چگونه به میش‌ها کمک کنیم تا به طور موثر با بره‌های خود پیوند برقرار کنند؟
به عنوان یک دامدار در مدتی که گوسفند پرورش می‌دهم، بسیار خوش شانس بوده‌ام که میش‌های گله‌ام غرایز فوق‌العاده مادرانه دارند. این میش‌ها به محض اینکه بره‌هایشان به دنیا می‌آیند، در کنارشان هستند، از آنها مراقبت میکنند و به طورکلی به تمام وظایفی که یک مادر خوب باید رسیدگی کند، عمل میکنند.
این امر حتی در زمانی که میش‌های آبستن، زایمان دردناکی را تجربه کرده‌اند نیز صادق بوده است. با این حال همیشه رابطه بین میش و بره بدین شکل نیست. در حالی که در برخی از نژادهای گوسفند به طور طبیعی رفتار و غریزه عاطفی‌تری بین میش و بره وجود دارد، ناگزیر شرایطی پیش می‌آید که در آن همه چیز خراب میشود و پیوند بین بره و میش آن طور که باید به طور طبیعی برقرار نمی‌شود.
اگرچه این مشکل حادی نیست ولی می تواند زیان‌هایی را به همراه داشته باشد. خوشبختانه راه های مختلفی وجود دارد که می‌توانید یک رابطه خوب را بین اعضای گله تشویق کنید و یا در صورت وقوع یک رابطه بد آن را برطرف نمایید. عدم قبول بره توسط میش یا به شکل عام پس زدن بره نمونه‌ای نامطلوب است که باید اصلاح شود.
- جهت خرید گوسفند زنده در تهران اینجا کلیک کنید.
چرا پیوند میش و بره بسیار حائز اهمیت است؟
شیردهی میش به بره:
اهمیت ایجاد رابطه برای شیردهی میش به بره تازه متولد شده موضوعی است که نمی‌توان آن را نادیده گرفت. اساسا یک مادر به زمان نیاز دارد تا بره خود را بشناسد ولی در بیشتر مواقع این پیوند بلافاصله پس از زایمان برقرار میشود، اما همیشه این طور نیست. ایجاد یک رابطه خوب بلافاصله پس از تولد، زمینه را برای تولید شیر کافی فراهم می‌کند. بدون پیوند طبیعی میش و بره، بره‌ها ممکن است به طور طبیعی شیر کافی را دریافت نکنند در نتیجه میش شما هم تولید شیر ضعیف‌تری پیدا خواهد کرد.
دریافت آغوز کافی:
در عرض 18 ساعت پس از تولد، بره‌ها کاملا به آغوز نیاز دارند. آغوز طلای مایع است و تمام آنتی بادی‌ها و سایر مواد مغذی که برای رشد بره ضروری است را در خود جای داده است. از آنجایی در اولین زایش، میش‌ها معمولا کم‌تر از بیشترین توان ژنتیکی خود شیردهی دارند، دامدار باید نسبت به مصرف آغوز برای بره‌ها و خوراک مناسب برای این قبیل میش‌ها دقت بیشتری داشته باشد تا بره‌های متولد شده دچار ضعف از لحاظ مواد غذایی نشوند. این مشکل به خصوص در میش‌های چند قلوزا جدی‌تر میشود. اگر آغوز میش چند قلوزا کم بود می‌توانید از آغوز میش‌های سن بالاتر به شرط ذخیره سازی صحیح استفاده نمایید.
مشکل بودن شیردادن با بطری به بره‌ها:
قبلا مجبور شده بودم که به یک بره با شیشه شیر بدهم، نه به این دلیل میش بره را قبول نمی‌کرد، بلکه به این خاطر که پستان میش دچار ورم شده بود. از آنجایی که بره‌های تازه متولد شده نیاز به خوردن مداوم شیر دارند، با در صورت عدم مصرف شیر میش‌های مادر، شما می بایست با بطری به بره‌ها شیر بدهید. گاهی اوقات حتی مجبور هستید ساعت 2 بامداد در جایگاه مرطوب و سرد اینکار را انجام دهید که خب بسیار دشوار خواهد بود. برای رهایی از این معضل تا حد امکان به فکر سلامتی میش و بره ها باشید و پیوند طبیعی میش و بره ها را به وجود آورد.
چه چیزی ممکن است باعث شکست پیوند طبیعی بین میش و بره شود؟
1-پدید آمدن مشکلات در هنگام تولد و بره زایی:
میش ها بره‌های خود را از روی بو شناسایی میکنند. این بو در مایع آمنیوتیک موجود است. انسان ها نمی‌توانند این رایحه‌ها را تشخیص دهند اما برای میش مادر بوی بره خود جذاب است. متاسفانه این بو تنها در 2 ساعت اول پس از تولد قابل تشخیص است. در این مدت میش‌ها عطر و بوی فرزندان خود را به خاطر می‌سپارند و می توانند تشخیص دهند که به کدام بره شیر بدهند.
