دلایل و شیوه پلاک زنی گوسفندان | برچسب گذاری یا نشان گذاری اعضا گله
چرا باید به گوش گوسفند پلاک زده شود؟
پلاک زنی گوسفند؛ از سال ها قبل نشان گذاری تک تک گوسفندان یا سایر دام‌های یک گله به دلایل متعددی توسط دامداران انجام می‌شود. اما با این حال برخی از گله داران سنتی به دو دلیل عمده از انجام چنین کاری غافل می‌شوند. این دو دلیل عبارتند:
- نداشتن زمان کافی برای پلاک زنی گوسفند
- سخت و هزنیه بر بودن
اساسا پلاک زنی گوسفند فرایندی است که در گوش گوسفند یک برچسب که در ادامه برای ثبت مشخصات دام استفاده می شود، قرار می‌گیرد. این برچسب ها، غالبا به شکل پلاک هایی از جنس پلاستیک بوده و باید کیفیت مناسبی نیز داشته باشند. برای ایجاد یک سوراخ در گوش گوسفندان نیاز به یک ابزار تخصصی و مواد ضدعفونی جهت تمیز نمودن بخش مورد نظر داریم.
این روش، یک روش مدیریتی ارزان گله گوسفندان محسوب می‌شود. (البته در گله های بزرگ و صنعتی می تواند هزنیه های قابل توجهی را به همراه داشته باشد.)
پلاک زنی گوش گوسفندان ممکن است فرایندی زمان بری به نظر آید اما برای شناسایی و ردیابی اعضا یک گله روشی بسیار مفید و کاربردی است.
بر روی اکثر برچسب ها یا پلاک های موجود در بازار، یک عدد چاپ می شود اما مدل هایی نیز وجود دارد که علاوه بر عدد دارای بارکد نیز هستند. علاوه بر پلاک های پلاستیکی، پلاک هایی از جنس فلز نیز در بازار یافت می‌شوند. همچنین در کشور های پیشرفته تر معمولا دامداران بزرگ از برچسب های شناسایی الکترونیکی برای مدیریت دقیق تر اعضا گله خود استفاده می کنند.
در ادامه بخوانید : آخرین تغییرات قیمت گوسفند زنده در مناطق مختلف کشور
آشنایی با مزایا و دلایل پلاک کوبی دام ها
همانطور که اشاره کردیم ، فواید مختلفی برای اجرای چنین تکنیکی در مجتمع های دامپروری وجود دارد.
در این بخش به بررسی سریع و البته کارشناسی موضوع پلاک زنی گوسفند می پردازیم . اما در همین ابتدا بایستی بگوییم که در نهایت مهم ترین مزیت پلاک زنی این است که شما به عنوان یک دامدار مدرن و پرمشغله می توانید با نظم و کارایی بهتری به مدیریت گله خود بپردازید. وقتی که مجبور نیستید مدام، مشخصه های تک تک گوسفندان و بره هایی که پرورش می دهید را چک کنید، می توانید کارهای روزانه خود را بسیار مناسب تر انجام دهید.
دیگر فواید مهم پلاک زنی گوسفند
تشخیص ساده جنسیت بره ها:
مطمئنا هر فردی می تواند با مشاهده اندام های جنسی یک بره ، جنسیت آن را تشخیص دهد اما با این حال این کار می تواند وقت گیر باشد و در تعداد بالا نیز گاهی اوقات غیر ممکن می‌شود. با استفاده از این تکنیک و استفاده از رنگ ها یا شماره های خاصی که بر روی پلاک ثبت می شود، فورا جنسیت بره های یک گله را می توانید تشخیص دهید. همچنین در مواقع لزوم خیلی راحت می توانید این حیوانات را از هم جدا و مرتب کنید.
تعیین سن:
علاوه بر این می توانید با استفاده از نشانه گذاری توسط پلاک ها، سن گوسفندان را به صورت دقیق متوجه شوید. بسیاری از دامداران با استفاده از برچسب های رنگی خاص یا ثبت سال تولد بر روی پلاک، سن دام های گله را مشخص می‌کنند. با این روش دیگر نیاز به بررسی دندان ها جهت تعیین سن نخواهید داشت.
