مصرف جیره و خوراک کافی در میزان رشد و تولید گوسفندان نقش بسیاری کلیدی ایفا می‌کند. حتی اگر بهترین نژادها و شرایط پرورشی فراهم باشد، بدون تغذیه مطلوب نمی‌توان انتظار رشد و تولید مناسب داشت. با این حال، گاهی پیش می‌آید که با وجود تهیه جیره‌ای تازه، خوش‌خوراک و سرشار از مواد مغذی، دام به آخور نزدیک نمی‌شود یا تنها چند لقمه می‌خورد و کنار می‌رود.
این رفتار ساده، برای یک دامدار با تجربه معنای روشنی دارد: مشکلی در کار است. گوسفند نمی‌تواند احساس درد یا ناخوشی خود را بیان کند، اما کاهش اشتها یکی از نخستین علائمی است که بروز می‌دهد. بی‌اشتهایی در بیشتر مواقع بی‌دلیل نیست. بیماری‌های گوارشی، عفونت‌های باکتریایی یا ویروسی، انگل‌های داخلی و خارجی، استرس ناشی از گرمای شدید یا سرمای ناگهانی، جابه‌جایی و حتی تغییر ناگهانی در نوع خوراک می‌توانند عامل این وضعیت باشند.
دامداری که به این نشانه بی‌تفاوت بگذرد، ممکن است در مدت کوتاهی با افت وزن دام، کاهش تولید شیر، تضعیف سیستم ایمنی و در موارد حاد، تلفات غیرقابل جبران روبه‌رو شود. در چنین شرایطی، سرعت عمل اهمیت زیادی دارد. بررسی فوری وضعیت ظاهری دام، کنترل شرایط محیطی و کیفیت خوراک، و در صورت نیاز، مشورت با دامپزشک، بهترین راه برای جلوگیری از وخیم‌تر شدن اوضاع است.
به یاد داشته باشید، هر بار که گوسفندی از خوردن امتناع می‌کند، یک دلیل واقعی برای نگرانی وجود دارد. واکنش سریع و تصمیم‌گیری درست، تفاوت بین گله‌ای سالم و پربازده با گله‌ای بیمار و کم‌بازده را رقم می‌زند.
چرا گوسفند خوراک نمی‌خورد؟
همانطور که گفتیم دلایل زیادی وجود دارد که گوسفندان شما ممکن است غذا نخورند. در این بخش برخی از علل این مشکل را برای شما دامداران گرامی بیان خواهیم کرد:
- چنین گوسفندی ممکن است زخمی در دهان داشته باشد.
- ممکن است گوسفند یا گوسفندان بیماری شده باشند.
- گوسفند دچار عفونت باکتریایی، ویروسی یا انگل شده است.
- گوسفند شاید چیزی سمی و آلوده‌ای خورده مصرف کرده باشد.
- در بخشی از بدن این حیوان مثل ناحیه سم و پا درد شدیدی را احساس می‌کند.
- ممکن است به دلیل سن زیاد دندان کافی برای جویدن نداشته باشد و میل به خوراک خوردن به مرور زمان از دست داده باشد.
جهت سفارش گوسفند زنده با ما در ارتباط باشید.
اگر گوسفندان شما خوراک نمی‌خورند، چه اقداماتی باید انجام دهید؟
در صورت بروز چنین مشکلی، پیدا کردن علت در سریع ترین زمان ممکن، مهم‌ترین اقدامی است که باید انجام دهید. اگر متوجه رفتار کم اشتهایی در میان گله خود شدید، می‌توانید برای تشخیص این مشکل موارد زیر را انجام دهید:
بررسی خوراک گوسفندان
گوسفند مانند بز علاقه به خوردن یونجه خیس یا فاسد ندارد. اگر گوسفندان شما خوراک نمی‌خورند، غذای آنان را بررسی کنید تا مطمئن شوید تمامی اقلام موجود در جیره خشک و بدون کپک باشند. خوراک خوب، بوی خوبی می‌دهد و نهایتا به جز چند گوسفند، سایر آنان به خوردن آن بسیار راغب هستند. اگر این بررسی را انجام دادید و مشکلی وجود نداشت، احتمالاً مشکل از کیفیت خوراک نیست.
