عقیقه چیست و چرا انجام آن این‌قدر مهم است؟
وقتی پدر یا مادری برای نخستین بار دستان گرم و کوچک نوزادشان را لمس می‌کنند، چیزی درون دلشان فرو می‌ریزد. ترکیبی از شگفتی، شکر و شعف. تولد فرزند، فقط یک رویداد زیستی نیست، لحظه‌ای است که زمین به آسمان لبخند می‌زند. در سنت شیعه، این لحظه نه‌تنها با اشک‌های شوق و دعاهای بی‌کلام همراه است، بلکه با آیینی ژرف و پررمزوراز گره می‌خورد، آیینی به نام عقیقه.
اما عقیقه دقیقاً چیست؟ چرا در دین به آن توصیه شده به جای صدقه مالی، حتماً باید حیوانی از چهارپایان قربانی شود؟ آیا این سنت واقعاً از بلاها جلوگیری می‌کند؟ حکم آن برای نوزاد دختر و پسر یکسان است؟ و آیا اگر در کودکی انجام نشده باشد، بزرگسالان هم می‌توانند برای خود عقیقه کنند؟
در نگاه دین، عقیقه تنها ذبح یک گوسفند یا گاو در روز هفتم تولد نیست. این عمل، پیامی در دل خود دارد: پیمانی خاموش میان والدین و پروردگار. پیمانی برای حفاظت، سپاس و آغاز. روایات اهل‌بیت تأکید می‌کنند که عقیقه، چون سپری در برابر بلایا و آفات نوزاد عمل می‌کند.
امام صادق (ع) می‌فرماید:
بلا پیوسته بر سر کودک در گردش است، تا زمانی که برایش عقیقه انجام شود.
به بیان دیگر، عقیقه یک بیمه معنوی است. نوعی ضمانت نامرئی برای سلامت، سعادت و خیرِ نوزاد.
اما نقش عقیقه فقط در مرز خانواده خلاصه نمی‌شود. این سنت، پلی‌ست میان خانه‌ای که صاحب نعمت شده و سفره‌ای که در سکوت، محتاج محبت است. گوشت عقیقه، باید به نیازمندان برسد، یا در قالب اطعام گرم، یا در تقسیم خام. عقیقه یک عبادت فردی نیست، یک کنش اجتماعی است. عملی که لبخند خداوند را به شکرگزاری بندگان گره می‌زند، و از سوی دیگر، دست نیاز را بی‌پاسخ نمی‌گذارد.
شاید کسی بپرسد اگر توان مالی نداریم، آیا نمی‌شود به جای قربانی گوسفند ، پولی صدقه دهیم یا نیتی خالصانه کنیم؟ پاسخ شفاف است: خیر. عقیقه را نمی‌توان با پول جایگزین کرد. تأکید شرع بر ذبح واقعی حیوانی از چهارپایان است. خواه گوسفند، خواه بز، گاو یا شتر. اگر اکنون در مضیقه‌اید، دین توصیه نمی‌کند بی‌خیال شوید، بلکه می‌گوید: صبر کن تا توانش را بیابی. چرا که تأثیر عقیقه نه در مقدار، بلکه در نیت، ذبح، دعا و خون جاری‌شده‌ی قربانی است.
در این مقاله، با زبانی ساده اما از نظر فقهی و معنوی عمیق، شما را با تمام ابعاد این سنت نورانی آشنا خواهیم کرد.
از احکام عقیقه، ویژه‌ی نوزاد دختر و پسر، تا وظایف پدر یا سرپرست نوزاد. از زمان دقیق انجام عقیقه و دعای مخصوص ذبح، تا فلسفه انجام آن برای بزرگسالانی که در کودکی برایشان عقیقه نشده است. همچنین به معرفی فواید و آداب عقیقه برای بیماران و حتی اموات هم می‌پردازیم. در کنار این‌ها، به برکات معنوی و اجتماعی این عمل نیز خواهیم پرداخت. چیزهایی که شاید تاکنون کمتر درباره‌اش شنیده باشید.