تعیین بیماری های و مراحل درمانی:
اگر حیواناتی در گله خود دارید که از مشکلاتی نظیر ورم پستان ، تب برفکی یا سایر بیمارهای مسری و غیر مسری رنج می‌برند. با استفاده از پلاک گذاری می توانید آنها را جهت قرنطینه یا درمان به سادگی تشخیص دهید و یا حتی دقیقا تعیین کنید که هر راس دام دقیقا در چه مرحله ای از درمان می باشد و به چه داروهایی نیاز دارد.
شناسایی میش ها چند قلوزا:
میش های چند قلوزا به دلیل سوددهی مناسبی که برای دامداران از لحاظ بره زایی دارند ، به مراقبت ویژه نیازمند هستند . پلاک کوبی دام سبب تشخیص این نوع گوسفندان می شود.
تعیین نیازهای غذایی، شناسنامه دار کردن حیوانات، فروش آسان تر و مدیریت آسان تر گله از دیگر مزایای این کار نه چندان دشوار می باشد.
چگونگی پلاک زنی گوسفندان
با وجود مطالب ذکر شده، اما هنوز برخی در انجام پلاک کوبی به دلیل مشکل بودن و همچنین تصوری که این امر برای دام ها آزار دهنده هستند، در پلاک زنی تردید دارند. مطمئنا در صورت درست انجام دادن، این روش دردناک تر از سوراخ کردن گوش یک انسان نخواهد بود.
- مکان و زمان مناسبی را انتخاب کنید:
بره های جوان کم ترین درد را در هنگام سوراخ کردن گوش برای پلاک کوبی تجربه خواهند کرد. فاصله پلاک تا ابتدا گوش بیش از 5 سانتی متر قرار نگیرد. فاصله زیاد تر ممکن است امکان پاره کردن برچسب یا پلاک را برای این حیوان مهیا کند. البته برای بره ها رعایت این فاصله کم تر مورد توجه قرار می‌گیرد. همچنین به رگی که درون گوش قرار دارد توجه کنید. حتما پلاک را بالا یا پایین این بخش بزنید. اینکه شما به عنوان یک دامدار به کدام گوش ، پلاک را آویزان کنید، مهم نیست، چیزی که اهمیت دارد این است که در انجام مستمر این کار برای تمامی اعضا گله، کوتاهی نداشته باشید.
استفاده از برچسب ها یا پلاک های بزرگتر باعث خوانایی راحت تر خواهد شد اما ممکن است برای نصب آن به بره ها مجبور باشید، زمان بیشتری منتظر بمانید. در نهایت توصیه می‌کنیم، در فصول گرم سال به دلیل انعطاف پذیری بیشتر پلاستیک و قرار گیری راحت تر در گوش، عملیات پلاک زنی انجام گیرد. اگر به هر صورت در فصل سرما قصد این کار را داشته باشید، بهتره قبل از نصب، پلاک ها را در یک سطل آب گرم برای مدت زمانی قرار دهید.
- از ابزار مناسب استفاده کنید:
برای نصب پلاک ها در گوش گوسفند به یک ابزار تخصصی نیاز خواهید داشت. این ابزار که به نام پنس شماره گوسفندی شناخته می شود یک انبردست بزرگ با یک سوزن نازک در یک طرف و یک گیره فنری در طرف دیگر می باشد. قبل از شروع عملیات ضدعفونی نمودن پنس و متناسب بودن آن برای نوع پلاکی که قصد استفاده از آن را دارید، بسیار مهم است.
- پلاک و پنس را در جای درست نگه دارید
پلاک باید درست درون پنس قرار بگیرید و همانطور که اشاره شد، جایی مناسبی از گوش گوسفند برای پلاک زنی انتخاب شود. برای سهولت بیشتر، سعی کنید دو نفره این پلاک زنی را انجام دهید. شخص دوم باید وظیفه نگهداری دام برای جلوگیری از هرگونه حرکت را برعهده بگیرد. این تنها برای گوسفندان بالغ نبوده زیرا هر چه گوسفند کوچکتر و سبک تر باشد، نگهداری آن نیز به مراتب دشوار تر خواهد بود.
