کله پاچه یک غذای سنتی در خاورمیانه و قفقاز جنوبی می باشد که روش طبخ آن در کشورهای مختلف، تقریبا مشابه می باشد. کله پاچه و جگر یک غذای سنتی و قدیمی است که از گذشته تا به امروز هنوز در بین افراد شهرت دارد و بسیاری صبح زود برای خوردن کله پاچه به طباخی ها مراجعه می کنند. کله پاچه غذایی بسیار پرانرژی و چرب است و کسانی که دارای چربی خون هستند و یا کلسترول و اسید اوریک خون آن ها بالا است و مبتلا به نقرس هستند میبایست از خوردن آن اجتناب ورزند، چون کلسترول آن در خون رسوب کرده و موجب سکته مغزی و قلبی می شود. در ادامه این مقاله قصد داریم در مورد کله پاچه و فواید و مضرات آن اطلاعاتی را در اختیار شما عزیزان قرار دهیم.
امیدواریم بتوانیم در مصرف این ماده غذایی پرچرب و خوشمزه راهنمایی های لازم را به شما ارائه کنیم.
همانطور که گفته شد کله پاچه غذایی محبوب بخش بزرگی از جامعه ایرانی از گذشته تا کنون بوده است. محققان تاریخی نیز این قضیه را تایید کرده و حتی باستان شناسان ایرانی چندین سال گذشته توانسته اند در کشفیات خود بقایای سر و پاچه های گوسفند را در ظرفی کاسه ای شکل که گفته می شود مربوط به حدود سه هزار و هفت صدسال پیش بوده است را بیابند.
کله پاچه علاوه بر ایران در ترکیه، ارمنستان، آذربایجان و گرجستان نیز طرفداران زیادی دارد. در ایران واحدی که برای شمارش کله پاچه استفاده می شود “دست” است.
به طور معمول طبخ کله پاچه زمان بر بوده و همچنین برای طبخ آن آشپز باید مهارت خوبی داشته باشد.
در بین طرفداران غذای خوشمزه کله پاچه، عده ای نیز وجود دارند که فقط آب این غذا را مصرف کرده و از مصرف گوشت و دیگر اجزای این غذا پرهیز میکنند. اگرچه این نوع مصرف کله پاچه، برای کسانی که طرفدار شدید این غذا هستند ممکن است ناخوشایند باشد ( به علت تعصب زیاد به این غذا) اما خوردن آب کله پاچه نیز فواید زیادی برای بدن دارد.
تمیز کردن کله پاچه ممکن است برای برخی افراد کار مشکلی باشد ، برای این دسته توصیه می شود از کله پاچه های پاک شده موجود در فروشگاه های زنجیره ای و قصابی ها استفاده کنند. چنانچه قصد خرید کله پاچه پاک شده را دارید حتما به تازه بودن، نداشتن بوی نامطبوع و تغییر رنگ ندادن آن دقت کنید. حتما از مکان معتبر و مطمئن خرید انجام دهید و قبل از مصرف نیز آن را بشوید تا آثار احتمالی باقی مانده از مو و پشم کله از بین رود.
برای پاک کردن کله پاچه می توانید از آب گرم و شعله برای کز دادن استفاده کنید. توجه داشته باشید بعد از اتمام تمیز کردن پشم و پوست کله پاچه، حتما آن را نصف کرده و داخل آرواره و کله را نیز به خوبی تمیز کنید . برای اطمینان بیشتر با کوبیدن کله به سطحی محکم و فشار وارد کردن به کله از تمیز شدن مجرای بینی مطمئن شوید.
برای پاچه ها نیز باید حتما کیسه مویی که در زیر پوست شیار بین ناخن ها وجود دارد را خارج نمایید.
چنانچه خود قادر به پاک کردن کله پاچه هستید، توصیه می شود با توجه به انتخاب و تازه بودن کله پاچه خودتان این غذا را در منزل تهیه کنید تا از سلامت آن به طور کامل مطمئن باشید.