اگر نوزادی تازه‌رسیده در آغوشتان دارید، یا با شوق منتظر آمدنش هستید…
اگر می‌خواهید سلامتی و سعادت فرزندتان را بیمه کنید، و از نعمت او با دلی سرشار از سپاس یاد کنید…
و اگر باور دارید که با یک عمل کوچک اما عمیق، می‌توان حلقه‌ای از خیر، محبت و عدالت را در جامعه به گردش درآورد…
با ما همراه باشید. چون عقیقه، فقط ذبح یک قربان نیست. نقطه‌ای از نور است در مسیر زندگی، پلی است میان انسان، خدا و مردم.
تعریف کامل عقیقه از منظر لغت و فقه شیعه
عقیقه در لغت عرب به‌معنای «گسستن» یا «بریدن» است و از ریشه‌ی «عَقَّ» گرفته شده که به‌معنای شکافتن یا قطع‌کردن پیوند می‌باشد. این واژه در اصل به موی سر نوزاد در هنگام تولد نیز اطلاق می‌شود که هنگام عقیقه تراشیده می‌شود. در اصطلاح فقه اسلامی، عقیقه به قربانی‌کردن یکی از حیوانات چهارپا (گوسفند، بز، گاو یا شتر) در روز هفتم تولد نوزاد گفته می‌شود که به‌نیت شکرگزاری از خداوند برای نعمت فرزند انجام می‌گیرد. این عمل، اگرچه واجب نیست، اما سنتی مؤکد در شریعت شیعه به‌شمار می‌رود و افزون بر بُعد عبادی، آثاری مانند دفع بلا، افزایش برکت، و تقویت پیوندهای اجتماعی از طریق اطعام نیازمندان را نیز در بردارد.
حکمت شرعی قربانی عقیقه چیست و چرا به آن توصیه شده است؟
عقیقه، در نگاه شرع، تنها یک ذبح ساده نیست. سنتی است سرشار از حکمت، پیام و اثرگذاری عمیق. روایات اهل‌بیت علیهم‌السلام، این عمل را از جهات مختلف توصیه کرده‌اند. هم به‌عنوان نوعی شکرگزاری در برابر نعمت فرزند و هم به‌عنوان ضمانتی معنوی برای دفع بلاها و آفات از جان نوزاد.
امام صادق(ع) می‌فرماید:
«الولدُ مرهونٌ بعقیقته، يُذبح عنه يوم السابع، ويُسمّى، ويُحلق رأسه.»
(وسائل الشیعة، ج۱۵، باب ۲۴، حدیث ۳)
یعنی: «فرزند در گرو عقیقه است. در روز هفتم برای او ذبح شود، نام‌گذاری گردد و سرش تراشیده شود.»
در منابع اسلامی، برای عقیقه چندین فلسفه و فایده مطرح شده که مهمترین آن‌ها عبارت‌اند از:
شکر نعمت فرزند: عقیقه، فرصتی برای ابراز شکرگزاری صادقانه به درگاه خداوند است؛ همان خدایی که فرزند را به‌عنوان امانتی الهی به خانواده عطا کرده است.
روایت نقل شده از امام علی(ع) در الکافی بیان می‌کند که پیامبر(ص) برای امام حسن(ع) عقیقه کرد و فرمود: «اللهم عظمها بعظمه، ودمها بدمه، ولحمها بلحمه، وشعرها بشعره، وعظمها بعظمه، اللهم اجعلها وقاءً لمحمد وآل محمد» (الکافی، ج۶، ص۲۷)
دفع بلا از نوزاد: طبق روایات، این قربانی سپری معنوی است برای سلامتی جسم و آرامش روح کودک.
