آشنایی با بز سانن | فواید و معایب پرورش بز سانن

در دنیا حدود یک میلیارد راس بز وجود دارد به طوریکه جمعیت جهانی این گونه جانوری در طول چهار دهه گذشته بیش از دو برابر شده است. طبق گزارش منتشر شده توسط سازمان‌های معتبر فعال در زمینه کشاورزی، بیش از 90 درصد از تعداد بزهای جهان در کشورهای در حال توسعه یافت ‌می‌شوند. به طور کلی آسیا بیشترین جمعیت بز جهان را دارد و ایران نیز در میان این کشورها دارای رتبه خوبی است. اگر به دنبال یک نژاد پربازده بز هستید، ما بز سانن را به عنوان گزنیه ای مناسب و مقاوم به شما عزیزان پیشنهاد می کنیم. این نژاد بسیار پربازده و شناخته شده است. هر آنچه که درباره خصوصیات بز های سانن (Saanen Goat) لازم است بدانید را سعی خواهیم کرد در این مقاله معرفی کنیم.

خصوصیات نژاد بز سانن :

اساسا در دنیا بز های سانن به دلیل توانایی زیادی که در تولید شیر غنی دارند ، بیشتر معروف شده هستند. اما به جز شیر، فواید دیگری از جمله نرخ زاد و ولد مناسب و سازگاری خوب با شرایط مختلف جغرافیایی را نیز دارند.

منشا پیدایش این نژاد کشور سوئیس می باشد و در اوایل سال 1900 این گونه خاص از بزهای شیری برای امر پرورش و تولید محصولات لبنی به کشور آمریکا نیز راه پیدا کنند. درست به مانند بز های آلپاین و سایر نژادهای شیری دیگر عموما دامپروران به دلیل تولید شیر و محصولات لبنی اقدام به پرورش این حیوانات می کنند. این نژاد توانایی زیستن در آب و هوای سرد را دارند و از نظر رفتارشناسی در دسته حیوانات اهلی و سازگار قرار می‌گیرند.

در کل بررسی های مختلف نشان می‌دهد که بزهای سانن در بیش از 80 کشور جهان حضور دارند و تخمین زده می‌شود که جمعیت آنها در جهان نزدیک به یک تا یک و نیم میلیون راس می‌باشد. با وجود اینکه سانن نژادی سوئیسی است اما حدود 15 هزار راس از آن در این کشور نگهداری می‌شود.

حتما ببینید : قیمت گوسفند زنده امروز در تهران و شهرستان ها

برخی دیگر از مهم ترین خصوصیات بز نژاد سانن همانطور که اشاره کردیم ، مقاومت بالایی است که در برابر بیماری ها دارند. البته این دسته از حیوانات اهلی برای اینکه به حداکثر توان تولیدی خودشان دست پیدا کنند، نیازمند شرایط مطلوبی از جمله داشتن جایگاه مناسب و تغذیه خوب هستند.

از آنجا که بز سانن یک نژاد محبوب در میان دامداران فعال در حوزه پرورش بز محسوب می باشد، در دنیا توجه ویژه ای برای بهبود نرخ رشد آنها شده است. به عنوان مثال در کشور آمریکا، انجمن بز های لبنی این کشور به طور مستمر سعی می کند که با آموزش صحیح پرورش دهندگان و علاقه مندان به این حیوانات ، آنها را در مسیر پربازده ای در زمینه پرورش بز سانن قرار بدهد. در برخی کشور ها حتی استاندار های مختلفی در مورد نحوه نگهداری از این نژاد خاص تدوین شده است.

توجه داشته باشید که بز سانن روزانه در طی دوران شیردهی می تواند حدود 3 لیتر شیر باکیفیت را تولید کند و در طول سال معمولا بین 290 تا 305 روز طول شیر این نوع بز به طول می‌انجامد. با گسترش دامداری‌های پرورش بز سانن در کشور، افراد فعال در این صنعت به خوبی ‌قادر به کسب درآمد مناسب هستند.

خصوصیات ظاهری بز سانن :

سانن یک بز با جثه ای ظریف و متوسط است. آنها به طور متوسط از بیشتر نژادهای گوشتی بز ، بلند تر هستند که این خصوصیت باعث می شود که دوشیدن این حیوانات توسط دامدار یا دستگاه های شیردوش راحت تر انجام شود. بر خلاف برخی نژادهای بز ، موهای آنها نرم ، کوتاه و صاف است . بز هایی از این نژاد که مو های زبری دارند ، احتمالا نژاد خالص نیستند.