بررسی چراگاه گوسفند
آیا در مراتع شما گیاهان سمی به تعداد زیاد وجود دارند؟ به طور اساسی یکی از شایع ترین دلایل کم اشتها شدن گوسفندان این است که در اثر خوردن گیاهان خاص و اقلام سمی، دچار مسمومیت شده‌اند. علائم مسمومیت معمولا بی حالی، نفخ، کم اشتهایی و نوشیدن بیش از حد آب است.
هر چند وقت یکبار تمامی پوشش گیاهی مرتع خود را از لحاظ نداشتن گیاهان سمی بررسی کنید. ما در یک مقاله جامع انواع گیاهان سمی برای گوسفندان را معرفی کرده‌ایم. حتما این مطلب را مطالعه کنید و از نکات آن استفاده نمایید.
اگر به هر دلیل چنین علائمی را در گله خود مشاهده کردید، فوراً با دامپزشک خود تماس بگیرید.
ناحیه دهان گوسفند را بررسی نمایید
اگر در دهان گوسفند زخم باشد یا دردی وجود داشته باشد، احتمالاً این حیوانات برای جلوگیری از درد، غذا نمی‌خورند. سعی کنید دهان گوسفند تان را باز کنید تا بتوانید داخل آن را خوب ببینید.
آیا آسیبی در داخل دهان، فک یا اطراف صورت آن دیده می‌شود؟
آیا متوجه ضایعات یا زخم در داخل سقف دهان، زبان یا هر جای دیگری در داخل دهان این حیوان می شوید؟ درد دهان و فک که برای گوسفند بسیار آزار دهنده نیز می‌باشد، میتواند ناشی از هر علت خاصی مثل عفونت، بیماری هایی مثل تب برفکی، آفت دهان یا حتی گیرکردن خار گیاهان در میان لثه و دندان باشد.
اگر علت خوراک نخوردن گوسفند را این مورد می‌دانید و نمی‌توانید به درستی منبع درد را بیابید، برای معاینه دهانی دقیق‌تر و جلوگیری از خسارت بیشتر به سراغ دامپزشک بروید.
گوسفند را از لحاظ نفخ نداشتن معاینه کنید:
گوسفندی که از نفخ رنج می‌برد، ممکن است با از دست دادن اشتها رو به رو شود. علائم دیگری که باید در تشخیص نفخ در نظر گرفته شود موارد مثلی بزرگ شدن شکمبه و عدم تمایل به ایستادن هستند.
یک گوسفندی که به نفخ دچار شده است، ممکن است به شکمش حتی لگ بزند و بی قرار کند یا دچار مشکلات تنفسی شود.
نفخ معمولاً با تزریق مایعات داخل وریدی، شیر منیزیم یا صرفاً با گذشت زمان قابل درمان است. از آنجایی که این بیماری کشنده است، برای درمان سریعاً با دامپزشک خود تماس گرفته و اقدامات اولیه را انجام دهید.
درباره بیماری نفخ گوسفند اینجا کامل تر بخوانید.
به هرحال بهترین راه حل برای مقابله با این عارضه شایع که بر اثر پرخوری غلات و تغییرات رژیم غذایی، گوسفندان به آن مبتلا می‌شوند، پیشگیری از آن است.
ارزیابی میزان سلامت گله گوسفندان
موضوع بررسی مداوم سلامت گوسفند تنها به این بحث مربوط نمی‌شود و اهمیت بسیاری زیادی از تمامی جهات دارد. به جز علائمی که تا کنون اشاره کرده‌ایم، توجه به هر علائم نگران کننده دیگری همچون ناراحتی‌های گوارشی، ضایعات پوستی، تب، سرفه و … به صورت مستقیم و غیر مستقیم بر اشتها گوسفندان تاثیر گذار هستند.
تب گوسفند
بهترین راه برای نظارت بر دمای داخلی بدن گوسفند، استفاده از دماسنج رکتوم است. دمای طبیعی بدن گوسفند باید در محدود 37.5 تا 39.5 درجه سانتی باشد. هر عددی بالاتر این درجه تب محسوب می‌شود و میتواند نشانه عفونت باشد. اگر در دامداری خود دما سنج ندارید، حتما سعی کنید نوع باکیفیت و دقیق آن را تهیه کنید چرا که بررسی تب بدن گوسفندان بسیار مهم است.
