معروف ترین نژادهای بز ایرانی

نژادهای بز ایرانی به دلیل تنوعی اقلیمی متنوع کشور بسیار گوناگون هستند  و به چند دسته بزهای شیری ، بزهای لیفی و شیری مویی تقسیم می شوند. یازده هزار سال پیش ایرانی ها اولین قومی در دنیا بوده اند که توانستند بز را اهلی کنند و برای رفع نیاز های خود از آن استفاده کنند.

نژادهای بز ایرانی

نژادها و تیپ های بزهای ایرانی در قسمت های مختلف کشور پراکندگی دارند. به علت وسعت و شرایط اکولوژی و محیط طبیعی پرورش و از طرفی جمعیت قابل توجه این دام ، نژادها و به خصوص اکوتیپ های متعددی را در اقصی نقاط ایران قابل مشاهده هستند. در اغلب مناطق کشور بزها، همراه با گله های گوسفند به طور توامان نگهداری می شوند ولی در بخش هایی از خراسان جنوبی، کرمان، یزد، خوزستان، هرمزگان، کردستان و مناطقی از نائین اصفهان گله های بز مستقل از گوسفندان نگهداری می گردند.

در این سایت بخوانید: بهترین روش خرید گوسفند زنده در تهران

تیپ ها و توده های نژاد بز در ایران که تاکنون به طور پراکنده در منابع مختلف از آنها نام برده شده است عبارتند از:

بزهای نجدی، عدنی، تالی جزیزه ای، مرغز، رائینی، بز کرکی جنوب خراسان، بز ندوشن یزد، بز کوه تفتان بلوچستان، بز رودان هرمزگان، بز ترکی قشقایی بوشهر و فارس، بز لری (ممسنی) لرستان و فارس، بز نائین اصفهان، بز کرکی آباده، بز کوهکی، بز دارابی و بز عربی.

در اینجا لازم به یادآوری است که احتمالا اکوتیپ های بیشتری در نقاط مختلف کشور از بز ها وجود دارد که به دلیل نبود مطالعه ای دقیق بر روی این گونه ها ، هنوز شناختی دقیق از آنها وجود نداشته باشد . اختلاط در توده های بز ایرانی بسیار زیاد است و همین امر شناسائی نژادها و گونه ها را با مشکل مواجه ساخته است.

بزهای شیری ایران

در این نوع  از بزها میزان تولید شیر در مقایسه با تولیدات دیگر نظیر تولید گوشت و الیاف بسیار بهتر است و به همین دلیل دامداران زیادی علاقه مند به پرورش این نژاد از بزها هستند و بیشتر در جنوب کشور و حاشیه دریای عمان و خلیج فارس دیده میشوند. بزهای نجدی ، تالی و عدنی را می توان در دسته نژاد بزهای شیری قرار داد .

بزهای لیفی

بزهای لیفی به دو گروه تقسیم می شوند: 1-تولید کننده الیاف کرکی 2-تولید کننده الیاف موهر

بزهای کرکی در مناطق شرقی و مرکز ایران بیشتر دیده می شوند .از معروف ترین بزهای کرکی می توان به بزهای کرمان ، یزد و جنوب خراسان اشاره کرد.

بزهای شیری مویی

بیشتر بزهای مناطق مختلف ایران در این دسته قرار دارند و دارای تنوع زیادی نیز می باشند . بزهای شیری مویی، شیر و کرک کم تری نسبت به سایر گروه ها تولید می کند و از معروف ترین نژادهای بز ایرانی می توان به نژاد بز بومی سیستان ، هرمزگان و بوشهر اشاره کرد.

بزهای گوشتی :

محصول عمده و قابل عرضه این گروه گوشت است ،در این  نوع بز ها به نسبت کمتری تولید شیر یا الیاف قابل مشاهده است. الیاف تولید این گروه بیشتر مو و در بعضی تیپ ها توام با کمی کرک می باشد. با توجه به عدم شناخت اغلب بزهای مناطق مختلف ایران، فعلا این گروه جزو معروف ترین بزهای ایرانی شناخته می شوند.

انواع نژاد بزهای ایرانی

اگر مایل به خرید مرغ و خروس محلی یا ماشینی در تهران هستید ( به همراه ارسال درب منزل ) اینجا کلیک کنید.

