انواع کود کشاورزی | موارد مصرف کود گوسفند | کود حیوانی

کود کشاورزی چیست؟

خاک منبعی اصلی برای تغذیه گیاهان می باشد و این منبع بعد از کاشت محصولات کشاورزی درصد قابل توجهی از مواد غذایی و مفید خود را از دست می‌دهد. راهکار عملی برای جبران این هدر رفت انرژی استفاده از انواع کود کشاورزی نظیر کودهای زیستی یا شیمیایی می‌باشد. علاوه بر این خاک های بعضی از مناطق از نظر برخی وجود برخی مواد مفید تفاوت هایی نیز دارند. اگر خاک از کمبود برخی مواد مانند (نیتروژن، پتاسیم، فسفر) ضعفیف باشد می‌توان با افزودن انواع کودها شرایط حاصل خیزی و تراکم این گونه مواد را تغییر داد.

انواع کود کشاورزی به سه دسته مهم تقسیم بندی می شوند:

• کودهای آلی
• کودهای شیمیایی
• کوهای زیستی (بیولوژیک)

کود آلی چه نوع کودی می باشد؟

کود آلی بیشتر از بقایای تجزیه شده یا در حال تجزیه جانداران به وجود آمده است. از خصوصیات مهم این دسته از کودها می توان به دو مورد اشاره کرد:

1. مواد مغذی و معدنی موجود در کود آلی به آرامی آزاد می گردد
2. در صورت استفاده بیش از اندازه آسیب کم تری به گیاهان وارد می کنند
3. این نوع از کود می تواند به انواع عوامل بیماری زا آلوده باشد

به چه کودی، کود شیمیایی گفته می شود ؟

گیاهان برای رشد به مواد غذایی نیاز دارند که شامل 16 ماده می شود که از این تعداد عنصرهای هیدروژن، کربن و اکسیژن را می توانند از آب و اتمسفر دریافت می کنند و عنصرهای باقی مانده (روی، منیزیم، گوگرد، آهن، کلر، مس، مولیبدن، پتاسیم، کلسیم، فسفر، منگنز، نیتروژن، بور ) از مواد آلی خاک و یا کود تامین می‌شود.

کود شیمیایی حاوی انواع عناصر معدنی مورد نیاز خاک و با استفاده از مواد شیمیایی در کارخانه های تولید کننده کود کشاورزی طی یک فرایند ساخته می شوند و در بسیاری از فرمولاسیون ها مایعات ، جامدات دانه ای قرص ها و پودر های محلول در آب موجود هستند. بعضی از خصوصیات کودهای شیمیایی شامل موارد زیر است:

1. در صورت مصرف این نوع از کود کشاورزی مواد معدنی موجود در آن به سرعت و به صورت راحت در اختیار خاک قرار می گیرد و کمبود خاک را جبران می کند.
2. استفاده از کودهای شیمیایی سبب آلودگی آب، خاک و هوا می شود.
3. همچنین این ماده می تواند باعث کاهش حاصل خیزی خاک شود.
4. اگر این مواد در خاک به مقدار زیادی مورد مصرف قرار گیرد با شسته شدن و ورود به آب ها باعث رشد سریع انواع باکتری ها ، گیاهان آبزی و جلبک های می شود که مانع رسیدن اکسیژن و نور کافی به آب می‌شود و افزایش مرگ و میر جانواران آبزی را به دنبال دارد.

کود زیستی چیست؟

کود زیستی نوعی دیگر از انواع کود کشاورزی است که  حاوی باکتری های مفید برای خاک است که با فعالیت و تکثیر آنها مقادیر مواد معدنی موجود در خاک افزایش می یابد. استفاده از کود زیستی به دلیل نداشتن مضرات زیاد در چند سال گذشته بیشتر مورد استقبال کشاورزان قرار گرفته است.

علاوه بر مواد مغذی، کود زیستی بعضی از عوامل رشد و هورمون هایی را ایجاد می کند که باعث رشد گیاهان می شود . بافت خاک ، ظرفیت نگهداری آب ، باروری و سایر خواص فیزیکی و شیمیایی خاک را نیز افزایش می دهد.

از ویژگی های کود زیستی می توان به موارد زیر اشاره کرد:

1. هزینه کم و سهولت مصرف از مهم ترین ویژگی های کود زیستی می باشد که معمولا به صورت ترکیب شده با کودهای شیمیایی به خاک اضافه می‌شود.
2. کود زیستی فاقد معایبی هستند که در دو کود دیگر وجود داشت.

