معرفی 16 سوال مهم که دامداران باید در هنگام خرید بز شیری، به دنبال پاسخ مناسب برای آنها باشند؟
خرید بز و بزغاله خوب و سالم، باعث افزایش درآمد گله‌داران خواهد شد. اگر جزو آن دسته از دامدارانی هستید که قصد دارید طبق اصول کسب و کار خود را رشد دهید، باید حتما در هنگام خرید عضو جدید برای گله خود به نکات مختلفی توجه داشته باشید. نکاتی که برای به حداقل رساندن ضرر و زیان‌های ناشی از تلفات، ضریب تبدیل نامناسب و… بسیار حائز اهمیت می‌باشند.
در ادامه با ما همراه باشید تا با معرفی 16 سوال کاربردی به شما بیاموزیم که چطور می‌توان بز شیری پرسودی را خریداری نمایید. توجه داشته باشید که بخش عمده‌ای از موارد مطرح شده در این بخش جهت خرید بره پروراری و گوسفند زنده نیز کاربرد دارد و همچنین امکان دارد به هر دلیلی قادر نباشید پاسخ درستی از سمت فروشنده بابت این پرسش‌ها دریافت کنید. در این هنگام لازم است که با بررسی بیشتر توسط یک متخصص اقدام به خرید بز برای گله خود نمایید.
پرسش‌هایی که در زمان مراجعه به میادین و بازارهای دام می‌بایست از فروشنده بپرسید کدام‌اند؟
1-در اولین مرحله بایستی در مورد علت فروش بزها بپرسیم؟
اساسا دلایل مختلفی همچون عدم توانایی در تامین مخارج علوفه، نیازهای مالی و… در خصوص این موضوع وجود دارد. اما گاهی اوقات شخص فروشنده به دلیل بیمار بودن و مشکلات سلامتی اقدام به فروش بزهای خود می‌کند. اگر متوجه پاسخ مبهم یا نامرتبطی شدید حتما با بررسی و دقت بیشتری اقدام به خرید بز کنید.
2-از فروشنده در مورد نوع خوراک مصرفی و بازه زمانی انگل زدایی این حیوانات توضیح بخواهید؟
انگل‌ها عامل اصلی بیماری در بزها هستند به شکلی که حتی موجب تضعیف بدنی این حیوانات نیز خواهند شد. در هنگام خرید و بررسی بز حتما از رعایت پروتکل‌های الزامی انگل زدایی و نوع خوراک مصرفی بزها و حتی گوسفندان اطمینان حاصل کنید. چنانچه شخص فروشنده قصد داشت با کلماتی همچون «نمی‌دانم»، «مدتی قبل » یا هر پاسخی که به نظر طفره‌آمیز یا فاقد اعتبار آمد، به شما جواب بدهد، بهتره از ادامه روند بررسی بز منصرف شوید.
3-آخرین بار کی و برای کدام انگل، فرایند انگل‌زدایی بز انجام شده است؟
با این وجود اگر پاسخ سوال قبلی شما را قانع نکرد، پرسیدن این سوال نیز می‌تواند کمک کننده باشد.
4-آیا این بز یا گوسفند تا به حال دچار بیماری خاصی شده است؟ اگر چنین است، چند وقت پیش بز بیمار بوده؟
همانطور که مطلع هستید، اکثر بزها یا بزغاله‌ها به هر حال در یک مقطع زمانی به یک نوع بیماری مبتلا می‌شوند. اما عبارت “چند وقت پیش” به شما این درک را می‌دهد که چقدر امکان دارد سیستم ایمنی بدن این بز بهبودی کامل را بدست نیاورده باشد. اگر حدود 6 ماه از این بیماری گذشته باشد، احتمالا بهبودی کامل حاصل شده است.
5-درباره وضعیت مرتع و چراگاهی که بزها یا گوسفندان از آن استفاده می‌کردند، بپرسید؟
اطلاع یافتن در مورد وضعیت پوشش گیاهی چراگاه به شما کمک خواهد کرد که از میزان آلودگی انگل و نوع تغذیه این حیوانات آگاهی پیدا کنید. این اطلاعات برای دوره سازگاری جدید و قرنطینه مفید خواهد بود.
چنانچه در پاسخ به این سوال با جملاتی همچون “گله بزها یا گوسفندان چندین سال است که از یک مرتع کوچک استفاده می‌کنند” یا ” این چه حرفی است که می زنی؟” مواجه شدید، ضروری است دقت بیشتری را به کار بگیرید.