در حدیث امام صادق(ع): «کل غلام مرهون بعقیقته…» اشاره شده که انجام ندادن عقیقه، نوعی بند یا مانع در زندگی کودک ایجاد می‌کند. (وسائل الشیعة، ج۱۵، باب ۲۴، حدیث ۳ و ۵)
تربیت معنوی والدین: کسی که با نیت خالص عقیقه می‌کند، نه‌تنها از فرزندش محافظت می‌کند، بلکه روحیه‌ی بخشش، صدقه‌دادن، اطعام و مهرورزی را در خود تقویت می‌نماید.
این بُعد در کلام امام صادق(ع) آمده که فرمود: «العقیقة تُذبح لتقی الولد من کل آفة وسوء، ویؤکل منها، ویتصدق، ویُهدى للمؤمنین.» (وسائل الشیعة، ج۱۵، باب ۲۴، حدیث ۶)
تقویت پیوندهای اجتماعی: اطعام از گوشت عقیقه یکی از مستحبات مؤکد است.
در عروة الوثقی آمده است: «من الأفضل أن يُطعم منها عشرة من المؤمنين» (عروة الوثقى، کتاب العقیقة، مسألة ۵)
اعلام رسمی تولد نوزاد و ابراز محبت: گرچه این مورد در قالب اصطلاح نیامده، ولی عرفاً و در سیره اهل‌بیت می‌توان آن را برداشت کرد.
شرایط گوسفند عقیقه چیست؟ (ویژگی‌های مستحب قربانی از دیدگاه فقه)
برخلاف قربانی حج که شرایط سخت‌گیرانه‌ای دارد، در عقیقه، رعایت ویژگی‌های خاص برای قربانی واجب نیست، اما توصیه شده است که حیوانی مناسب، سالم و آبرومند انتخاب شود تا شأن این سنت بزرگ حفظ گردد.
مهمترین ویژگی‌های مستحب برای قربانی عقیقه:
سلامت کامل دام: بهتر است گوسفند یا حیوان عقیقه از هرگونه نقص بدنی مانند لنگی، کوری یا بیماری جسمی به دور باشد.
شیخ مفید نیز در المقنعة نوشته: «الأفضل أن تكون العقيقة من الغنم السليمة البدن» (المقنعة، ص ۴۹۸)
عدم شکستن استخوان‌ها: روایت شده است که امام باقر(ع) فرمود: «إذا عققت عن الصبي، فلا تكسر العظم، وكل واطعم وتصدق»
(وسائل الشیعة، ج۱۵، باب ۲۴، حدیث ۱۰)
این کار نوعی تفأل به سلامت استخوان‌های نوزاد است.
اهدا به قابله: طبق روایت امام صادق(ع):
«يُستحب أن يُعطى القابلة رجل العقيقة، فإن لم تكن فليُعطها لأمه فلتتصدق بها.»
وسائل الشیعة، ج۱۵، باب ۲۴، حدیث ۸)
تحنیک نوزاد: سنت است که پس از عقیقه، کام نوزاد را با خرما، عسل یا تربت سیدالشهدا بردارند.
در روایات آمده است که پیامبر(ص) کام امام حسن و حسین(ع) را با خرما برداشتند. (الکافی، ج۶، ص۲۵ و وسائل الشیعة، ج۱۵، باب ۲۵)
- ارزان ترین قیمت خروس سیاه برای قربانی را از ما بخواهید.
احکام و آداب عقیقه برای نوزاد پسر
حکم شرعی
عقیقه برای نوزاد پسر سنت مؤکد است و انجام آن در روز هفتم تولد مستحب می‌باشد. اگر در آن روز انجام نشد، در روز چهاردهم، بیست‌ویکم یا هر زمان بعدی قابل انجام است. پدر یا نفقه‌دهنده مسئول آن است و اگر تا سن بلوغ انجام نشود، مستحب است خود پسر برای خودش عقیقه کند.