فواید کود حیوانی برای صنعت کشاورزی چیست؟

به طور کلی کود های حیوانی حاوی انواع مواد مفیدی هستند که باعث رونق صنعت کشاورزی می‌شود. کودهای حیوانی در مزارع ، باغچه ها و گلخانه ها بسیار مورد کاربرد قرار می گیرد و سبب تقویت و غنی شدن خاک می گردد .هر ساله باید برای خاک های فقیر و فرسوده حتما باید از این مواد استفاده کرد. و بهترین زمان توصیه شده برای اضافه کردن آن به خاک اواخر فصل های پاییز  زمستان و اوایل بهار می‌باشد.

انواع کود حیوانی به چند دسته مختلف تقسیم بندی می شود؟

از مهم ترین کودهای حیوانی پرکاربرد می توان به کود گاوی، کود گوسفندی، کود مرغی و کود اسبی اشاره کرد. این کود ها به سه شکل جامد، نیمه جامد، نیمه مایع و مایع یافت می‌شوند.

در این سایت بخوانید: روش درست معاینه گوسفند

کود گاوی :

به دلیل اینکه دستگاه گوارش گاو توانایی زیادی در هضم علوفه دارد این نوع از کود حاوی علف هرز کم تری است و از آنجایی که مخلوطی از کاه می باشد دیرتر تجزیه می شود و برای آزاد سازی مواد مفید به حدود 4.5 ماه زمان نیاز دارد .در ضمن کود گاوی تازه در حدود 80 درصد رطوبت دارد  سرشار از ازت می‌باشد.

کود گوسفندی :

کود گوسفندی یکی از انواع کودهای ارگانیک است و یکی از بهترین منابع تغذیه‌ای برای گیاهان است.

این نوع از کود حیوانی به دلیل اینکه رطوبت کمی دارد تقریبا زودتر از سایر نوع ها تجزیه می‌شود و می تواند عناصر مورد نیاز خاک را آزاد کند.

کود گوسفندی سرشار از انواع معدنی نظیر روی، گوگرد، پتاسیم، منگنز، کلسیم و آهن می‌باشد. همانطور که اشاره شد کود گوسفند یکی بهترین انواع کود حیوانی تلقی می شود که میزان تولید سالیانه آن 25 برابر وزن خود گوسفندان می‌باشد. از آنجایی که اغلب کشاورزان تمایل دارند از این کود برای تقویت زمین های کشاورزی خود استفاده کنند، دامدارن می توانند با فروش این محصول سود نسبتا خوبی را بدست آورند.

خلاصه‌ای از مزایای کود گوسفندی برای کشاورزی

1. 1افزایش حاصلخیزی خاک: کود گوسفندی به دلیل اینکه حاوی مواد آلی و عناصر مهم است می‌تواند به افزایش حاصلخیزی خاک کمک کند.
2. بهبود سلامت گیاهان: کود گوسفندی حاوی اسیدهای آمینه، ویتامین‌ها و مواد معدنی است که بهبود رشد و سلامت گیاهان را تضمین می‌کند.
3.  کاهش هزینه‌های تولید: استفاده از این نوع کود به دلیل کاهش هزینه‌های زیاد جهت خرید کودهای شیمیایی، می‌تواند به کاهش هزینه‌های تولید کمک کند.
4. افزایش رشد محصول: استفاده از کود گوسفند به خاطر افزایش حاصلخیزی خاک و بهبود سلامت گیاهان، به صورت مسقتیم سبب افزایش محصول خواهد شد.

معایب کود گوسفندی برای کشاورزی

• بوی نامطبوع: کود گوسفندی بدین خاطر که حاوی مواد آلی است، بوی نامطبوعی دارد که ممکن است به مشکلات بویایی و آزار و اذیت دیگران منجر شود.
• زمان استفاده: استفاده از کود گوسفندی در فصل‌های گرم ممکن است به علت بوی نامطبوع و جذب حشرات، مشکلاتی برای کشاورزان ایجاد کند.
• آلودگی باکتریایی: کود گوسفندی ممکن است حاوی باکتری‌های مضر باشد که در صورت استفاده نادرست سبب خواهد شد به سلامتی گیاهان آسیب وارد شود.