در صورت بروز هرگونه اختلال در روند زایش، بره و میش ممکن است نتوانند یکدیگر را شناسایی نمایند. به همین خاطر است که توصیه میشود در فرایند زایمان طبیعی میش جز در موارد ضروری نباید دخالت کرد.
برای برقراری ارتباط از طریق بو باید به میش و بره زمان داده شود تا یکدیگر را بشناسند. البته توجه داشته باشید که منظور از دخالت نکردن به هیچ وجه به معنای نبریدن بند ناف و فرو نبردن آن در محلول ضدعفونی کننده نیست.
2-برداشتن بره:
همانطور که نباید در فرایند بره‌زایی دخالت کنید، همچنین نباید بره را از کنار میش جدا نمایید. اگر متوجه شدید که بره توسط میش رسیدگی و تغذیه میشود، اصلا نباید به آن دست بزنید. جداکردن بره از مادر حتی برای مدت زمانی کوتاه برای هر دو طرف استرس آور می‌باشد و حتی باعث می شود که میش فراموش کند که بره‌ای برای نگهداری دارد.
3-شلوغی زیاد در زمان زایش بره:
ازدحام بیش از حد یکی از شایع ترین دلایل شکست پیوند طبیعی بین میش و بره است. بخش بزرگی از علت پس زدن بره توسط میش فقط ناشی از استرس و تنش می‌باشد. حتی اگر جایگاه دامداری شما بیش از حد شلوغ نباشد، وجود تعداد زیادی گوسفند در اطراف میش در حال زایش می‌تواند تنش زا و گیج کننده باشد. تا حد امکان در زمان زایش، گوسفندان دیگر و به خصوص قوچ ها را دور نگه دارید. نزدیکی بیش از حد قوچ‌ها به جز ایجاد خطر برای از بین رفتن بوی بره‌ها، خطر حمله قوچ به بره و میش را نیز به دنبال دارد.
4-سزارین میش:
فرایند زایمان اساسا با خطرات مختلفی همراه است به خصوص اگر در طول زایش شرایط اضطراری پیش بینی نشده‌ای به وجود آید. در چنین شرایطی در صورت حاضر بودن دامپزشک، عمل سزارین اورژانسی باید انجام شود. معمولا میشی که مجبور به زایش با عمل سزارین میشود به طور کلی کمتری تمایل به پذیرش بره خود دارد. به جز از بین رفتن تمایل طبیعی، اگر مجبور به انجام چنین عملی شدید احتمال زیادی وجود دارد که میش و بره‌هایش برای مدتی از همدیگر جدا شوند. این جدایی نیز می‌تواند باعث سردرگمی بیشتر، جهت شناسایی میش و بره در گله شود.
در این سایت ببنید: قیمت مرغ و خروس زنده و محلی
5-حرکت دادن میش در حین زایش:
به توصیه اکثر کارشناسان و دامپزشکان هرگز نباید میش آبستن را در زمان زایش حرکت داد. این توصیه محکمی است چراکه حرکت دادن میش، منجر به استرس، گیجی و درد زیاد برای این حیوان خواهد شد.
با این حال من قبلا یک مرتبه یک راس میش را در هنگام بره زایی جابه‌جا کرده ام و عواقب نامطلوب را خوشبختانه تجربه نکردم. البته این بدان معنا نیست که بنده آن را توصیه کنم. در آن شرایط لازم بود میش را در حالی که در بیرون از جایگاه در هوایی سرد و در محاصره میش‌های دیگر و یک قوچ قرار داشت، جابه‌جا کنم. در آن زمان برای اینکه خطر مرگ و میر بره را کاهش دهیم، بلافاصله علوفه‌ای که کیسه آب بره بر روی آن افتاده بود را برای انتقال بو جابه‌جا کردیم. اگرچه این وضعیت قطعا بهترین سناریو نبود، اما در نهایت برای ما کارساز بود.
برای اینکه دچار چنین مشکلی نشوید، سعی کنید زمان دقیق زایش را حدس بزنید و قبل از زایش میش را به باکس مخصوص زایمان انتقال دهید. با اینکه تشخیص زمان دقیق زایش دشوار است اما با یک برنامه ریزی صحیح می توان تا حدودی این زمان را مشخص کرد.