منبع: توضیح‌المسائل مراجع، وسائل الشیعة، ج۱۵، باب ۲۴
نوع حیوان و جنس آن:
مستحب است که برای نوزاد پسر حیوان نر (گوسفند نر، بز نر، گاو نر یا شتر نر) قربانی شود.
اما واجب نیست. ذبح حیوان ماده نیز کفایت می‌کند.
منبع: عروة الوثقى، کتاب العقیقة، مسألة ۴
آداب مستحب:
- ذبح در روز هفتم، بعد از تراشیدن موی سر نوزاد
- گفتن نام نوزاد هنگام ذبح: «اللهم هذه عقیقة عن فلان ابن فلان…»
- شکسته نشدن استخوان‌ها پس از ذبح (به قصد تفأل به سلامت استخوان‌بندی کودک)
- اهدای یک ران گوسفند به قابله (در صورت وجود)
- اطعام گوشت پخته به حداقل ۱۰ نفر از مؤمنین
- انجام تحنیک با خرما یا عسل پس از تراشیدن مو
موارد اخلاقی و توصیه شده:
بهتر است والدین به‌ویژه مادر، از گوشت عقیقه نخورند (مکروه است).
عقیقه را با نیت شکر، صدقه و سلامت فرزند انجام دهند، نه صرفاً برای رسم یا عادت.
احکام و آداب عقیقه برای نوزاد دختر
حکم شرعی
عقیقه برای نوزاد دختر نیز سنت مؤکد است و از نظر اجر و ثواب، همانند عقیقه پسر است. زمان و شرایط کلی آن نیز مشابه است.
منبع: تحریر الوسیله، ج۲، باب العقیقة
نوع حیوان و جنس آن:
مستحب است برای نوزاد دختر حیوان ماده (گوسفند یا بز ماده) ذبح شود.
اما اگر حیوان نر قربانی شود، اشکالی ندارد و عمل صحیح است.
منبع: استفتاءات آیت‌الله خامنه‌ای، سؤال ۱۱۸۷۲
آداب مستحب:
- ذبح در روز هفتم تولد یا بعد از آن در اولین فرصت
- گفتن ذکر مخصوص ذبح با نام نوزاد دختر (مانند مورد پسر)
- عدم شکستن استخوان‌های قربانی
- اطعام مؤمنین از گوشت یا تقسیم آن بین نیازمندان
- اهدای گوشت به قابله (در صورت وجود)
- تراشیدن موی سر نوزاد و دادن صدقه به وزن آن (نقره یا معادل نقدی)
- تحنیک با خرما یا عسل
آداب عقیقه برای بزرگسالان
الف) نیت خالصانه
عقیقه باید با نیت خالصانه و شکرگزاری به درگاه خداوند انجام شود. فرد می‌تواند برای خود یا دیگران (مانند والدین، همسر یا فرزندان) عقیقه کند.
ب) نوع قربانی
- برای مرد: توصیه می‌شود دو گوسفند یا دو بز قربانی شود.
- برای زن: یک گوسفند یا یک بز کفایت می‌کند.
قربانی می‌تواند گاو یا شتر نیز باشد، اما ارزش آن باید معادل قربانی معمولی (گوسفند یا بز) باشد.
ج) شرایط قربانی
- حیوان باید سالم، بدون نقص و بالغ باشد.
- قربانی باید به‌صورت شرعی ذبح شود.
د) تقسیم گوشت
گوشت عقیقه بهتر است به سه قسمت تقسیم شود:
- برای فقرا و نیازمندان: بخشی از گوشت به‌عنوان صدقه داده شود.
- برای اطرافیان و نزدیکان: بخشی میان خانواده و دوستان توزیع شود.
- برای استفاده شخصی: بخشی برای مصرف خانواده‌ی خود فرد نگهداری شود.
ه) دعا و نام بردن از فرد
هنگام ذبح قربانی، نام فردی که عقیقه برای او انجام می‌شود، ذکر گردد. به‌عنوان مثال:
“بِسْمِ اللَّهِ وَاللَّهُ أَكْبَرُ، اللَّهُمَّ لَكَ وَلِفُلَانِ بْنِ فُلَانٍ.”