بزنجدی

بزنجدی را بیشتر می توان در استان های کهکیلوی بویر احمد و خوزستان مشاهده کرد. این نژاد در دسته بزهای شیری قرار دارد و میزان شیر تولیدی روزانه آن در حدود 800 گرم می باشد وطول شیردهی کامل این حیوانات میانگین 200 روز خواهد بود. رنگ این نژاد قهوه روشن و به ندرت سفید است و وزن دام بالغ شده ی آن در حدود 30 کیلوگرم می باشد. قابلیت تولید شیر و حتی گوشت در بز نجدی سبب اهمیت پیدا کردن این حیوان در بخش اقتصادی و اجتماعی نواحی استان خوزستان شده است.

به طور کلی بز نجدی توانسته است با شکل پوشش گیاهی این منطقه نیز تطبیق خوبی پیدا کند.

غالبا در بز نجدی شاخ دیده می شود اما بز های بدون شاخ نیز یافت می شوند. پوشش موی کوتاه، نیمرخ باریک و سرصاف،  گوش های پهن و افتاده از دیگر خصوصیات مربوط با این نژاد بز ایرانی محسوب می‌شود.

عده ای در رابطه با تاریخ نامگذاری این نژاد به چنین نامی معتقدند که بز نجدی از منطقه نجد عربستان به خوزستان و ایران منتقل شده است.

بز عدنی

بز های عدنی  ( بز خیلج فارس ) به رنگ های سفید، حنایی، قهوه ای و سیاه می باشند. بزهای عدنی به عنوان بز شیری شناخته می شود و روزانه حدود 1000 تا 1500گرم می تواند شیر تولید کند. این نژاد بیشتر در استان بوشهر یافت می شوند و وزن دام بالغ نر آن حدود 55 کیلوگرم و ماده 35 کیلوگرم می باشد.

بز های عدنی بیشتر در نقاط جنوب کشور پرورش داده می شود . این نژاد بز قادر است میزان رطوبت و دما نسبتا بالا را تحمل کند و جزو بزهای کوچک جثه می باشد. به صورت کلی بزهای عدنی در دسته نژادهای آرام و کم توقع از لحاظ علوفه ای به حساب می آیند . علاوه بر تولید شیر  می توان از این نژاد برای تولید گوشت نیز استفاده کرد .

درصد دو قلوزایی بز عدنی 30 درصد می باشد و طول دوره شیردهی بز های عدنی به طور میانگین 4 ماه است.

بز کرکی جنوب خراسان

بیشتر تراکم جمعیتی این نژاد در استان خراسان جنوبی می باشد و به رنگ های سفید و قهوه ای نیز یافت می شوند. دوقلوزایی در بز خراسان در حدود 25% است و میزان تولیدی شیر آنها از 300 گرم تا 1000 گرم  روزانه متغیر می باشد.وزن نر بالغ تقریبا 45 کیلوگرم و ماده 35 کیلوگرم است.

بز ندوشن

بز ندوشن به عنوان یکی از نژادهای بز ایرانی در استان یزد و به رنگ قهوه ا ی یافت می شود . در دوره پرواربندی روزانه 90 گرم می تواند وزن بگیرند و وزن بز بالغ آن در حدود 25 کیلوگرم می باشد.

بز تالی

بز تالی یکی دیگر از بزهای شیری ایران محسوب شده و بیشتر در مناطق جنوبی ایران به خصوص استان هرمزگان و شهرهای بندرعباس، بندر لنگه، بندر خمیر، میناب و جزیره قشم یافت می شوند. نژاد بز تالی یا بز ساحلی رنگ های متنوعی نظیر سفید، سیاه، قهوه ای دارد و میزان شیری که روزانه می تواند تولید کند تقریبا 800 گرم می باشد.

به طور کلی طول دوره شیردهی نژاد تالی در حدود 120 روز می باشد و افزایش وزن آن در دوره پرواربندی حدود 65 گرم خواهد بود. وزن دام بز بالغ بز تالی نر 37 و ماده 27 کیلوگرم است. شکل ظاهری آنها به این صورت است که دارای گوش های کوچک ، موهای کوتاه و براق و دست و پاهای ظریف می باشند . همچنین بز های تالی بدون شاخ هستند .

بازدهی لاشه بز تالی : 40 درصد

• خصوصیات بز سانن یکی از بهترین بز های شیری دنیا می باشد را در این مطلب به صورت کامل بشناسید.