سانن ها در دو رنگ مختلف سفید و کرم روشن یافت می‌شوند. در برخی گونه های این نژاد البته لکه های از رنگ سیاه نیز گاهی اوقات دیده می شود اما غالبا رنگ بز سانن یک دست سفید یا قهوه ای روشن می باشد .
همین روشن بودن رنگ پوشش بدنی این حیوانات سبب می شود که در معرض نور مستقیم آفتاب تاب و تحمل بیشتری داشته باشند. البته بز های سانن دمای متعادل را بیشتر دوست دارند. از رنگ سفید این بز برای خرید و فروش و همچنین شرکت در نمایشگاه های پرورش دام بیشتر استقبال می‌شود.

گوش های بز های سانن مستقیم و روبه بالا می باشند. به طور کلی سانن ها ظاهری هوشیار و سرحالی دارند. همچنین علیرغم اینکه می‌توانند در دمای بسیار سرد زندگی کنند، موهای کوتاه و ظریفی نیز دارند.

در این سایت بخوانید : معرفی بز اسپانیایی 

قد و وزن بز سانن :

نژادی که در حال بررسی آنها هستیم ، معمولا در جنس ماده تا ارتفاع 2.5 فوت یا 76 و برای نر ها تا 90 سانتی رشد می کنند . متوسط وزن بز بالغ نیز چیزی مابین 60 تا 80 کیلوگرم می باشد.

میزان مقاومت و سازگاری اینگونه بز ها :
اصولا بز های سانن به دلیل سرختی و طاقت خوبی که دارند برای پرورش در مناطق مختلف به عنوان گزنیه ای مناسب شناخته می شوند . داشتن سم های قوی یکی از اصلی ترین خصوصیات بز های سانن می باشد. اگر به دنبال پیدا کردن نژادی بزی شیری هستید که سریع بیماری نشود و تلفات کمی داشته باشد ، بز های سانن در صورت نگهداری در شرایط مطلوب و تمیز ، بسیار می توانند سود آور باشند.

خصوصیات رفتاری این حیوانات :

نژاد سانن، نژادی اهلی، سازگار و آرام می باشد و با سایر بزهای یک مزرعه به راحتی کنار می‌آیند همین مسئله سبب می شود، دامداران با سهولت بیشتری از این حیوانات مراقبت کنند . آرام بودن آنها به حدی است که حتی در برخی از کشورهای اروپایی و آمریکایی خانواده ها از آنها به خصوص بزغاله های سانن به عنوان حیوان خانگی استفاده می کنند. در کل راحتی کار با این دام بسیار زیاد است و از نظر پرورشی، زحمت و فشار زیادی را به دامدار وارد نمی‌کنند.

چگونگی، فواید و معایب پرورش بز سانن :

بز های چندقلوزای سانن در حدود 6 ماهگی به بلوغ جنسی می رسند، اما با این حال بهتره تا 9 ماهگی وارد فصل جفت گیری نشوند. اگرچه ممکن است یک بز سانن در تمام طول سال تولید مثل داشته باشد، اما بیشترین میزان تولید مثل آنها در فصل پاییز می باشد. طول دوره فحلی در این گونه از بزها حدود 12 تا 48 ساعت طول می‌کشد. اگر بز ماده آبستن شود ، معمولا 150 روز دیگر زایش خواهد داشت. مدت زمان بارداری کوتاه بز سانن یکی دیگر از مزیت‌های مهم بزهای سانن و آلپاین محسوب می‌شود.

همین زمان کوتاه آبستنی سبب خواهد شد که دامداران بتوانند در سال دو بار زایش بزغاله را تجربه کنند که از لحاظ سودآوری بسیار به نفع دامدار است.

توجه داشته باشید که اگر از بز سانن برای تولید شیر استفاده می کنید، باید جیره غذایی خاصی برای بزغاله های این حیوانات پس از زایش در نظر بگیرید. همچنین در تمام شرایطی که کشور ما دارا است، قابلیت پرورش بز سانن و همچنین آلپاین وجود دارد. البته در شرایط آب و هوایی مرطوب باید نکات مراقبتی بیشتری را لحاظ کرد.

به جز قابلیت تولید شیر و بزغاله‌گیری، بز‌های نر سانن را ‌می‌توان وارد سیستم پرواربندی و تولید گوشت نیز کرد.

برای نگهداری این نوع بز، دامدار به تجهیزات و تاسیسات خاصی نیاز ندارد و در مراحل ابتدایی کار به صرف هزنیه‌های زیاد احتیاجی نیست.

در ضمن بزهای سانن به طور میانگین حدود 10 تا 12 سال عمر مفید دارند.

مشخصات سانن اصل

معایب بز سانن چیست؟

در مقایسه با ویژگی‌های متعدد ذکر شده برای بز سانن، برخی کارشناسان معتقدند که در مورد این مزایا تا حدود مطالب اغراق آمیز ارائه می‌شود.متاسفانه در بعضی منابع برای ویژگی‌هایی همچون تولید شیر، چندقلوزایی و … ارقام نادرستی که گاها در موارد استثنا تنها رخ می‌دهد، ذکر می‌شود.