- فشار دهید و رها کنید
پس از بررسی دوباره برای جای گیری درست بر روی گوش، نوبت به فشاردادن و سوراخ کردن گوش می‌رسد. اگر پلاک زنی را درست انجام داده باشید، محل نصب نباید خونریزی کند. اما اگر متوجه خون ریزی شدید، از یک اسپری ضدعفونی کننده و انعقاد خون استفاده نمایید. دام هایی که دچار خونریزی شدند، برای جلوگیری از ایجاد زخم و عفونت باید چند روزی تحت نظر باشند.
البته توجه داشته باشید که زخم های گوش در بره های جوان بسیار سریع تر از جراحات به وجود آمده در حیوانات مسن تر (با خطر کمتر بروز عفونت) التیام می‌یابد. همچنین سوراخ بودن گوش بره، در آینده امکان نصب پلاک های بزرگتر را برای شما دامداران به وجود می‌آورد.
استفاده از شیوه‌ای قدیمی تحت عنوان خالکوبی کردن دام جهت شماره گذاری
در این شیوه که یکی دیگر از روش‌های علامت گذاری و شماره زدن به حیوانات محسوب می‌شود و برای مدت زمان طولانی تری باقی می‌ماند، با استفاده از ابزارآلات خاص از جنس فلز که شماره‌های انگلیسی با سوزن بر روی آن حک شده و انبر خالکوبی، بخش داخلی گوش سوراخ خواهد شد و بعد از این مرحله جوهر ویژه‌ای روی این بخش از بدن دام سبک یا سنگین ریخته خواهد شد. بعد از گذشت مدتی حدود 36 ساعت مخاط داخلی گوش که به وسیله سوزن‌ها سوراخ شده کم‌کم خوب شده و جوهر در زیر بدن و پوست به حالت نقطه‌های رنگی تثبیت می‌شود.
البته جالب است بدانید که معمولا برای آن دسته از دام‌های سبک و سنگینی که رنگ پوشش بدنی آنها سیاه است، خالکوبی کردن روی گوش روش مناسبی برای علامت گذاری نیست و در عوض بخش درونی دنبه به خصوص برای دام‌های بالغ، جای بهتری برای این عمل است. اگر قصد استفاده از روش خالکوبی را دارید، بهتر است در بازه زمانی سه تا شش ماه پس از تولد این کار را انجام دهید.
شماره گذاری با استفاده از روش داغ کردن:
داغ کردن یا داغ گذاشتن روش مرسوم دیگری جهت علامت گذاری اعضای گله است که بیشتر در شیوه سنتی دامپروری رواج دارد. در این شیوه معمولا در یک روستا یا منطقه عشایر نشین، هر گله دار یک نقطه خاص از بدن دام‌های خود مثل گوش و قوس بینی را با شرایط خاصی داغ می‌گذارند. در این شیوه باید مراقب بود که به پوست حیوان آسیبی وارد نشود و تا حد امکان پشم یا موی این نواحی باید کوتاه شوند.
رنگ زدن دام ها
رنگ کردن هم به مانند سایر روش های علامت گذاری گوسفندان، می‌تواند برای تشخیص و ثبت مشخصات این حیوانات مفید باشد. این روش به دلیل سهولت و راحتی کار در دامداری های سنتی بیشتر مورد استفاده قرار می‌گیرد. پرورش دهندگان گوسفند هر ساله پس از پشم چینی دام های خود با رنگ زدن به ناحیه کمر، سیر یا کپل دام هایشان سعی می‌کنند گوسفندان خود را نشانه گذاری کنند. معمولا در فصول سرد که گله بیشتر در آغل و محیط بسته نگهداری می‌شود از این روش استفاده نمی‌کنند.
روش رنگ کردن کاربرد زیادی به دلیل پاک شدن و عدم شناسایی دقیق ندارد و بهتره از شماره های فلزی یا پلاستیکی بیشتر استفاده کنید.