بز مرخز (مرغز ، مرغوز )

تراکم  جمعیتی بز مرغز در استان های آذربایجان غربی و کردستان است و به رنگ های سفید ، سیاه و قهوه ای دیده می شوند.الیاف تولیدی سالانه بز مرغز تقریبا 1 کیلوگرم است و 300 گرم شیر نیز روزانه می توانند تولید کنند. وزن بز نر بالغ حدود 55 کیلوگرم و ماده 45کیلوگرم می باشد. معمولا بز مرغز یا کردی کوچک است.

بزهای مرخز کردی از دیگر نژادهای مطرح بزهای ایرانی می باشند که بیشتر نقاط بدن این نوع بز از الیاف خاصی تشکیل شده است همچنین توانایی زندگی در شرایط آب و هوایی کوهستانی را نیز دارا می باشند .
دراستان کردستان لباس های محلی که از الیاف این نژاد بز تولید می شود بسیار استقبال می شود . سر این حیوان به صورت مثلثی شکل می باشد.

تراکم بز کردی به صورت حداکثری استان کردستان و بخش هایی از استان همجوار ، آذربایجان غربی می باشد از لحاظ جثه بدنی در دسته بزهای کوچک جثه قرار دارد .در چندین سال گذشته کم شدن تعداد پروش دهندگان این نژاد ، بز کردی را در معرض خطر انقراض قرار داده است.

در این سایت بخوانید: آموزش نگهداری از بزها در فصول سرد

بز رائینی | بز رایینی

نوع خاص دیگری از نژادهای بز ایرانی که در استان کرمان و یزد پراکنش جمعیتی دارند بز رائینی می‌باشد. این نژاد به رنگ های سفید و تیره دیده می شود و روازنه می تواند حدود 300 گرم شیر تولید کند. وزن بز نر بالغ آن 45 کیلوگرم و ماده 35 کیلوگرم می باشد. غالب این گونه بز های ایرانی دارای شاخ هستند به شکلی که در بز نر شاخ صخیم و در بز ماده شاخ ظریف می باشد. مردمان محلی هم از شیر و هم از گوشت بز رائینی استفاده می‌کنند.

در طول یک سال این نوع بز ها می‌توانند در حدود 0.5 کیلو گرم کرک تولید کنند. شکل ظاهری به صورتی است که بخش گردن کوتاه و پوشیده از کرک و مو می باشد. قسمت دم پوشیده است و شاخ های خمیده و همچنین گوش ها متوسط از دیگر خصوصیات ظاهری بز های رایینی محسوب می شوند.

• وزن بزغاله های نر در هنگام تولد 2.5 و ماده 2.2 کیلوگرم است  .
• وزن بز نر بالغ به طور میانگین 40 کیلوگرم و وزن بز ماده بالغ نیز 35 کیلوگرم می‌باشد.
• بازدهی لاشه بز رایینی : 50 درصد.
• چندقلوزایی در این نژاد پایین و راندمان لاشه آن 40 درصد است.

در سایت بازار گوسفند بخوانید: آشنایی با نژاد بز اسپانیایی

نژاد بز سیستان و بلوچستان :

این گونه بز ایرانی را می توانید در کلیه مناطق استان سیستان و بلوچستان بیابید. غالب رنگ این نژاد سفید، سیاه و قهوه ای می باشد. توانایی بالای بز سیستان و بلوچستان در تولید شیر به دلیل استعداد بدنی بالا سبب ایجاد صرفه اقتصادی در هنگام پرورش آنها شده است. این حیوانات قادرند در طول دوره شیردهی خود روزانه 1.5 لیتر شیر تولید کنند. وزن دام بالغ نیز 30 کیلوگرم است. شاخ در گونه های نر این نژاد بزی دیده می شود.

نژاد بز خلخالی :

نژاد بز خلخالی نژادی شیری به رنگ سیاه و سفید می باشد که بیشتر در دشت مغان و شهر های اطراف خلخال پرورش داده می شود. وزن دام بالغ این بز چیزی در حدود 40 تا 50 کیلوگرم است که دارای پوشش مویی بلند و ضخیم نیز می‌باشند. بزها خلخالی در هر دو جنس نر و ماده شاخ دار هستند. معمولا از الیاف تولیدی بدن این حیوانات جهت تولید طناب‌های محکم و ضخیم استفاده می‌شود.

بز پاکستانی :

بز های پاکستانی از میزان تولید شیر بالا و درصد دوقلوزایی خوب برخوردار هستند.