به جز این مورد از آنجایی که هنوز به پرورش بز، جایگاه و اهمیت خاصی در کشور ندارد و در طی چندین سال گذشته دامپروری با مشکلاتی نیز مواجه بوده است، ورود به این حرفه با ریسک‌هایی همراه است. بالا بودن قیمت شیر بز و نداشتن اطلاعات کافی از سوی مردم نسبت به خواص این نوع شیر هم از دیگر مباحثی است که دامدار را ممکن است در روند کار و پرورش بز سانن با چالش مواجه کند.

• مهم‌ترین نکات جهت بهبود طعم و کیفیت شیر بز را اینجا بخوانید.

کیفیت شیر بز سانن و آلپاین:

از دیگر مزیت‌های قابل توجه بزهای سانن و آلپاین تولید شیر بسیار غنی است به طوری که کیفیت آن به کیفیت شیر انسان بسیار شبیه بوده و برای مصرف نوزادان و افراد مسن بسیار توصیه می‌شود. در ضمن این نوع شیر به دلیل نداشتن آنزیم‌های اذیت کننده دستگاه گوارش، برای افرادی که به خوردن و هضم شیر حساس هستند، به عنوان گزنیه مناسبی شناخته می‌شود. درصد چربی این بز حدود 3.6، پروتئین آن معمولا 4 درصد و مواد معدنی 12.8 درصد است. وجود چنین ارقامی خود به خوبی بیانگر کیفیت بالای این ماده غذایی می‌باشد.

• در این بخش برترین نژاد بز های شیری جهان را بهتر بشناسید .

شیوه های مراقبت از بز سانن

خوراک بزسانن چیست؟

بز های شیری سانن به همان مواد غذایی اساسی به مانند سایر نژادهای شیری ، نیازمند هستند. اما با این حال در مقایسه با سایر نژادهای لبنی عملکرد بهتری در نرخ تولید شیر و استفاده از مواد مغذی دارند و به خوبی به خوردن علوفه و مواد خشبی تمایل نشان می‌دهند. میزان مصرف خوراک این حیوانات در مقایسه با سایر نژادهای پربازده مانند گوسفند رومانوف بسیار کم‌تر است.

برای افزایش درصد موفقیت و سودآوری گله خود حتما از جیره تخصصی استفاده کنید. ما تعیین یک جیره غذایی مشخص برای هر مجتمع دامپروری را ما توصیه نمی کنیم. بلکه پیشنهادی که در این مورد داریم این است که از آنجایی که شرایط مختلفی در این موضوع دخیل هستند، باید از یک متخصص جیره نویسی برای این موضوع کمک بگیرید. در ضمن استفاده از مکمل‌های معدنی ویتامینی، دسترسی مداوم به یک منبع آب آشامیدنی تمیز و همچنین پروبیوتیک را هم نباید فراموش کرد.

شرایط محل نگهداری بز های سانن :

همانطور که اشاره کردیم بز سانن حیوانی آرام و مقاوم است که به زندگی در آب و هوای سرد عادت دارد اما دقیقا به مانند سایر دام های زنده به یک جایگاه مناسب جهت نگهداری نیازمند است. داشتن تهویه مناسب، خشک بودن بستر جایگاه ، حفظ نظافت محل نگهداری ، استفاده از امکانات و تجهیزات به روز جزو برخی از مهم ترین شرایط محل نگهداری بزهای سانن محسوب می شوند. همچنین از آنجایی که این حیوانات توانایی پرش خوبی دارند، می بایست دور تا دور فضای باز نگهداری آنها با حصار و فنس ها مقاوم محافظت شود.

علاوه بر این موضوعات از آنجایی که تا حدودی نیز به مشکلات پوستی به ویژه آفتاب سوختگی حساسیت دارند، می بایست محل استراحت آنها دارای سایبان باشد.

توجه داشته باشید که اکثر بزها از خیس شدن و زیرباران قرار گرفتن، متنفر هستند از این رو سعی کنید تا حد امکان، راه های نفوذ و چکه کردن آب به داخل جایگاه را مسدود کنید. بزها همچنین در طول تابستان به جایگاهی نیاز دارند که سایه کافی داشته باشد.

به طور متوسط برای هر بز نیز 1.5 متر مربع باید در نظر گرفته شود.

مراقبت های بهداشتی از این نژاد :

حتی با وجود مقاومت خوبی که نژاد سانن در برابر بیماری ها دارند ، اگر این حیوانات را در محیط ناسالم و کثیف نگهداری کنید ، مطمئنا دچار بیماری خواهند شد. به عنوان یک دامداری موفق باید برنامه ای دقیق برای نظافت جایگاه ، واکسیناسیون بز ها، انگل زدایی گله، قرنطینه دام های بیماری و … داشته باشید.