کله پاچه و اجزای آن
همانگونه که گفتیم کله پاچه یک غذای خوشمزه و اما بسیار چرب می باشد که طرفداران بسیاری به خصوص در ایران دارد. کله پاچه در ایران در مکانهای خاصی به نام کله پزی و یا طباخی تهیه می شود. واحد شمارش کله پاچه “دست” می باشد. کله پاچه گرچه غذای لذیذی است اما مصرف آن به طور مداوم برای افرادی که چربی بالایی دارند، ممنوع می باشد؛ چون باعث بیماری ها و مشکلات بیشتری خواهد شد.
طباخی ها برای پختن کله پاچه زمان بسیاری را صرف می کنند، زیرا این غذا به زمان پخت زیادی نیاز دارد. همچنین تهیه مواد لازم و کله گوسفندان و همچنین تمیز کردن و آماده نمودن آن ها برای پخت نیز زمان زیادی از آنان می گیرد. معمولا کله پاچه را با لیمو ترش و نان سنگک سرو می کنند. کله پزی ها از صبح زود مغازه خود را باز می کنند و مشتری ها برای خوردن کله پاچه به آنها مراجعه می نمایند.
خوردن کله گوسفند نه تنها در ایران بلکه در بسیاری از کشورهای جهان نیز مورد استقبال مردم است در بین این کشورها ، مردم کشور نروژ ابتدا کله گوسفند را کز می دهند ، سپس آن را پخته و با سیب زمینی و کلم مصرف می کنند. نکته قابل توجه در بین نروژی ها این است که آن ها فقط کله گوسفند را می خورند و هرگز پاچه این حیوان را نمی خورند!
اجزای کله پاچه
کله پاچه از اجزای مختلفی نظیر جگر، چشم، زبان، مغز، سیرابی و شیردان، بناگوش تشکیل شده است. هر کدام از این قسمت ها مزه ی خاص خود را دارد که ممکن است برخی قسمت ها به مزاج بعضی افراد لذیذ و خوشمزه نباشد. معمولا چشم قسمت محبوب کله پاچه می باشد که اکثر افراد آن را دوست دارند. در ادامه در مورد برخی قسمتهای کله پاچه اطلاعاتی در اختیار شما قرار می دهیم.
- مغز
مغز گاو و گوسفند حدوداً به اندازه ۸ زرده تخم مرغ کلسترول دارد که معمولاً خوردن آن توصیه نمی شود؛ البته ترکیب چربی هایی نظیر تری گلیسیرید و کلسترول موجب افزایش جذب کلسترول و در نتیجه افزایش چربی خون می شود.
- زبان
طبق هرم ماده غذایی زبان معادل با 3 واحد گوشت می باشد که بدن انسان نیز روزانه به همین مقدار گوشت نیاز دارد و نباید بیشتر از این مقدار مصرف کند. زبان دارای ویتامینه B1 و B12 نیز می باشد که نقش بسیاری در خونسازی و عملکردی سیستم ایمنی بدن دارد.
پاچه
پاچه معادل دو واحد گوشت است و برای کسانی که بدنشان دچار سستی است و نیاز به محکم نمودن اندام هایشان دارند، مناسب است. طبع پاچه گوسفند سرد می باشد. رقیق کنندگی خون، التیام دهنده زخم ها و افزایش شیردهی مادر از خواص پاچه گوسفند می باشد. پاچه نسبت به سایر قسمت ها از چربی کمتری برخوردار است و منبع مناسبی برای پروتئین میباشد و برای کسانی که دچار پوکی استخوان هستند و استخوان های آن ها مرتبا دچار شکستگی میشود، مناسب است؛ اما در عین حال مصرف بیش از دوبار آن در ماه توصیه نمی شود.
یک پرس کله پاچه شامل چیست؟
اجزای اصلی یک پرس کله پاچه عبارتاند از:
زبان، مغز، چشم، بناگوش، پاچه
معمولاً کله پاچه با نان، آبلیمو، دارچین و ادویههای مخصوص سرو میشود.