ادرار گوسفند
آیا گوسفند شما برای ادرار کردن زور می زند؟
این حالت به خصوص در گوسفندان نر اصلا طبیعی نیست و میتواند نشان دهنده انسداد مجرای ادرار باشد. علائم انسداد ادراری شامل از دست دادن اشتها، ناله به خاطر درد و تلاش برای دفع ادرار است. این حالت بیشتر در میان بره های اخته دیده می‌شود. انسداد این قسمت از بدن گوسفند به دلیل مشکلاتی فراوان مثل وارد آمدن درد، باید در اسرع وقت درمان شود.
مدفوع گوسفند
یکی از بهترین راه ها برای تشخیص عدم تمایل گوسفندان به خوراک خوردن، بررسی مدفوع آنان است. اگر حالت آن بسیار آبکی یا بیش از حد خشک باشد و بوی بدی هم بدهد، احتمال وجود مشکل وجود دارد.
بهتره از نمونه‌ای از مدفوع آزمایش گرفته شود تا از نظر عفونت باکتریایی، انگلی یا ویروسی بررسی دقیق‌تری صورت بگیرد. در ادامه برخی از رایج‌ترین علل اسهال در گوسفندان که با کاهش اشتها نیز همراه است، را معرفی می‌کنیم:
کوکسیدیوز
کوکسیدیوز یک بیماری انگلی تک یاخته ای شایع است و بره‌های بیشتر از گوسفندان بالغ به آن مبتلا می‌شوند. اگر کوکسیدیوز تایید شود، درمان در کل گله باید انجام شود زیرا احتمال شیوع آن بسیار زیاد است. درمان آن علاوه بر استفاده از دارو باید همراه با مراقبت های ویژه انجام شود تا روند رشد چرخه زندگی انگل به کلی نابود شود.
کرم‌ها
کرم‌ها یا انگل های داخلی یکی دیگر از دلایل ابتلا دام به اسهال و مشکلات گوارشی هستند و برای جلوگیری از آنها باید گوسفندان طبق یک برنامه منظم انگل زدایی و واکسینه شوند. اگر مشکل از این طریق برطرف نشد، باید با آزمایش مدفوع نوع کرم بیشتر بررسی شود.
درباره انگل زدایی گوسفندان اینجا بیشتر بخوانید.
اشرشیاکُلی (E. Coli)
یک عفونت باکتریایی شایع است که در گوسفندان به خصوص بره های جوان دیده می‌شود. این عارضه را می‌توان با مراقبت و استفاده از آنتی بیوتیک ها درمان کرد.
کلستریدیوم پرفرنژنس
عفونت های باکتریایی غذایی است که بسته به نوع عفونت، با آنتی توکسین و مراقبت و البته معاینه دامپزشکان درمان می‌شود. این بیماری ها با واکسیناسیون سالانه قابل پیشگیری هستند.
علائم ویروسی گوسفند و ارتباط آن با کم اشتها شدن این حیوانات:
ذات الریه از بیماری های رایجی است که گوسفندان مستعد ابتلا به آن هستند.به غیر از تب و از دست دادن اشتها، گوسفند مبتلا به ذات الریه ممکن است بی حال شده و مشکل تنفسی داشته باشد و ممکن است با ترشحات غلیظ بینی دست و پنجه نرم کنند. با اینکه هیچ درمانی دارویی به خصوصی برای پنومونی ویروسی وجود ندارد، یک شخص دامپزشک ممکن است از آنتی بیوتیک برای جلوگیری زا عفونت باکتریایی ثانویه آن استفاده نماید. چه مدت پس از بروز علائم کم اشتهایی در گوسفند باید با دامپزشک تماس بگیرید.
اگر علائم بیماری به وضوح قابل تشخیص و مشاهده است با سریع از دامپزشکان بخواهید، این حیوانات را معاینه کنند، اما معمولا پس از 48 ساعت از خوراک نخوردن گوسفند یا از دست دادن اشتها باید با دامپزشک خود تماس بگیرید و درخواست ویزیت کنید. تشخیص زود هنگام یکی مشکل بالقوه و خطرناک، باعث صرفه جویی در پول و زمان شما در دراز مدت می‌شود.
درمان های سنتی برای حل این مشکل
ممکن است بخواهید به هر دلیل قبل از مراجعه به دامپزشک چند روش ساده و سنتی را برای درمان این حیوانات امتحان کنید. با اینکه ما اصلا به این کار توصیه نمی‌کنیم اما چند شیوه مرسوم برای مقابله با مشکل کم اشتهایی گوسفندان را به شما معرفی خواهیم کرد که عبارتند از:
کرم زدایی: اگر گله گوسفندی که دارید که به تازگی آن را خریداری کرده‌اید یا از آخرین انگل زدایی آنها مدت طولانی گذشته است، می‌توانید این کار را دوباره انجام دهید.