(به نام خدا، خدا بزرگ‌تر است. خدایا این قربانی را برای تو و به نیت فلان‌فرزند فلان تقدیم می‌کنم.)
فواید عقیقه برای بزرگسالان
الف) شکرگزاری به درگاه خداوند
عقیقه یک نوع سپاسگزاری به درگاه الهی برای نعمت زندگی و سلامتی است. این عمل نوعی بیان بندگی و توکل به خداوند محسوب می‌شود.
ب) برکت در زندگی
در روایات اسلامی آمده است که انجام عقیقه باعث افزایش برکت در زندگی فرد می‌شود و خداوند خیر و رحمت بیشتری را به زندگی او جاری می‌سازد.
ج) دفع بلا و شر
طبق برخی روایات، عقیقه می‌تواند بلایا و حوادث ناگوار را از فرد دور کند. این قربانی نوعی صدقه محسوب می‌شود و صدقه، طبق آموزه‌های دینی، بلا را دفع می‌کند.
د) جلب رضایت خداوند
عقیقه عملی مستحب و مورد تأکید در دین اسلام است. انجام آن باعث جلب رضایت خداوند و تقرب به او می‌شود.
ه) جبران کوتاهی والدین
اگر والدین فرد به هر دلیلی نتوانسته‌اند در کودکی برای او عقیقه کنند، فرد می‌تواند این سنت را برای خود انجام دهد تا به نوعی این کمبود جبران شود.
و) اثرات اجتماعی و معنوی
تقویت روحیه بخشش: توزیع گوشت میان نیازمندان و دوستان به تقویت روحیه بخشش و همدلی کمک می‌کند.
ایجاد حس انسجام: دعوت اطرافیان برای مشارکت در این عمل می‌تواند باعث نزدیکی روابط خانوادگی و اجتماعی شود.
آیا عقیقه برای بزرگسالان واجب است؟
عقیقه برای بزرگسالان همانند کودکان، واجب نیست، بلکه یک سنت مستحب مؤکد است. در روایات آمده است که اگر کسی در کودکی برای او عقیقه نشده باشد، می‌تواند در بزرگسالی خود این سنت را انجام دهد.
احادیث مرتبط با عقیقه برای بزرگسالان
پیامبر اسلام (ص):
“كلُّ غُلامٍ رَهينةٌ بِعَقيقَتِهِ.”
(هر فرزندی در گرو عقیقه خود است.)
امام صادق (ع):
“إِذَا لَمْ يُعَقَّ عَنْهُ فِي صِغَرِهِ عُقَّ عَنْهُ فِي كِبَرِهِ.”
(اگر در کودکی برای کسی عقیقه انجام نشده باشد، در بزرگی می‌تواند برای خود عقیقه کند.)
تفاوت عقیقه کودکان و بزرگسالان
عقیقه کودکان: معمولاً به نیت شکرگزاری والدین و رفع بلا از نوزاد انجام می‌شود.
عقیقه بزرگسالان: با هدف جبران و رفع بلا از خود فرد یا اطرافیان انجام می‌گردد.
برخى از دعاهایى که در این مورد نقل شده، عبارت است از :
امام صادق(ع) دعای عقیقه را از زبان پیامبر(ص) این گونه نقل می کند: «بِسمِ الله، عَقیقَةٌ عَنِ الحَسَنِ وَ قالَ: اَللّهُمَّ، عَظمُها بِعَظمِهِ وَ لَحمُها بِلَحمِهِ وَ دَمُها بِدَمِهِ وَ شَعرهُا بِشَعرِهِ، اَللّهُمَّ اجعَلها وِ قاءً لِمُحَمَّدٍ وَ آلِهِ؛ به نام خدا، این عقیقه ای است از سوی حسن. خدایا! به سبب استخوان و گوشت و خون و موی قربانی، استخوان وگوشت و خون و موی حسن سالم نگهدار، خدایا، این قربانی مایه حفظ محمد و آل محمد قرار ده».