در این سایت بخوانید: خواص و کاربرد روده گوسفندی
بهترین و بدترین قسمت در کله پاچه
مغز گاو و گوسفند به دلیل داشتن کلسترول و چربی بسیار بالا جزء قسمت های از کله پاچه هست که خوردن آن توصیه نمی شود. بنابراین برای حفظ سلامتی خود تا حد امکان از خوردن مغز خودداری کنید. بهترین قسمت در کله پاچه نیز پاچه آن میباشد، چون چربی آن نسبت به سایر قسمت ها کمتر است و دارای خواصی می باشد که به آنها اشاره کردیم.
در این سایت بخوانید: بهترین روش پاک کردن کله پاچه
بناگوش کله پاچه کجاست؟
بناگوش به قسمت گوشههای صورت گوسفند نزدیک به لاله گوش گفته میشود. این بخش شامل بافت نرمی است که با طعمی خاص در کنار سایر قسمتهای کله پاچه سرو میشود.
خواص موجود در کله پاچه
کله پاچه سرشار از ویتامین هایی نظیر ویتامین B، روی و آهن می باشد. بناگوش (گوشت صورت) دارای پروتئین زیادی است که پروتئین مورد نیاز بدن را تامین می کند. مغز نیز حاوی مقادیر زیادی ویتامین B12 می باشد. البته این نکته را در نظر بگیرید، ویتامین B حلال در چربی می باشد و جذب آن ها توسط کبد انجام می شود، بنابراین مصرف بیش از اندازه آن می تواند موجب آسیب رساندن به کبد شود.
کله پاچه همچنین باعث تقویت بافت استخوان میشود و برای کسانی که از درد استخوانی رنج میبرند، میتواند مفید باشد و باعث تقویت استخوان های آن ها شود.
خواص کله پاچه برای مفاصل
کله پاچه سرشار از کلاژن است، بهخصوص در پاچهها که بخش ژلاتینی دارند. کلاژن یکی از اجزای اصلی مفاصل و غضروفهاست و مصرف آن میتواند به:
- تقویت مفاصل و کاهش دردهای مفصلی کمک کند.
- باعث بهبود عملکرد غضروفها و کاهش خشکی مفاصل، بهویژه در افراد مبتلا به آرتروز شود.
- منجر به افزایش انعطافپذیری و سلامت استخوانها شود.
خواص کله پاچه برای کمخونی
- کله پاچه به دلیل داشتن مقدار قابلتوجهی آهن، به بهبود کمخونی کمک میکند.
- زبان و مغز منابع خوبی از آهن و ویتامین B12 هستند که برای تولید گلبولهای قرمز ضروریاند.
- مصرف این غذا میتواند به رفع ضعف، خستگی و سرگیجه ناشی از کمخونی کمک کند.
فایده کله پاچه برای اسپرم
کله پاچه، بهویژه بخش مغز و زبان، سرشار از چربیهای مفید، ویتامینها و مواد معدنی است که میتوانند به بهبود سلامت جنسی کمک کنند:
- افزایش تولید اسپرم به دلیل وجود روی (زینک) و ویتامین B12
- بهبود کیفیت و حرکت اسپرمها با مصرف پروتئین و چربیهای ضروری
- تقویت قوای جنسی به دلیل تأمین انرژی بالا.
خواص کله پاچه برای زنان
کله پاچه میتواند برای زنان، بهویژه در دوران بارداری یا پس از زایمان، مفید باشد. از جمله فواید این ماده غذایی برای بانوان عبارتند از:
- تأمین مواد مغذی مانند آهن، کلسیم و ویتامینهای گروه B برای بهبود کمخونی و تقویت بدن.
- افزایش سلامت پوست و مو به دلیل وجود کلاژن و چربیهای مفید.
- کمک به سلامت استخوانها، بهویژه در دوران یائسگی که تراکم استخوانها کاهش مییابد.
با این حال، زنان باید در مصرف کله پاچه اعتدال را رعایت کنند، زیرا محتوای چربی آن زیاد است.