طول شیردهی بز سانن:

بر اساس تحقیقات صورت گرفته معمولا در 284 روز از سال، این گونه پربازده از بزهای شیری توانایی شیردهی دارند. بیشترین میزان تولید شیر نیزتقریبا 4 تا 6 هفته پس از تولد بزغاله ها اتفاق می افتد. با وجود اینکه در حدود 9 ماهگی آماده جفت گیری هستند اما صبر کنید تا حداقل 40 کیلوگرم وزن بگیرند، تا زایمانی موفق تر و کم استرس تر داشته باشند.  بهتره بدانید که علائم استرس در بزها عبارتند از:

• تکان دادن دم
• افزایش سرعت ادرار
• افزایش ضربان تنفس
• کاهش فعالیت جنسی
• کاهش مصرف آب

بررسی اجمالی میزان سود پرورش نژاد بز سانن

تا اینجا مطلب با خصوصیات، وِیژگی ها و شرایط پرورش بز ها سانن به خوبی آشنا شدید. در این قسمت هم قصد داریم به صورت کلی به بررسی سود حاصل از پرورش اصولی حدود 50 راس بز سانن بپردازیم. البته پیش از توضیح بیشتر باید به نکات توجه داشته باشید که سود و زیان هر کسب و کاری به خصوص گله داری و دامپروری به متغییرهایی زیادی مثل نوسانات قیمتی محصولات و نهاده‌های دامی، شرایط محیطی و غیره وابسته است. از این رو نمی‌توان به صورت دقیق مبلغ مشخصی را برای سود در نظر گرفت. میزانی که ما قصد داریم به آن بپردازیم بر اساس درصد حدودی می‌باشد.

همانطور که مطلع هستید و اشاره نیز کردیم، در ابتدا برای کسب حداکثر سود ممکن از یک گله بز سانن باید نکاتی را پیرامون جمع آوری و خرید بز های سانن در نظر بگیرید. مواردی مثل بررسی سلامت دام، خرید از یک مرکز معتبر و نزدیک و بررسی شرایط بدنی این بزها با ارزش بسیار اهمیت دارد.

مورد بعدی آماده سازی یک جایگاه استاندارد (حدود 60 متر فضای سرپوشیده و 100 تا 150 متر بهاربند) با تجهیزات مناسب مثل آبشخور، آخور، دستگاه آسیاب غلات، علوفه خرد کن، تجهیزات گرمایشی و سرمایشی و همچنین تهویه، فرغون، دماسنج، رطوبت سنج و غیره است.

از آنجایی که به طور کلی حدود 90 درصد هزنیه های نگهداری گله به تهیه خود اعضای گله و جیره مورد نیاز آن مربوط می‌شود، باید هم خوراک و هم خود بزهای سانن را به قیمت خوب در فصل مناسب خریداری نمایید. برای تهیه خوراک با یک حساب کتاب سرانگشتی می‌توان مقدار مورد نیاز روزانه (حدود 3 کیلوگرم) را برای هر دوره 3 الی 6 ماه هم برای خود بز ها و هم برای بزغاله ها، محاسبه کنید.

پس از جمع آوری خود گله و خوراکی مصرفی برای هر دوره، شما می‌توانید با محاسبه مجموع سود حاصله از فروش میزان شیر تولیدی، بزغاله های تازه متولد شده و فروش گوشت برخی اعضای گله و کم کردن آن از کل علوفه و کنساتره مصرفی، هزنیه های دارو، دامپزشکی، حمل و نقل، کارگر و واکسن سود خود را به صورت دقیق برآورد نمایید.

معمولا دامداران از پرورش بز سانن در هر دوره 6 ماهه می‌توانند چیزی در حدود 40 درصد سود بدست بیاورند. البته باز هم تاکید می‌کنیم که این میزان به پارامترهای زیادی وابسته بود و همیشه ثابت نیست. در ضمن سود پرورش بز سانن در طی دوره های متوالی به دلیل تصاعدی بودن زاد و ولد گله به مراتب بیشتر نیز خواهد شد.

آیا می دانید؟
جالب است بدانید که بز سانن یک حفار و بازیگوش حرفه ای است. آنها می توانند زیر حصار های تعبیه شده را حفاری کنند و راهی را برای فرار پیدا کنند. همین مسئله باعث می شود کسانی که قصد پرورش و نگهداری بز سانن را دارند ، حتما یک میحط مناسب برای مراقبت از این حیوانات در نظر بگیرند.

• در نهایت اگر می خواهید به صورت حرفه ای وارد شغل پرورش بز شوید و یا روند کسب و کارتان را بهینه کنید ، مقاله ای را که تحت عنوان پرورش بز به صورت اصولی، در سایت بازار گوسفند آماده کرده ایم را حتما بخوانید.