ابراهیم کرخى از امام صادق علیه السلام نقل کرده که آن حضرت فرمود: هنگامى که عقیقه کردى، بر عقیقه بگو: «بِسْمِ اللَّهِ وَ بِاللَّهِ اللَّهُمَّ عَقِیقَةٌ عَنْ فُلَانٍ لَحْمُهَا بِلَحْمِهِ وَ دَمُهَا بِدَمِهِ وَ عَظْمُهَا بِعَظْمِهِ اللَّهُمَّ اجْعَلْهُ وِقَاءً لآِلِ مُحَمَّدٍ صلى الله علیه و آله.»
همچنین امام صادق علیه السلام فرمود: وقتى که اراده کردى عقیقه راذبح کنى، مى گویى: «یَا قَوْمِ إِنِّی بَرِیءٌ مِمَّا تُشْرِکُونَ إِنِّی وَجَّهْتُ وَجْهِیَ لِلَّذِی فَطَرَ السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرْضَ حَنِیفاً مُسْلِماً وَ مَا أَنَا مِنَ الْمُشْرِکِینَ إِنَّ صَلَاتِی وَ نُسُکِی وَ مَحْیَایَ وَ مَمَاتِی لِلَّهِ رَبِّ الْعَالَمِینَ لَا شَرِیکَ لَهُ وَ بِذَلِکَ أُمِرْتُ وَ أَنَا مِنَ الْمُسْلِمِینَ اللَّهُمَّ مِنْکَ وَ لَکَ بِسْمِ اللَّهِ وَ اللَّهُ أَکْبَرُ اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ تَقَبَّلْ مِنْ فُلَانِ بْنِ فُلَانٍ.» سپس مولود را نام مى برى و حیوان را ذبح مى کنى.
امام باقر علیه السلام نیز فرمود: هنگام ذبح عقیقه بگو: «بِسْمِ اللَّهِ وَ بِاللَّهِ وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ وَ اللَّهُ أَکْبَرُ إِیمَاناً بِاللَّهِ وَ ثَنَاءً عَلَى رَسُولِ اللَّهِ صلى الله علیه آله وَ الْعِصْمَةُ لِأَمْرِهِ وَ الشُّکْرُ لِرِزْقِهِ وَ الْمَعْرِفَةُ بِفَضْلِهِ عَلَیْنَا أَهْلَ الْبَیْتِ.» اگر کودک پسر است بگو: «اللَّهُمَّ إِنَّکَ وَهَبْتَ لَنَا ذَکَراً وَ أَنْتَ أَعْلَمُ بِمَا وَهَبْتَ وَ مِنْکَ مَا أَعْطَیْتَ وَ کُلَّمَا [کُلَّ ما] صَنَعْنَا فَتَقَبَّلْهُ مِنَّا عَلَى سُنَّتِکَ وَ سُنَّةِ نَبِیِّکَ صلى الله علیه آله وَ اخْسَأْ عَنَّا الشَّیْطَانَ الرَّجِیمَ لَکَ سُفِکَتِ الدِّمَاءُ لَا شَرِیکَ لَکَ وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعَالَمِینَ.»
پاسخ به برخی از متداول‌ترین سوالات در زمینه قربانی عقیقه
چه روزی برای عقیقه خوب است؟
بهترین روز برای انجام عقیقه، روز هفتم بعد از تولد نوزاد است. طبق توصیه روایات امامان شیعه، اگر در روز هفتم نشد، می‌توان آن را در روز چهاردهم، بیست و یکم یا هر زمانی که ممکن شد انجام داد. امام صادق (ع) فرمودند:
«اگر روز هفتم از تولد فرزند گذشت و پدر عقیقه نکرد، باید در فرصت مناسب این سنت را به‌جا آورد.» منبع: وسائل الشیعه، ج۱۵، باب ۲۴.