زمان استفاده از کود گوسفندی

زمان استفاده از کود گوسفندی باید در سالنامه کشاورزی در نظر گرفته شود. به طور کلی، بهتر است کود گوسفندی در فصل پاییز و زمستان به خاک اضافه شود تا در بهار و تابستان بهترین عملکرد را داشته باشد. همچنین، بهتر است کود گوسفندی در تراوایی خاک خوب و در دمای بالایی که باعث تخریب باکتری‌ها می‌شود، استفاده شود.

نحوه استفاده از کود گوسفندی

استفاده از کود گوسفندی باید به‌صورت متعادل انجام شود تا از آلودگی خاک جلوگیری به عمل آید. بهتر است از آن به عنوان یک لایه باریک در بین گیاهان استفاده شود و در صورت نیاز، آن را با آب ترکیب کرده و به‌عنوان پاشش برگی نیز استفاده کنید.

کود مرغی :

فصل مناسب استفاده از آن زمستان و پاییز به دلیل سردی هوا می‌باشد. بسیار غنی است و برای آنکه گیاه آسیبی نبیند بهتر است با سایر کودها به صورت مخلوط شده استفاده شود و درصد تراکم عناصر مفید نظیر فسفر و پتاسیم نسبتا زیاد است.

کود اسبی :

کود اسبی دارای ویژگی های نظیر تخمیر سریع، میزان ازت بالا، رطوبت کم و خشکی و ایجاد حرارت بالا در زمان تجزیه شدن است  در نواحی سرد و خاک های خشک استفاده از آن توصیه می شود . از آنجایی که علوفه ای که این حیوان مصرف می کند درصد قابل توجه ای از آن را علف هرز تشکیل می دهد و دستگاه گوارش اسب نیز نمی تواند به خوبی آن را هضم کند در نتیجه کود اسبی دارای بدز این علوفه هرز می باشد و باعث رشد زیادتر آنها در زمین های کشاورزی می شود .

پیامدها و نتایج جمع آوری دیرهنگام کودهای حیوانی :

1. افزایش میان رشد انگل ها و کرم های در محیط نگهداری دام
2. شیوع بیماری و افزایش مشکل گندیدگی سم در حیواناتی مانند گاو ، گوسفند و بز
3. تجمع و تکثیر جانوران موذی نظیر مگس
4. متصاعد شدن بیش از حد گازهای حاصل از تخمیر کودها و ایجاد مسمومیت برای احشام

سیستم جمع آوری کود در واحدهای دامپروری

طراحی هر نوع تجهیزاتی برای بزها و گوسفندان باید با توجه به میزان فضولات تولید شده و استفاده کار آمد از آن صورت گیرد. استفاده مفید از فضولات شامل به کار بردن آن به عنوان کود بدون آلودگی آب و آزار همسایگان مجتمع دامپروری می باشد. میزان کود تولید شده به میزان و نوع خوراک مصرفی، تعداد حیوانات و مقدار بستر بستگی دارد. اگر درهای اصلی جایگاه بزرگ باشند، باعث سهولت در جمع آوری کود به صورت مکانیزه می شود. برای ذخیره آن باید قوانین مربوط به محیط زیست نیز در نظر گرفته شوند.

در مورد کود گوسفندی بیشتر بدانید:

کود گوسفندی، کودی ارگانیک و ارزان قیمت است که نسبت به کود سایر حیوانات بوی کم تری دارد و نحوه مصرف آن برای کشاورزانی که قصد استفاده از کود کشاورزی را دارند نسبتا راحت تر می‌باشد.

درصد نیتروژن موجود در این نوع کود کم است ولی مقدار پتاسیم و فسفر قابل توجهی را می توان در آن یافت که به سن، تغذیه گوسفندان و نحوه ذخیره و نگهداری کود گوسفندی مربوط می2شود.

در کودهای حیوانی درصد مختلفی از مواد معدنی وجود دارد که همانطور که می دانید برای تقویت خاک های کشاورزی بسیار مفید به شمار می روند به عنوان مثال در کود گوسفندی و گاوی مواد مختلفی نظیر ازت، فسفر، روی، مس، ماده آلی، منگنز، آهن و کلسیم وجود دارد.

نحوه مدیرت کود در مجتمع های دامپروری باید به چه شکلی انجام شود؟

همانطور که ذکر شد ، کود برای احیا و تقویت خاک جهت انجام کشاورزی از اهمیت ویژه ای برخوردار است . از آنجایی انباشت کود به مقدار زیاد در گاوداری ها و گوسفنداری ها مشکلاتی از قبیل تولید بوی بد ، جمع آوری حشرات موذی و … را به همراه دارد و تهدیدی برای سلامت افراد و محیط محسوب شود از این رو باید در هنگام جمع آوری و نگهداری این محصول توجه بیشتری انجام گیرد . علاوه بر موارد بالا آلودگی آب های زیر زمینی از طریق شیرابه ی کود نیز ممکن است مشکلات بیشتری را به وجود آورد.