در ضمن توجه داشته باشید که گاهی اوقات ممکن است میشی که بره‌های خود را از چه به دلیل سقط و چه در حین زایمان از دست داده باشد به بره های تازه متولد شده دیگر آسیب وارد کند. معمولا میش مادر اجازه نمی‌دهد ولی با این حال امکان خطر وجود دارد. ساده‌ترین راه برای جلوگیری از این موضوع این است که مطمئن شوید، میش‌های آبستن شما قبل از زایش به باکس مخصوص انتقال داده شده باشند. محبوس نگه داشتن میش و بره در یک محیط خاص بلافاصله به برقراری رابطه طبیعی پس از زایش منجر خواهد شد.
- در مورد زایمان میش و سقط بره در این مطلب به نکات زیادی اشاره کرده‌ایم. پیشنهاد می کنیم حتما این مطلب را مطالعه نمایید.
چطور متوجه شویم که دامدار نیاز به مداخله دارد؟
تا اینجا متوجه شدید که برقراری پیوند طبیعی بین میش و بره به دلایلی مختلف ممکن است دچار شکست شود. با وجود شرایط فوق اما گاهی دامدار با دخالت خود می‌تواند این پیوند را دوباره برقرار نمایید و یا به روش‌های دیگر جان بره را نجات دهد.
اولین شرایط زمانی است که بره و میش با فاصله از یکدیگر قرار گرفته و توجهی به هم نمی کنند و یا بدتر از آن موقعی است که بره تمایل نشان می‌دهد ولی میش به او پاسخ نمی‌دهد. حالت دوم اگر دیدید که میش شما به بره لگد می‌زند و سعی می‌کند این حیوان را از خود دور نماید.
حالت سوم و اما گیج کننده‌تر هم وضعیتی است که میش سعی می‌کند به بره‌های دیگر شیر بدهد و یا بره از شیر میش‌های دیگر تغذیه نماید. این وضعیت رایج نیست اما قابل رفع است.
خطرناک ترین حالت هم موقعی است که میش به قصد کشتن بره به سر و بدنش ضربه می‌زند. در چنین شرایطی باید فورا مداخله کنید تا بره را کلا جدا کنید یا پیوند بین بره و میش را دوباره برقرار نمایید.
اساسا برقراری پیوند عاطفی بین میش و بره فوق العاده چالش برانگیز است، اما باید به هرحال توسط دامدار انجام شود. اگر در گله شما بره‌ای مادرش را از دست داده باشد یا طرد شده باشد و در عین حال میش دوقلوزا یا تک قلوزایی نیز برهاش مرده باشد، می‌توانید یک رابطه عاطفی بین اینگونه میش‌ها و بره‌ها ایجاد نمایید.
علت چالش برانگیز بودن برقرار چنین رابطه‌ای این است که باید عطر و بوی بره را طوری دستکاری کنید که بوی بره اصلی مادر را بدهد. بسیاری از دامداران این عمل را با بستن پوست بره مرده به بره زنده انجام می‌دهند تا مادر جدید را فریب دهند و بره مورد پذیرش قرار بگیرد. البته من تجربه‌ای در این زمینه ندارم چراکه خوشبختانه راه های ساده‌تری هم برای این موضوع وجود دارد که در ادامه به آنها اشاره خواهیم کرد.
مطلب مرتبط: بررسی میزان و طول شیردهی میش
چگونه بین میش و بره طرد شده رابطه برقرار کنیم؟
- شرایط طبیعی و لازم را مهیا کنید:
بهترین راه برای ایجاد پیوند بین میش و بره، ایجاد شرایط طبیعی است. به عنوان مثال باید مطمئن شوید که میش‌های آبستن گله شما خوراک مغذی و آب کافی را دریافت میکنند و دچار تنش نمی‌شوند. علاوه بر این اطمینان حاصل کنید که جایگاه نگهداری زیادی شلوغ نباشد و همچنین این مکان تمیز باشد.اگر میش دچار کمبود غذایی باشد، احتمال سقط و سخت زایی وجود دارد. یک میش گرسنه بره های تازه متولد شده را با خود به دنبال یافتن غذا می‌کشد و احتمال گم شدن و مریض شدن این بره ها افزایش می‌دهد. به‌علاوه تولید شیر چندانی نخواهد شد.
- میش مادر را مهار کنید:
اگر با وجود رعایت نکات مطرح شده، هنوز در برقراری ارتباط بین میش و بره دچار مشکل هستید لازم است مداخله کنید. با مهار کردن میش با استفاده از افسار یا هولتر مخصوص می توانید میش را مهار کنید. این طناب خاص باید به راحتی اطراف گوش و روی بینی گوسفند قرار بگیرد. هدف در اینجا صدمه زدن به میش نیست، زیرا این موضوع چناچه به درستی انجام نشود باعث ایجاد استرس برای حیوان خواهد شد و مشکلات را بیشتر می کند. اگر از طناب استفاده می‌کنید سعی کنید آن را به گونه‌ای دور سر میش بپیچید که منجر به خفگی دام نشود. سر میش را بالا ببندید و در حالی که میش را مهار کرده‌اید بره یا بره‌ها را به سمت پستان میش حرکت دهید تا از شیر تغذیه کند. این روش ممکن است بی‌رحمانه به نظر برسد اما به هرحال بهتر از این است که به میش اجازه دهید که به بره‌هایش لگد بزند.