آیا می‌شود گوشت عقیقه را کباب کرد؟
بله، کباب کردن گوشت عقیقه هیچ مانعی ندارد و در منابع فقهی هم اشاره‌ای به ممنوع بودن این کار نشده است. تنها توصیه روایات، پختن و توزیع آن در میان دیگران است. بنابراین اگر گوشت را کباب کردید و میان نیازمندان و آشنایان توزیع کردید، کاملاً مشروع است.
آیا عقیقه برای دختر خوب است؟
قطعاً بله. عقیقه برای دختر و پسر هر دو مستحب مؤکد است. در برخی فرهنگ‌ها نادیده گرفته می‌شود، اما در فقه شیعه این مستحب برای هر دو جنس اهمیت دارد. پیامبر اسلام(ص) برای امام حسن و امام حسین (ع) و همین‌طور برای دختر خود فاطمه (س) نیز عقیقه انجام دادند.
رایج‌ترین خرافات در مورد عقیقه چیست؟
- تصور اینکه فقط برای پسران باید عقیقه کرد.
- باور به اینکه حتماً باید گوسفند نر باشد.
- منع خوردن گوشت عقیقه توسط والدین (در حالی‌که در صورت وقف نکردن، پدر و مادر می‌توانند بخورند).
- اعتقاد به واجب بودن عقیقه (در حالی که مستحب است).
- باور به اینکه استخوان‌ها حتماً باید دفن شوند یا سوزانده شوند (که مستند شرعی قطعی ندارد).
عقیقه دختر و پسر چه تفاوتی دارد؟
در اصل حکم تفاوتی نیست. اما در برخی روایات آمده که برای پسر گوسفند نر و برای دختر گوسفند ماده بهتر است. البته فقها این را به عنوان یک توصیه سنتی و نه الزام شرعی ذکر کرده‌اند.
گوشت عقیقه را چه کسانی نباید بخورند؟
اگر کسی نذر کرده یا به نیت خاصی (مثل کفاره یا دفع بلا) عقیقه کرده باشد، ممکن است خوردن برای برخی اشخاص حرام شود. در غیر این صورت، تنها کسی که عقیقه برای او انجام شده (مثلاً نوزاد) بهتر است نخورد، ولی در فقه امامیه نیز این منع قطعی نیست.
آیا پدر و مادر می‌توانند از گوشت عقیقه بخورند؟
در فقه شیعه، خوردن گوشت عقیقه برای پدر و مادر جایز است، به شرط آنکه آن را نذر یا وقف خاص برای صدقه نکرده باشند. با این حال، بنابر توصیه روایات، بهتر است والدین از گوشت عقیقه فرزند خود نخورند، چرا که این کار مکروه دانسته شده است. مستحب است گوشت عقیقه پس از پخت، میان فقرا، مؤمنین و همسایگان تقسیم شود، و در برخی منابع، اطعام دست‌کم ده نفر از مؤمنان توصیه شده است. هرچند خوردن این گوشت برای والدین مانعی ندارد، اما رعایت این توصیه فقهی، نشانه اهتمام به سنت‌های دینی است.
شرایط عقیقه برای همسر چگونه است؟
عقیقه برای همسر حکمی مستقل ندارد؛ مگر اینکه فرد نذر یا قصد خاصی داشته باشد. اما اگر همسر در کودکی برایش عقیقه انجام نشده، انجام آن در بزرگسالی مستحب است. حتی خود شخص هم می‌تواند برای خودش عقیقه کند.
قربانی عقیقه برای شخص بیماری چگونه انجام می‌شود و فواید آن چیست؟
عقیقه برای بیمار یک راه سنتی و مستحب برای شفا گرفتن است. در روایات آمده که امام صادق (ع) فرمودند:
«هر کس دچار بیماری شد و عقیقه نکرده باشد، برای خودش عقیقه کند.»