ویتامین B12
گوسفندانی که کم اشتها شده‌اند، به احتمال زیاد از کمبود ویتامین B12 رنج میبرند. این ویتامین برای کمک به درمان بیماری‌های مختلف بسیار مفید است. شما می‌توانید B12 به دو صورت خوراکی یا تزریقی به بدن دام وارد کنید. این روش درمانی که حداقل آسیب جانبی ندارد، می‌توانید امتحان کنید.
استفاده از آنتی بیوتیک‌ها
با اینکه آنتی بیوتیک ها برای درمان عفونت کاربرد دارند اما بهتره از مصرف خودسرانه آنها جلوگیری کنید.
جوش شیرین
جوش شیرین میتواند یک ماده درمانی موثر برای گوسفندی باشد که دچار نفخ و اسیدوز شده است.
پپتو بیسمول
اگر گوسفندان شما به اسهال دچار شده‌اند، این دارو میتواند کمک کننده باشد. برای اطلاع از نحوه استفاده با دامپزشک مشورت کنید.
درمان نشخوار نکردن گوسفندان
نشخوار نکردن در گوسفندان از نشانه‌های واضح مشکل در دستگاه گوارش این حیوانات که میتواند ناشی از عواملی مانند سوءتغذیه، تغییر ناگهانی در رژیم غذایی، انسداد شکمبه یا حتی استرس باشد. گوسفندانی که نشخوار نمی‌کنند، معمولاً بی‌حال به نظر می‌رسند، کاهش اشتها دارند و ممکن است شکم آنها باد کرده باشد. این وضعیت نیازمند توجه سریع است، زیرا اگر به موقع درمان نشود، ممکن است به مشکلات جدی‌تری منجر شود.
برای درمان، ابتدا شکمبه گوسفند باید بررسی شود. اگر نفخ وجود داشته باشد، استفاده از ضدنفخ‌های طبیعی مانند روغن‌های گیاهی یا محصولات تجاری مخصوص میتواند مؤثر باشد. ماساژ شکمبه نیز به تحریک نشخوار کمک می‌کند. اگر علت، تغییر ناگهانی در خوراک باشد، بازگشت به رژیم غذایی قبلی یا تغذیه با علوفه خشک تا زمان تنظیم دستگاه گوارش توصیه می‌شود. در موارد پیشرفته‌تر، مانند انسداد یا عفونت شکمبه، بهتر است دامپزشک وضعیت را بررسی کرده و اقدامات درمانی مناسب را انجام دهد. مهم‌ترین اصل در پیشگیری از این مشکل، تغذیه صحیح و ایجاد تغییرات تدریجی در جیره غذایی گوسفند است.
درمان بی‌حالی گوسفندان
بی‌حالی در گوسفندان یکی از شایع‌ترین علائمی است که میتواند نشانه وجود یک مشکل جدی در سلامت دام باشد. این وضعیت ممکن است ناشی از بیماری، سوءتغذیه یا عوامل محیطی باشد و در صورت بی‌توجهی، به سرعت به کاهش بازدهی یا حتی تلفات منجر شود.
عوامل رایج بی‌حالی در گوسفند
- بیماری‌های عفونی مانند تب برفکی، شاربن یا ورم پستان
- انگل‌های داخلی (مانند کرم‌های شکمبه) و خارجی (کنه و شپش)
- کمبود مواد معدنی یا ویتامین‌ها (به‌ویژه ویتامین B12 و سلنیوم)
- مشکلات تغذیه‌ای یا کمبود انرژی جیره
- استرس ناشی از گرما، سرما یا جابه‌جایی
اقدامات درمانی و مدیریتی
- تشخیص سریع علت توسط دامپزشک
- ایزوله کردن دام بیمار برای جلوگیری از انتقال بیماری
- تأمین آب و خوراک تازه با کیفیت بالا
- استفاده از مکمل‌های تقویتی (تحت نظر دامپزشک)
- درمان بیماری‌های عفونی یا انگلی با داروی مناسب
| عامل بی‌حالی | علامت همراه | اقدام فوری پیشنهادی |
|---|---|---|
| انگل داخلی | لاغری، بی‌اشتهایی، اسهال | ضدانگل دهی دوره‌ای |
| کمبود ویتامین B12 | بی حالی، کم خونی | تزریق ویتامین B12 |
| بیماری عفونی | تب، ترشحات بینی | مشاوره و درمان دامپزشکی فوری |
درمان بی‌اشتهایی بره شیری
بی‌اشتهایی در بره‌های شیری میتواند به سرعت رشد و سلامت آنها را مختل کند، چرا که در این سن وابستگی بالایی به شیر و تغذیه منظم دارند.