طی چندین سال گذشته روش های مختلفی برای رفع این معضلات به وجود آمده است از جمله این روش های می توان به سیستم اسکریپر ، تراکتور ، باب کت و فلاش اشاره کرد.

برای انتقال کود نیز می توانید از ماشین آلاتی مانند تریلرها، کانال ها، لوله ها و پمپ ها نیز بهره ببرید. همچنین برای کاهش تولید بو و کاهش حجم کود انباشتی، کود را آبگیری نماید و قسمت مایع را از جامد جدا کنید.

طرز صحیح جمع آوری و انبار کود

همانطور که گفتیم داشتن مدیریت صحیح در جمع آوری کود و دفع آن از محل جایگاه بره و بزغاله در موقعیت پرورش و سلامت دام ها موثر است.
از آنجا که کود بره و بزغاله نسبت به کود گاو دارای رطوبت کمتری است بنابراین جمع آوری و انبار آن به مراتب آسان تر است . با توجه به نوع منطقه، شرایط آب و هوایی و امکانات محلی در برخی از مناطق از کاه و کلش به عنوان بستر دام ها استفاده می شود. در این صورت جمع آوری کود در فواصل زمانی طولانی تری انجام شده و بستر دامها دیرتر آلوده می‌شود.

در مناطق گرم و خشک گاها از کود خود دام ها به عنوان بستر نیز استفاده می شود ولی این کار به ویژه در مورد کودهایی که خشک نشده باشند قابل توصیه نمی باشد. جمع شدن کود بر روی بستر به مدت طولانی علاوه بر تولید بوی نامطبوع در محیط دامداری و جمع شدن حشرات موذی مثل مگس، باعث آلوده شدن پای دام ها و شیوع بیماری گندیدگی سم در بره و بزغاله می2شود.

از طرفی بر اثر خیس شدن کود و متصاعد شدن گازهای گوناگون از آن، تهویه در جایگاه های بسته یا نیمه بسته با مشکل روبه رو می‌شود.

رشد انگل های خارجی مثل انواع کرم ها نیز در چنین محیط هایی بهتر صورت می‌گیرد. بنابراین با توجه به این موارد، کود تولید شده توسط بره و بزغاله با توجه به نوع و جنس کف دامداری، تعداد دام و شرایط آب و هوایی منطقه باید چند روز یکبار جمع آوری شو د. به علت خیس شدن سریع تر بستر در فصل زمستان جمع آوری کود در این فصل نسبت به فصل تابستان باید به دفعات بیشتری انجام شود.

شرایط مخزن جمع آوری و نگهداری کود

باتوجه به اینکه کود گوسفندی دارای ارزش زیادی از نظر مواد تشکیل دهنده بوده و هر تن شامل حدودا 9.700 کیلوگرم ازت ، 9.900 کیلوگرم پتاسیم و 2.800 کیلوگرم فسفر می‌باشد و در شرایط نگهداری در هوای آزاد مواد اصلی آن تخمیر و تبدیل به کاز می گردد لذا نگهداری آن در حوضچه و یا سیلو ضروریست.

جهت نگهداری و جمع آوری و تولید کود با کیفیت مطلوب احداث گودالی مناسب و متعادل با تعداد گوسفند مزرعه در نقطه ای دور از تاسیسات اصلی لازم است.

گوسفند به وزن 45-50 کیلو، در مدت تغذیه دستی در آغل (۶-۴ ماه ) در حدود 60 تا 90 کیلوگرم کود تولید می کند . در اثر حرارت حاصله از تخمیرات کود،  اغلب عوامل بیماری زا بویژه تخم انگل های مختلف از بین می رود. در صورتیکه بافت زمین و جنس لایه های فوقانی رسی بوده و دارای استحکام کافی و عدم زه آب باشد نیازی به مصالح مختلف نبوده و در غیر این صورت دیواره ها را می توان از آجر، بلوک سیمانی و سنگ ساخت. بمنظور سهولت در تخلیه گود از مخزن، لازم است 1.3 طول ابتدای مخزن (از س طح زمین تا کف مخزن) راشیبدار و بقیه کف مسطح باشد. یک تن کود خشک حدود 1.5 متر مکعب فضا لازم دارد.