مس یک عنصر کمیاب و ضروری برای حفظ سلامت حیواناتی همچون گوسفند است و به طور مستقیم بر رشد بدنی، داشتن استخوان بندی و پشم خوب، سیستم عصبی و عملکرد گلبول‌های سفید این حیوانات اهلی تاثیرگذار است.
معمولا به دلیل اینکه میزان مس در گیاهان و غلات مصرفی این حیوانات به حد کافی وجود ندارد، دامداران از مکمل‌های آن به صورت جداگانه در تهیه خوراک استفاده می‌کنند. همین مسئله نیز باعث می‌شود که در صورت استفاده نادرست از این عنصر خاص، گوسفندان یا دچار کمبود مس یا دریافت سطح زیادی از آن می‌شوند. مصرف بیش از حد مس منجر به مسمومیت در میان این حیوانات اهلی می‌شود.
در ادامه این مطلب قصد داریم به صورت دقیق این موضوعات را بررسی کنیم. برای اینکه نکات مفیدی را در این رابطه بدانید، حتما تا انتها همراه ما باشید.
اگر قصد خرید گوسفند زنده با کمترین قیمت روز بازار در تهران را دارید، پیشنهاد می‌کنیم حتما این لینک را دنبال کنید.
کمبود مس چه زمانی اتفاق می‌افتد؟
این عارضه به دو دلیل اصلی در میان اعضا گله گوسفندان شما ممکن است رخ دهد:
- سطح پایین مس در گیاهان مصرفی دام مخصوصا در بهار به دلیل کمبود این عنصر در خاک مراتع و مزارع
- کمبود ناشی از وجود بیش از حد از مولیبدن و گوگرد در مراتع که باعث بروز اسهال سیاه و دفع بیش از حد مس می‌شود
- استفاده نکردن از کود حاوی مس برای خاک کشاورزی
تاثیرات کمبود مس در گوسفندان
اگر مراتع یا مزارع غلات و یونجه شما در مناطقی واقع شده که خاک آن از لحاظ داشتن مس در فقیر باشد، به احتمال زیاد با چنین مشکلی مواجه خواهید شد. این مشکل به ویژه در ابتدای فصل بهار که علوفه چراگاهی هنوز به اندازه کافی رشد نکرده و مس نیز دریافت نکرده بیشتر مشکل ساز است. معمولا در گله‌هایی که گوسفندان یا بره ها را به صورت بسته پرورش می‌دهند به دلیل استفاده از جیره‌های خوب و کنسانتره که حاوی مواد معدنی نیز می‌باشند، چنین مشکلی کمتر مشاهده می‌شود.
گیاهان قدرت جذب متفاوتی از مس دارند. به نسبت علف‌ها، غلات قدرت جذب مس بیشتری دارد. آن دسته از گیاه و علوفه‌ای که در 1 کیلوگرم از مقدار خشک شده آنها کمتر از 3 میلی گرم مس یافت شود، امکان مبتلا نمودن گوسفندان به عارضه را افزایش می‌دهد. در این میان بره‌ها بیشتر تحت تاثیر عوارضی ناشی از کمبود مس قرار می‌گیرند.
به طور میانگین هر راس بره به حدود 1.2 میلی گرم و گوسفندان بزرگتر نیز به 1 تا 5 میلی گرم مس در یک کیلوگرم ماده خشک جیره نیاز دارند.
در رابطه با شیوه درمان مسمومیت با نمک در گوسفندان این مطلب را حتما مطالعه نمایید.
علائم کمبود مس گوسفند چیست؟
- لنگش دام
- کم شدن میزان رشد گوسفند
- کم خونی و اسهال
- لاغری شدید
- کاهش میزان رشد پشم و افت کیفیت آن
کدام نوع از گوسفندان بیشتر در معرض خطر کمبود مس هستند؟
- بره‌های تازه متولد شده
- گوسفندان آبستن، شیرده و در حال رشد
- گوسفندان آلوده به انگل
ترکیب شیمیایی بین سه عنصر مولیبدن، گوگرد و مس
مولیبدن (یک نوع عنصر) با تشکیل یک نوع ترکیب خاص از مس-مولیبدن-گوگرد در شکمبه، میزان جذب مس را در بدن گوسفندان کاهش می‌دهد. ترکیب حاصل شده از این سه عنصر وارد جریان خون شده و علائم بیماری کمبود مس را ایجاد می‌کند. به طور کلی خاک‌های آهکی باعث افزایش میزان مولیبدن می‌شود.
برای تشخیص و بررسی این موضوع کارشناسان و دامپزشکان از آزمایشات مختلفی استفاده می‌کنند.
کمبود مس در بدن گوسفندان چگونه تشخیص داده می‌شود؟
اگر به جز مشاهده شدن علائم ذکر شده در بدن دام، خاک زمین‌های کشاورزی و مراتع شما به مدت چند سال پشت سر در آنها هیچ نوع کودی استفاده نشده باشد و از نظر داشتن مس نیز فقیر باشد، به احتمال زیاد حاوی مقداری کمتر از 2.5 قسمت در میلیون (ppm) مس به ویژه در بهار است و همین مسئله باعث می‌شود که گیاهان تولید شده از آن حاوی مقدار کافی مس نباشد.
چگونه از بیماری کمبود مس در گله گوسفندان جلوگیری کنیم؟
- استفاده از کودهای طبیعی و شیمیایی
- تزریق داروهای حاوی مس یا استفاده از داروهای خوراکی حاوی این عنصر
- استفاده از پودر مکمل های معدنی یا آجرهای معدنی لیسیدنی
مسمومیت با مس گوسفند
در مقابل مشکل کمبود مس، گوسفندان گله ممکن است با عارضه مسمومیت با مس در اثر استفاده مازاد از این عنصر مواجه شوند. دو نوع مسمومیت با مس در دام وجود دارد. مسمومیت حاد که در اثر درمان و پیشگیری از کمبود مس رخ می‌دهد و مسمومیت مزمن و شدید که در اثر تجمع مس در کبد گوسفندان به دلیل دریافت مقادیر زیاد به صورت مرتب ایجاد می‌شود. معمولا حالت دوم در میان دام ها بیشتر شایع است.
گوسفندها ظرفیت قابل توجهی برای ذخیره مس در کبد دارند، اما در صورت وقوع یک بیماری، افزایش بیش از حد مس در کبد با جیره روزانه‌ای که حاوی 25 تا 30 میلی‌گرم مس است یا ایجاد تنش به دلیل حابجایی و تغییرات آب و هوایی، مقادیری زیادی از این عنصر به جریان خون حیوان وارد می‌شود. این حالت بر گلبول‌های قرمز تاثیر منفی گذاشته و به سرعت منجر به تجزیه گلبول‌های قرمز خون و کم خونی شدید و زردی کشنده در بدن دام می‌شود. داروی خاصی برای این نوع مسمومیت وجود ندارد و معمولاً پس از مشاهده علائم بالینی این بیماری کشنده است.
درباره کم خونی گوسفند و بز اینجا بیشتر بخوانید.
اگر به بروز این نوع مسمومیت در میان گله خود مشکوک هستید، خیلی سریع با دامپزشک ارتباط بگیرید. دامپزشکان با انجام معاینه و آزمایشاتی سطح مس در بدن و خوراک مصرفی گله را اندازه گیری می‌کنند و راه درمانی مناسبی و پشیگیری را تجویز می‌نمایند. اگر درمان سریع انجام شود، فقط تعداد کمی از حیوانات درگیر با این بیماری دچار مرگ می‌شوند.
در این سایت بخوانید: نحوه سفارش مرغ و خروس محلی سیاه در تهران