البته قبل از انجام این فرایند باید مطمئن شوید که از نظر دامپزشک مشکلی در مورد سلامت میش یا بره وجود ندارد که مانع از ایجاد رابطه شود. هنگامی که بره‌ها از پستان مادر شیر خوردند می‌توانید گره طناب میش را باز کنید و به آن مقداری یونجه بدهید تا برای کار خوبش تشویق شود. این روند طی چند روز را بارها تکرار کنید تا پیوند بین میش و بره را ایجاد نمایید. اگر بیش از 4 روز این پیوند برقرار نشد لازم دیگر به فکر جایگزین نمودن روش طبیعی با روش شیر دادن با بطری به بره ها باشید.
- توصیه نهایی: صبور باشید
شرط لازم برای موفقیت در شغل دامداری و پرورش گوسفند داشتن صبر و تلاش فراوان است. گاهی اوقات با انجام روش‌های نوین دامپروری و استفاده از تجهیزات جدید می‌توانید بسیاری از مشکلات را به سادگی حل کنید. زایش هایی که گاها با سخت زایی نیز همراه است برای میش‌های بسیار استرس آور است. پس تمام تلاش خود را جهت برقرار ارتباط بین میش و بره پس زده شده به کار بگیرید چراکه زحمت یک ساله شما در صورت مرگ بره نابود خواهد شد.
تهیه شده توسط سایت بازار گوسفند ( مرکز خرید دام زنده در تهران )
من بعنوان یک عشایر که تجربه زیادی از بزرگترا یاد گرفته‌ام در مورد پس زدن بره توسط مادرش تجربه و اندوخته‌های خوبی دارم و برای شما به اشتراک میذارم شاید کسی نیاز داشت،یک راه حل خیلی مؤثر اینست که همونطور که در متن گفته باید میش را ببندی و بره رو هم کنارش رها کنی تا مدتی، چند ساعتی اما اگه برهاش رو تحویل نگرفت باید کمی سخت تر و خشن تر رفتار کرد و اینکه یک سگ را در نزدیک گوسفند نگهداری و سگ رو به نزدیک شدن به گوسفند تشویق کنی مثل انداختن غذای سگ به نزدیک گوسفند ،این کار موجب ترسیدن گوسفند از سگ میشه چون همونطور که از گرگ میترسن از سگ هم میترسن،البته اگه سگ گله باشه طوری که گوسفندا باهاش اشنا باشن شاید چندان ترسی نداشته باشه پس بهتره سگ گله خودشون نباشه یا با سگ اشنایی نداشته باشه،با این کار گوسفند احساس وعاطفه‌اش بسیار برانگیخته میشود طوری که برای بره نگران میشود وسعی میکنه بره رو پیش خودش نگهدار دارد وهمین موجب میشه که به بره الفت بگیره و کار تمومه،(توجه داشته باشید که گوسفندی که میانه‌اش با بره به هم خورده نسبت به بره شک و تردید داره که مال خودشه یا نه،وخیلی کم پیش میاد که کلا اینکه بذه داسته رو فراموش کنه،اینو بجرأت میگم چون خودم بارها شاهد بودم که گوسفندی که حتی بچه‌اش رو سقط کرده تا هفته‌ها نگران بچه‌اش بوده و مثل گوسفند مادر که دنبال بچه میگرده وسر وصدا میکنه،وهر وقت بچه دیگر گوسفندا رو میدید سر وصدا میکرد ودنبال بچه میگشت،ضمنا این گوسفندا که اینجور عاطفی اند اگر بچه‌اشونو به هر دلیلی از دست بدن اگر مدت چند روز یا یکی دوهفته بچه‌دیگری رو از پستونشون شیر بدی کمکم اونو بعنوان بچه‌خودشون قبول میکنند ودیگه لازم نیست گوسفند رو بگیری تا بچه شیر بخوره،فقط لازمه موقعی که سر گوسفند رو میگیری که بچه شیر بخوره اجازه بدی که گوسفند به بچه بو کنه ،خود گوسفند موقعی که بچه زیرش بیفته برا شیر خوردن شروع میکنه به بو کردن و بعد سعی میکنه فرار کنه اما وقتی چندین روز یا هفته این کار ادامه پیدا کنه عادت میکنه به بوی بچه و کم کم فک میکنه بچه خودشه ،راه‌های دیگری هم هست که بنظرم اینها بهترین روشها هستن چون اون روشها از نظر اخلاقی خوب نیستند