ردیابی و شناسایی الکترونیکی گوسفند، بز و گاو
با توجه به پیشرفت های بسیار زیاد تجهیزات مورد استفاده از دامپروری، امروزه استفاده از دستگاه شناسایی الکترونیکی (eID) در مزارع مدرن دامپروری بسیار مرسوم شده است. این دستگاه‌ها با استفاده از یک ریز تراشه و فرکانس رادیویی (RFID) امکان شناسایی دقیق حیوانات را فراهم می‌کنند.
خلاصه‌ای از مزایای شناسنامه دار کردن دام
همانطور که می‌دانید بروز انواع مشکلات در فرایند گله‌داری در واحدهای سنتی و صنعتی دامداری بسیار زیاد است. گاهی اوقات بنا به ارزیابی‌ها و ثبت رکوردهای صورت گرفته، اصلا نگهداری یک دام کم بازده نباید انجام شود و می‌بایست اینگونه دام‌ها را از گله حذف کرد.
تهیه شناسنامه خیلی دقیق معیارهای سنجش کیفیت یک دام همچون پتانسیل تولید محصولات دامی، خصوصیات ژنتیکی، رکورد دام، سابقه بیماری و مراحل درمان را نشان می‌دهد.
امروزه دامداران علاوه بر روش های مرسوم ثبت رکورد دام در دفاتر، می‌توانند از نرم‌افزارهای مختلف نیز استفاده کنند. خروجی‌هایی که این نرم افزارهای مدیریتی گله در اختیار دامداران قرار می‌دهند، منجر به سودآوری بیشتر خواهد شد.
مراحل مهم آماده سازی یک شناسنامه دقیق برای انواع دام سبک و سنگین عبارتند از:
- رهگیری دام طریق شماره زنی به گوش یا بدن
- ثبت کلیه مشخصات فردی دام اعم از رنگ، شکل ظاهری، میزان تولید، وزن گیری روزانه، بیماری‌ها، داروهای مصرفی و… در یک نرم افزار یا دفتر
- ثبت مشخصات پدری و مادری دام
- تعیین و درج وزن تولد، تاریخ تولد و نحوه تولد دام
- ثبت مشخصات انتقال جنین
- ثبت جزئیات جیره مصرفی و تولید مثل دام
نحوه جدا کردن برچسب یا پلاک از گوش گاو و گوسفند:
گاهی اوقات به دلایل مختلف ممکن است، برچسب یا پلاک نصب شده بر روی گوش گاو و گوسفندان باعث ایجاد عفونت در این ناحیه از بدن این حیوانات کند. برای بررسی دقیق‌تر ناحیه زخم شده، باید پلاک یا برچسب را به آرامی و توسط یک قلاب یا پنس جدا کرد. در همین حین که گوسفند توسط شخص دیگری باید ثابت نگه داشته شود، می‌بایست به آرامی لبه‌های قلاب یا ابزار در دسترس خود را به زیر پلاک برده و با یک حرکت چرخشی یا حرکت به سمت بالا و پایین، گیره پلاک را جدا کنید. خیلی محکم نکشید زیرا ممکن است گوش حیوان پاره شود.
بعد از جدا سازی کامل، باید ناحیه سوراخ شده گوش را برای تمیز کردن و درمان عفونت ضدعفونی کنید. همچنین به جهت جلوگیری از گم شدن گوسفند یا گاو در گله، می‌توانید از روش رنگ زدن یا داغ کردن برای شماره گذاری دام استفاده نمایید.
سخن آخر:
در پایان دوباره بر اهمیت استفاده از پلاک به عنوان یک انتخاب هوشمندانه برای شناسایی اعضا گله و مدیریت راحت و بهینه تر آن تاکید می کنیم.
اگر به دنبال مرکزی معتبر جهت خرید مرغ و خروس در تهران هستید، اینجا کلیک کنید.
من به عنوان یک دامدار که چندین ساله تو این شغل هستم، تازه متوجه اهمیت این موضوع شدم. با شماره گذاری گله شما در حقیقت گوسفندان، گاوها یا بزهای خودتون رو شناسنامه دار می کنید و این به صورت مستقیم بر سود و زیان کارتون تاثیر میزاره. از سایت شما هم تشکر می کنم که با مطالب کاربردی به فکر دامداران هستید.
از نظر مثبت شما خرسندیم.
بسیار مفید واقع شد. ممنون از زحمات شما