- در سایت بازار گوسفند بخوانید: برترین نژادهای بز شیری جهان
6-آیا این بز یا گوسفند دچار ورم پستان شده است؟
ضعف سیستم ایمنی بدن بز یا گوسفند می‌تواند باعث شود که مکرر بز به ورم پستان (عفونت سیستم پستانی) مبتلا شود. ابتلا چندین باره روند بازگشت به وضعیت بدنی نرمال را سخت‌تر می‌کند. به جز بز یا گوسفند مذکور در صورت امکان بد نیست بپرسید که آیا سایر اعضای گله هم ورم پستان داشته‌اند یا خیر. جمله مناسبی که در پاسخ به این پرسش بهتره بشنویم این است که این دام‌ها حداکثر یک یا دوبار دچار این بیماری شده اند و به طور کامل نیز بهبودی پیدا کرده‌اند.
7-آیا تا به حال این بز شیر بی‌مزه تولید کرده است؟
بدیهی است کیفیت شیر بز از مهم‌ترین معیارهای سنجش ارزش این حیوان پرفایده به شمار می‌رود. توجه داشته باشید که نژاد، سن، نوع علوفه مصرفی و حتی دوره شیردهی نیز می‌تواند باعث تغییر طعم شیر شود، اما نکته حائز اهمیت در طعم شیر بز ابتلا به یک بیماری مزمن است که باعث می‌شود شیر طعم متفاوت و ناخوشایندی پیدا کند.
8-میزان شیردهی بز یا گوسفند مورد معامله چقدر است؟
همانطور که می‌دانید تولید شیر طبیعی نشانه سلامتی دام است. با بررسی پستان و رگ‌های خونی میانگین حجم شیر تولیدی این حیوانات را می‌توان تخمین زد. علاوه بر این مورد، نژاد یا ژنتیک بز یا گوسفند نیز بر مقدار شیر تولیدی تاثیر گذار است.
- در سایت بازار گوسفند بخوانید: میزان و طول شیردهی میش چقدر است؟
9-آیا هر دو سمت پستان بز تقریبا به یک اندازه هستند و شیر تقریبا شیر یکسانی تولید می‌کنند؟
گاهی اوقات یک طرف پستان کمی بیشتر از طرف دیگر شیر تولید می‌کند، اما تفاوت فاحش در تولید می‌تواند نشانه ورم پستان یا ماستیت باشد. اگر بز، گوسفند یا حتی گاوی به این مشکل مبتلا باشد، ممکن است فروشنده بخواهد آن را کم اهمیت جلوه دهد ولی باید محتاطانه این مسئله را بررسی کنید.
10-آیا تا به حال به پستان بز آسیبی وارد شده است؟
در برخی حیوانات اعم از گاو، گوسفند و بز به دلیل نقض مادرزادی، آسیب ناشی از ضربه یا ورم پستان فقط یک سمت پستان قادر به تولید شیر می‌باشد. در صورتی که دام مذکور با وجود چنین مشکلی همچنان سالم به نظر می‌رسد، می‌توانید آن را با کمی چانه زدن خریداری نمایید. اما به هر حال توصیه می‌کنیم بر اساس تجربه و نیاز خود بررسی بیشتری نمایید.
11-در صورت امکان از میزان تولید شیر اجداد حیوان بپرسید؟
با وجود مبهم بودن پاسخی که امکان دارد بشنوید اما اگر تولید شیر بالا برای شما مهم است، این مورد بسیار در تعیین کیفیت بز بسیار مفید خواهد بود. چراکه یک بز از نژاد خوب در طولانی مدت گله شما را نیز می‌تواند اصلاح کند.
12-آیا این بز یا گوسفند شیری چسبندگی یا قدرت پستانی خوبی دارد؟
برخورداری از یک سیستم پستانی قوی برای این حیوانات منجر می‌شود که عمر شیردهی طولانی بدون کیفیت خاصی داشته باشند. اگر به هر دلیل بز، گوسفند یا گاو دچار تورم پستان مزمن و طولانی باشد، بهتره ملاحظاتی را در خرید آن در نظر بگیرید.