علل شایع
اسهال نوزادی و عفونت‌های روده‌ای
- بیماری‌های تنفسی
- مشکلات در پستان میش (کمبود یا آلودگی شیر)
- تغذیه با شیر نامناسب یا دمای نامناسب شیر
- شرایط محیطی نامطلوب (سرما یا گرمای شدید)
راهکارهای درمانی
- بررسی سلامت پستان میش و کیفیت شیر
- ضدعفونی سرپستانک و ظروف شیردهی
- گرم کردن بره در صورت سرمای شدید
- تجویز محلول‌های الکترولیتی در صورت اسهال
- مراجعه سریع به دامپزشک در موارد عفونی
نکته تجربی: دامداران باتجربه همیشه در رابطه با این موضوع توصیه می‌کنند در موارد بی‌اشتهایی، قبل از استفاده از هر دارو، ابتدا دمای بدن بره و وضعیت آب بدن آن بررسی شود.
در رابطه با شناخت و درمان انواع بیماری گوسفند اینجا کلیک کنید.
علت نشخوار نکردن گوسفندان
نشخوار، بخشی حیاتی از فرایند گوارش گوسفندان است. توقف این رفتار معمولاً هشداری جدی است که نشان‌دهنده اختلال در شکمبه یا وضعیت عمومی بدن دام است.
علل احتمالی
- نفخ شکمبه (تجمع گاز)
- تغییر ناگهانی جیره
- مصرف خوراک کپک‌زده یا فاسد
- انسداد دستگاه گوارش
- بیماری‌های متابولیک
اقدامات اولیه
- مشاهده علائم ظاهری (تورم پهلو، بی‌قراری، کاهش اشتها)
- قطع خوراک مشکوک و جایگزینی با علوفه تازه
- استفاده از ضدنفخ یا ماساژ پهلو (تحت نظر دامپزشک)
- اصلاح تدریجی جیره
علت لاغری گوسفندان
لاغری در گوسفندان نه تنها بازدهی تولید را کاهش می‌دهد بلکه نشانه وجود یک مشکل مزمن در مدیریت، تغذیه یا سلامت دام است.
علل رایج
- انگل‌های داخلی
- جیره نامتعادل و کم‌انرژی
- بیماری‌های مزمن (مثل سل یا تب مالت)
- مشکلات دندانی یا دهانی
- رقابت غذایی در گله
اقدامات پیشگیرانه و اصلاحی
- ضدانگل‌دهی منظم
- تنظیم جیره بر اساس سن، وزن و هدف پرورش
- معاینه دهان و دندان دام
- مدیریت صحیح تغذیه برای جلوگیری از رقابت شدید
نکته کلیدی: پرورش دهندگاه قدیمی گوسفند درباره این مورد تأکید می‌کنند که پایش مستمر وزن گوسفندان، بهترین روش شناسایی زودهنگام لاغری است.
درمان میش ضعیف
ضعیف شدن میش‌ها، به‌ویژه در دوران پس از زایمان یا اواخر آبستنی، موضوعی حساس است که میتواند سلامت بره‌ها و عملکرد تولیدمثلی دام را تحت تأثیر قرار دهد.
- دلایل احتمالی
- کمبود انرژی یا پروتئین در جیره
- بیماری‌های متابولیک (کتوز، تب شیر)
- عفونت‌های پس از زایمان
- استرس یا شرایط محیطی نامناسب
روش‌های درمان و تقویت
- جیره غنی از انرژی و پروتئین
- استفاده از مکمل‌های معدنی و ویتامینی
- درمان بیماری‌های زمینه‌ای
- تأمین محیط آرام و دور از استرس
در نهایت اگر مایل هستید که درباره تغذیه گوسفند نکات ارزشمندی را بدانید، این لینک حتما برای شما دامداران بسیار کمک کننده خواهد بود. آن را دنبال کنید.