خواص زبان گوسفندی
گوشت زبان سرشار از کالری و اسیدهای چرب و همچنین روی، آهن و ویتامین B است. مصرف زبان گوسفندی با مشورت پزشک برای مادران باردار میتواند مفید باشد.
بعد از کله پاچه چی بخوریم؟
مصرف کله پاچه ممکن است برای برخی افراد سنگین باشد، بنابراین برای کمک به هضم بهتر و جلوگیری از احساس سنگینی:
دمنوشهای گیاهی مانند نعناع، آویشن یا زنجبیل بنوشید.
آب لیمو یا لیموترش تازه را برای کمک به هضم و کاهش چربی مصرف کنید.
از میوههای تازه مانند پرتقال یا انار استفاده کنید تا ویتامین C جذب آهن را افزایش دهد.
مقداری سبزیجات تازه مانند جعفری و گشنیز بخورید تا احساس سنگینی کاهش یابد.
مضرات موجود در کله پاچه
کله پاچه دارای کلسترول بسیار بالایی می باشد (به عنوان مثال خوردن یک مغز معادل خوردن هشت تخم مرغ می باشد). کلسترول موجود در آن در رگ ها رسوب خواهد کرد و در نتیجه موجب گرفتگی رگ ها و در نهایت سکته مغزی و قلبی خواهد شد. کله پاچه غذایی بسیار سنگین می باشد که هضم آن دشوار است؛ بنابراین توصیه می شود که در وعده صبحانه مصرف و از خوردن آن در وعده شام جلوگیری شود. چون ممکن است باعث بی خوابی و ناراحتی های معده گردد.
در نظر گرفتن این نکته نیز ضروری میباشد؛ کسانی که کله پاچه مصرف می کنند باید به طور مداوم تحرک نیز داشته باشند؛ تحرک و خوردن کله پاچه با یکدیگر رابطه مستقیم دارد و به کسانی که بدون تحرک هستند خوردن کله پاچه به هیچ عنوان توصیه نمی شود. چون به دلیل کالری، چربی و کلسترول بالای آن مشکلاتی نظیر چاقی مفرد، کلسترول و چربی خون بالا و بسیاری از موارد دیگر را برای فرد ایجاد می کند.
برای کاهش میزان کلسترول و چربی جذب شده از غذای کله پاچه پیشنهاد می شود به پیاده روی به مدت یکی دوساعت پیشنهاد می شود و این غذای خوشمزه را تنها در زمان صبحانه یا نهار میل کنید.
مضرات کله پاچه برای معده
کله پاچه غذایی پرچرب و سنگین است که برای برخی افراد مشکلات گوارشی ایجاد میکند:
- هضم دشوار: چربی زیاد ممکن است موجب احساس سنگینی یا نفخ شود.
- تحریک معده: در افرادی با معده حساس یا بیماریهای گوارشی، مصرف کله پاچه میتواند منجر به ریفلاکس یا سوءهاضمه شود.
- افزایش اسید معده: به دلیل محتوای چربی بالا، میتواند ترشح اسید معده را تحریک کند.
- برای کاهش این مضرات، مصرف این غذا را محدود کنید و آن را با ادویههای هضمکننده مانند دارچین یا زیره همراه کنید.
چرا باید پاچه گوسفندی بخوریم؟
پاچه گوسفندی مزاج به نسبت ملایم تری دارد و مصرف برای آن دسته از افرادی که به تب دچار شدهاند و باید غذا کمتری بخورند، بسیار سودبخش است. به جز این مورد خوردن پاچه که بسیار خوشمزه نیز میباشد برای مبارزه با بیماریهایی همچون خون ریزی بواسیر و رحم، سرفه، گرفتگی صدا، شکستگی استخوان و همچنین سستی روده نیز بسیار بافایده است.
در ضمن از آنجایی که این غذا، ارزش غذایی بالایی دارد نباید در مصرف آن زیاده روی کرد و حتما می بایست فرد پس از خوردن کله پاچه مقداری فعالیت بدنی داشته باشد و بهتره از مصلحات آن نیز همچون سرکه، کرفس و دارچین نیز استفاده شود.
نتیجه گیری