این کار، نوعی صدقه محسوب می‌شود و باعث رفع بلا و گشایش امور می‌شود. در چنین حالتی، بهتر است گوشت را در میان نیازمندان تقسیم کنند یا اطعام دهند.
آیا می‌توان برای اموات عقیقه کرد؟
بله، قربانی کردن به نیت عقیقه برای اموات از نظر فقهی اشکال ندارد، ولی عنوان “عقیقه” به معنای اصطلاحی آن برای اموات صدق نمی‌کند.
عقیقه در اصل یک سنت مؤکد برای زنده‌هاست، به‌ویژه نوزادان، و جنبه پیشگیرانه و دفع بلا دارد. اما اگر کسی بخواهد گوسفندی را به نیت “هدیه ثواب” یا “قربانی مستحب” به ارواح پدر، مادر، یا سایر اموات خود تقدیم کند، می‌تواند آن را قربانی کرده و نیت کند که ثوابش به روح آن فرد برسد.
در فقه شیعه، این عمل تحت عنوان “صدقه جاریه” یا “قربانی مستحب برای میت” پذیرفته شده است، به‌ویژه اگر گوشت آن در بین نیازمندان و مؤمنان تقسیم شود.
برخی افراد به اشتباه این قربانی را “عقیقه برای مرده” می‌نامند؛ در حالی‌که بهتر است بگوییم: “قربانی به نیابت از میت برای هدیه ثواب” یا “صدقه قربانی برای اموات”.
اگر برای انجام قربانی عقیقه توان مالی نداشتیم، چه کنیم؟
اگر توان مالی برای انجام قربانی عقیقه ندارید، هیچ اشکال شرعی ندارد، چون عقیقه در فقه شیعه واجب نیست بلکه مستحب مؤکد است. در چنین شرایطی می‌توانید:
- عقیقه را تا زمان توان مالی به تأخیر بیندازید
- به‌جای قربانی، مبلغی صدقه دهید یا اطعام کنید
- دعای مخصوص عقیقه را بخوانید و نیت انجام در آینده داشته باشید
- از مؤسسات خیریه برای انجام نیابتی کمک بگیرید
نکته مهم: خود را به سختی نیندازید، زیرا در دین اسلام، سختی کشیدن برای مستحب‌ها لازم نیست و ترک آن در صورت عجز هیچ گناهی ندارد.
کله‌پاچه قربانی عقیقه را چه باید کرد؟
در متون فقهی، ذکر خاصی درباره کله‌پاچه نیامده، اما چون بخشی از گوشت گوسفند است، می‌توان آن را مانند سایر اجزا میان فقرا و اطرافیان تقسیم کرد یا پخت و توزیع کرد. شرطش این است که قصد بهره‌مندی دیگران رعایت شود.
استخوان گوسفند عقیقه را چکار کنیم؟
در برخی روایات توصیه شده استخوان‌ها را نشکنند و سالم دفن کنند. دلیل آن هم رعایت احترام به سنت است. اما این موضوع جنبه‌ی فقهی الزام‌آور ندارد و بیشتر آداب مستحب محسوب می‌شود.
چگونگی خرید گوسفند عقیقه
مجموعه بازار گوسفند عرضه کننده دام زنده برای انواع قربانی های شما در سراسر تهران، به صورت شبانه روزی آماده خدمت رسانی به شما مشتریان گرامی می‌باشد. چنانچه برای انجام قربانی عقیقه به دنبال یک مرکز معتبر و یک قصاب حاذق و مسلط به اصول قربانی عقیقه در تهران می‌گردد، همکاران آماده ارائه بهترین خدمات به شما عزیزان در این زمینه هستند.
شماره های تماس جهت سفارش گوسفند برای قربانی عقیقه با بهترین خدمات:
- به روزترین قیمت گوسفند زنده را در این لینک مشاهده نمایید.