13-آیا تا به حال فصل تولید مثلی بوده که این حیوان آبستن نشود؟ اگر چنین است چند وقت پیش این اتفاق رخ داده؟
فصل تولید مثل بزهای شیری غالبا از پاییز تا اوایل زمستان است. در صورتیکه بز ماده و بالغی در طول یک فصل آبستن نشود، احتمالا دچار مشکلات است که نیاز به بررسی بیشتری دارد. علاوه بر آبستنی طبیعی اگر قصد لقاح مصنوعی را نیز داشته باشید، ممکن است با چالش‌هایی مواجه شوید.
14-آیا تا به حال این حیوان سقط داشته است؟
اگر بز، گوسفند یا گاو مشخص شده جوان باشد، احتمالا دلیل کمی برای نگرانی وجود دارد. با این وجود سقط‌های مکرر ممکن است دلیل موجه‌ای برای پایان دادن به معامله باشد، زیرا بدون زایش عملا تولید شیر نیز نخواهید داشت.
15-آیا تا کنون دام مذکور، عوارض زایمان خاصی را تجربه کرده؟
اساسا عوارض مختلفی پس از زایش بره و بزغاله ممکن است برای مادر و فرزند رخ دهد که باید بررسی شوند.
16-بز، گوسفند و گاوی که قصد خریدش را دارید، چند قلوزا است یا خیر؟
به هر اندازه که تعداد فرزندها پس از زایش بیشتر شود، سود بیشتر نصیب دامداران خواهد شد. البته به شرطی که میش یا بز مادر توانایی آبستن و شیردهی لازم را داشته باشد.
چکیده‌ای از مهم‌ترین نکات انتخاب بز شیری مرغوب:
بزشیری باید دارای پا و سم های قوی باشد. زانوها باید سالم و فاقد ورم باشند. دور سینه عمیق و حفره بطنی آن عریض باشد. شکل بدن با نگاه از عقب به جلو حالت مثلثی داشته باشد. جهت دنده‌های یک بز شیری باید متمایل به طرف عقب باشد و فضای عریضی بین آنها وجود داشته باشد. دنده ها بر خلاف استخوان‌های گرد باید پهن و مسطح باشند. در یک وضعیت مناسب ، پوست بز شیری باید شل و انعطاف پذیر بوده و گوشتی نباشد. شانه و جدوگاه باید نوک تیز باشد. ران ها باید دارای انحناء باشند. یک بز با چنین خصوصیاتی دارای توانایی ژنتیکی برای تولید شیر است. پستان‌ها باید عریض باشند و با نگاه از پهلو حدود یک سوم حجم پستان پشت پا و یک سوم حجم در جلوی پاها باشد. ناحیه عقب پستان باید بلند و عریض و بدون چین خوردگی باشد، به طوری که قسمت جلویی آن به شکم متصل شود. اندازه کارتیه و محل قرار گرفتن آنها در انتخاب بز مهم است. اگر بزها با دست شیردوشی شوند، باید کارتیه هایی مناسب دست انتخاب شود، یعنی اندازه کارتیه ها متوسط باشد.
در استفاده از ماشین شیردوشی اندازه کارتیه ها باید بزرگ باشد. لیگامنت نگهدارنده وسط باید قوی باشد تا دو قسمت مساوی پستان را نگهدارد. اندازه سوراخ کارتیه مهم است. اگر خیلی کوچک باشد زمان شیردوشی را افزایش واگر گشاد باشد ممکن است سبب تراوش شیرازه پستان شود. پس از شیردوشی، پستان باید شکل اسفنجی داشته باشد. پستان سفت بعد از شیر دوشی ممکن است دارای زخم و یا یک بافت سالم دیگر در پستان باشد.
یک ابزار مدیریتی مهم در انتخاب بز شیری اطلاع از رکورد تولید شیر آن است. یک بز شیری خوب باید حداقل 2.7 تا 3.6 کیلوگرم شیر در روز (800 کیلوگرم در یک دوره شیردهی 10 ماه) تولید کند. همچنین اطلاع از میزان درصد چربی و پروتئین شیر و تعداد سلول‌های بدنی که می تواند معرف ورم پستان باشد، لازم است. به طور کلی، بایددر انتخاب یک بز شیری عالی به صورت دقیق موارد زیر بررسی شوند:
- وضعیت عمومی
- خصوصیات شیرواری
- ظرفیت بدن
- سیستم پستان
- تهیه شده توسط وب سایت بازار گوسفند (مرکز خرید دام زنده و مرغ و خروس محلی در تهران)