بز افشاری :

این نوع بز قوی هیکل می باشد ، ماده ها آن بدون شاخ و نر ها شاخ دارند. رنگ بز افشاری غالبا سیاه ولی رنگ های دیگر و ابلق نیز در گله ها این حیوانات دیده می شود . این بز نژاد دوبهره گوشتی شیری است . مناطق پراکنش آن در استان های کرمان و فارس ناحیه زاگرس جنوبی می باشد.

نژاد بز ترکی:

بز ترکی به عنوان یک نژاد مطرح در مناطق عشایر نشین استان فارس نگهداری و پرورش داده می‌شود. این نژاد جثه‌ای قوی و موهای بسیار خشن و بدون کرک به رنگ سیاه، سفید و خرمایی دارد.

بز ماکویی:

این نژاد شیری که برای تولید کرک نیز نگهداری می‌شود دارای موهای بلند و زبر به رنگ است. بز ماکویی بیشتر توسط ایلات عشایرنشین شمال غرب ایران پرورش داده می‌شود.

بز لری:

بیشتر این نژاد را می‌توان در جنوب و مرکز کشور ایران یافت. این نژاد شیری در رنگ‌های مختلفی نظیر سیاه، قهوه‌ای دیده می‌شود.

بز عرب:

پرورش اصلی این نژاد در اطراف تهران است. رنگ پوشش بدنی آن قهوه‌ای و سیاه بوده و جنس نر و ماده آن شاخ دار هستند. قد بلند و گردن کشیده‌ای دارند و گاهی اوقات لکه‌های سیاهی در پیشانی این نژاد خوب دیده می‌شود. تولید شیر اصلی ترین هدف پرورش نژاد بز عرب است.

بز آدانی:

یک نژاد بومی بز ایرانی است که بیشتر در مناطق جنوب شرق ایران یافت می‌شود. بز آدانی شاخ دار بوده و شیر قابل قبولی تولید می‌کنند.

برای اطلاع از قیمت گوسفند زنده می توانید با کارشناسان مجموعه بازار گوسفند تماس بگیرد.

• شماره همراه : 09197124011
• شماره ثابت : 66000798 – 021

ضرورت حفظ نژادهای ایرانی

با توجه به میزان پایین بودن تولیدات بزهای ایرانی و در نتیجه درآمدزایی پایین بز در کشور، اهمیت این حیوان در تولیدات و درآمدزایی در طی سال های گذشته سیر نزولی را طی نموده است. به علت عدم تدوین و اجرای برنامه های اصلاح نژادی، جمعیت ها و نژادهای بز موجود در کشور به طور میانگین دارای شرایط تولیدی و اقتصادی مورد نیاز جهت پرورش در واحدهای نیمه صنعتی و صنعتی (با توجه به نوع هزنیه‌ها و سرمایه گذاری ها) نیستند. اما تنوع ژنتیکی موجود در جمعیت‌های نژادی مختلف بز بیانگر این امر است که در صورت برنامه ریزی و با استفاده از نتایج کارهای انجام شده در دیگر کشورها و انجام پژوهش های بنیادی و کاربردی در کشور، می توان از این تنوع در جهت ایجاد نژادهای تولید کننده شیر، گوشت و الیاف دامی در شرایط پرورش صنعتی استفاده نمود.

با توجه به تنوع ژنتیکی بسیار زیاد در بین جمعیت بز کشور یعنی وجود نژادهای گوناگون بز با بهره وری متفاوت، مثلا بزهایی با قابلیت تولید موهر، کرک ، شیر و بزهای دو منظور و بزهایی با قابلیت تولید گوشت و با توجه به نقش این دام در تامین فرآورده های لبنی و همچنین نقش آن در اشتغال زایی، تدوین و اجرای برنامه های اصلاح نژادی برای افزایش تولیدات دام می تواند مفید و موثر واقع گردد. همچنین از دیدگاه حفظ منابع ژنتیکی مناسب ترین و پایدارترین روش حفظ ذخایر ژنتیکی هر یک از جمعیت های حیوانی، اقتصادی نمودن پرورش آنها می‌باشد.

البته باید خاطر نشان ساخت که در بعضی از مراکز تحقیقاتی کشور با ورودبزها خارجی مثلا سانن و ایجاد آمیزش بین آنها و بزهای بومی، پرورش بزهای آمیخته نیز صورت می گیرد.

تهیه شده توسط سایت بازار گوسفند (فروشنده گوسفند زنده و خروس سیاه در تهران)