حرارت بدن را اندازه گیری نمود و به معاینه مواردی مانند معاینه پوست، سر و گردن، وضعیت تنفس، مشاهده ترشحات بینی، دهان و وضعیت چشم ها پرداخت.

برای زخم شما باید قسمت گردن، شاخ ها، گوش ها، اطراف بیضه، دهان، چشم و بین پاها را حتما بررسی کنید. در مورد شکمبه می توانید از طریق لمس کردن با دست و فشار آوردن بر روی این قسمت مطمئن شوید که شکمبه دارای حالت طبیعی و ارتجاعی باشد.

برای مقابله با انواع بیماری‌های دامی، راهکارهای مختلفی نظیر استفاده از روش های نوین دامپروری، واکسن، سمپاشی محل و …  وجود دارد که بسته به نوع بیماری از آنها می توان استفاده کرد. کافی است با شناخت علائم بیماری، نسبت به درمان دام‌ها اقدام کنید.

بیماری زبان آبی:

این بیماری توسط پشه ها انتقال می‌یابد. نشان داده شده است که انتقال آن می‌تواند از طریق جنسی و یا جفت باشد. از آنجایی که ناقل آن پشه است، پس اکثرا در اواخر تابستان و پاییز رخ می‌دهد. گاوها بیش از بقیه حیوانات درگیر این بیماری می‌شوند. بزها نیز به این بیماری مبتلا می‌شوند ولی کم تر علائم بالینی را نشان می‌دهند.

این بیماری در بزها یک بیماری “خود محدود شونده” محسوب می‌شود. دوره کمون (نهفته) این بیماری 5 تا 20 روز و میزان مرگ و میر آن کم است. همانطور که گفتیم بزها کم تر از خود علایم بالینی را نشان می‌دهند. علایم بالینی این بیماری شامل تب، ورم صورت، پوزه، گوش و رنگ صورتی تیره غشای دهانی می‌باشد.

زبان به رنگ آبی در می ‌آید، البته نه به صورتی که از اسم این بیماری مشخص می‌گردد. ویروس این بیماری می‌تواند سبب سقط جنین، تولد نوزاد یا جنین مرده یا ضعیف گردد.

برای درمان این بیماری از آنتی بیوتیک استفاده می‌شود. باید تنش حیوان کاهش یابد. برای پیشگیری از آن حتی الامکان باید نقاط جفت گیری حیوان از نیش پشه ها حفظ گردد. نگه داشتن دام ها در جایگاه در طول زمان فعالیت پشه‌ها (غروب خورشید تا طلوع روز بعد) می‌تواند مفد واقع شود و سبب کاهش گزدیده شدن حیوانات توسط پشه ها گردد.

مهم ترین علائم مبتلا شدن دام به بیماری :

1. اسهال
2. زخم دهان
3. کم خوراک شدن و بی اشتهایی
4. تب
5. کاهش شدید تولید شیر
6. ورم پستان
7. سقط جنین
8. کم تحرک شدن
9. تنگی نفس
10. لنگیدن پا
11. ریزش پشم
12. مرگ ناگهانی
13. لرزش بدن
14. بروز تاول در قسمت های مختلف بدن
15. لاغری بیش از حد
16. افسردگی دام
17. آبریزش دهان و بینی

تقویت سیستم ایمنی بدن در انواع دام های زنده 

به منظور جلوگیری از بیماری ها، درمان و همچنین تقویت سیستم ایمنی بدن دام در هنگام بیماری می توانید. از دارو مولتی آمینوجکت استفاده نمایید . از این دارو که البته با مشورت با دامپزشک باید مورد استفاده قرار گیرید.

همچنین برای افزایش ضریب تبدیل، درمان بیماری های مزمن ، کم خونی و مواردی که دام دچار تنش و استرس زیاد می شود می توان به صورت تزریق عضلانی استفاده کرد. توجه داشته باشید که نباید از این دارو خودسرانه و برای دام های کم سن استفاده شود.

داروهای مهم دامپزشکی

• در این سایت بخوانید: معرفی بیماری اسیدوز در گوسفندان

تهیه شده توسط وب سایت بازار گوسفند ( مرکز خرید دام زنده در تهران)