مهم ترین نکات در مورد شیردهی گوسفندان
میزان شیردهی میش ها از مهم ترین فاکتورهای ارزیابی یک گله گوسفندی داشتی و شیری است. در عصر کنونی تولید شیر یکی از اصلی ترین مسائل برای فعالیت های مرتبط با دامپروری است و این سطح از اهمیت به حدی رسیده که حتی دانشمندان این زمینه، همشیه سعی دارند این شاخص را از طرق مختلف بهبود بخشند.
به طور کلی دوره شیردهی میش‌ها به طور متوسط 90 تا 120 روز است اما جالب است بدانید که در برخی نژادهای شیری معروف و پربازده که اصلاح نژاد نیز شده باشند، این میزان تا 240 روز از سال نیز می‌رسد. فصل شیردهی گوسفندان تقریبا در بهار و پس از تولید مثل این حیوانات شروع میشود.
یک گوسفند معمولی در طول سال می‌تواند حدود 90 کیلوگرم شیر تولید کند. در حالی این مقدار برای نژادهای شیری پربازده تا 450 کیلوگرم در سال نیز می‌رسد.
هزاران سال است که انسان ها از شیر گوسفندان و بز ها استفاده کرده اند. احتمالا قبل از هر نوع حیوانی، بشر گوسفندان را برای استفاده از شیر اهلی کرده اند. صنعت پرورش میش و نژادهای شیری در بسیاری از کشورها به خصوص استرالیا، آمریکا، نیوزلند و کشورهای آسیای غربی به صورت جدی تری نسبت به سایر نقاط دنیا پیگیری میشود.
میش ها در کنار گاو های ماده دو منبع اصلی برای تولید شیر هستند.
در یک مجتمع پرورش گوسفند معمولا سه هدف تولید گوشت، شیر و پشم توسط فرد دامدار دنبال می شود اما در اغلب موارد اصلی ترین هدف تولید شیر می‌باشد. اهمیت و میزان سودآوری این فعالیت به حدی است که در مجتمع های صنعتی و به نسبت پیشرفته تر دامپروری تصمیمات مدیریتی معمولا برای به حداکثر رساندن تولید شیر اتخاذ میشود. در میان سه هدف مطرح شده، تولید پشم کم ترین سودآوری را به خود اختصاص می‌دهد اما در عین حال این مجتمع های دامپروری می توانند از طریق فروش بره و گوشت نیز به درآمد به نسبت بهتری برسند.
در این مطلب سعی داریم که بررسی میزان شیردهی میش ها و روش های افزایش تولید این ماده پرفایده از این طریق بپردازم. همچنین فارغ از معرفی بهترین روش های تولید شیر به بررسی مباحث عملی تری خواهیم پرداخت که پیشنهاد می کنیم حتما این مباحث را مطالعه نمایید.
کیفیت شیر میش چه تاثیری بر رشد بره های تازه متولد شده خواهد داشت؟
کیفیت شیر در چند ماه اول زندگی بره ها، مهم ترین عامل برای رشد این حیوانات محسوب میشود. بالا بردن این کیفیت و اثربخشی آن به طور مستقیم با شیوه نگهداری و تغذیه میش ها در ارتباط است.
جالب است بدانید که شیردهی میش ها اندکی پس از تولد بره آغاز میشود و روند تولید آن به تدریج در چند هفته اول پس از زایش گوسفندان ماده به تدریج افزایش می‌یابد و سپس مقدار آن کاهش پیدا کرده و تقریبا پس از 100 روز متوقف میشود.
از آنجایی که بره ها از زمان بدو تولد تا چند ماه اول با شیر مادر تغذیه می‌کنند، باید کامل ترین مواد مغذی را دریافت نمایند. در شرایط نرمال، حدود 75 درصد از میزان رشد بره با نسبت شیر دریافتی از سوی مادر در ارتباط است. در برخی نژادها با در نظر گرفتن شرایط مطلوب یک بره در ازای خورندن 5 لیتر شیر می تواند یک کیلوگرم افزایش وزن داشته باشد. اگر چه به مرور نباید به بره ها شیر داد اما برای افزایش ضریب تبدیل بایستی کم کم مواد علوفه ای و پر انرژی را جایگزین این ماده غذایی نمود.
محققان دریافته اند که اگر که به یک بره از بدو تولد آغوز و شیر کافی داده شود نه تنها میزان رشد بیشتری خواهد داشت، بلکه در برابر بیماری های مختلف نیز مقاومت تر خواهد بود. پژوهش هایی در همین راستا نشان می دهد که بره های چند قلو در هنگام کشتار به نسبت آلودگی انگلی بیشتری در مقایسه با بره های تک به دلیل خورندن شیر کم تر داشته‌اند.
کیفیت شیر میش، به جز فوایدی که از لحاظ افزایش رشد و سلامتی بره دارد باعث می شود که چنانچه گاهی اوقات علوفه مصرفی ارزش غذایی لازم را نداشته باشد، این حیوان از طریق هضم شیر این مشکل را بتواند پوشش دهد.
- در بازار گوسفند بخوانید: معرفی کامل نژاد گوسفند رومانوف
ظرفیت شیردهی میش چقدر است؟
نتایج تحقیقات مختلفی که توسط کارشناسان این صنعت انجام شده است به این صورت می باشد که به طور متوسط بین ظرفیت شیردهی میش و رشد بره رابطه مستقیمی وجود دارد. اگرچه این در این مطالعات خارجی شرایط کشور ایران در نظر گرفته نشده است و معیارهای عددی دقیقی نیز ارائه نشده اما معمولا این فاکتور ها تا حدودی شبیه به هم هستند.
- در سایت بازار گوسفند بخوانید : مقابله با ۱۰ عارضه مهم قبل در فصل جفت گیری گوسفندان
اثر میزان شیر تولیدی میش در رشد و سلامتی بره :
در طول یک ماه اول زندگی بره و در شرایط طبیعی شیرخوارگی، بیش از 70 تا 75 درصد تغییرات در رشد حیوان با نسبت مصرف شیر در بره ارتباط مستقیمی دارد. بطوریکه برآورد شده است در یک ماه اول زندگی که معمولا بره از نظر تغذیه، کاملا به شیر مادر وابسته است، در برابر 5 لیتر شیر مصرفی، یک کیلوگرم به وزن زنده آن افزوده میشود. به عبارت دیگر چون 5 لیتر شیر حاوی تقريبا 0.9 تا 1 کیلوگرم ماده خشک است، می‌توان گفت که در یک ماهه اول زندگی هر کیلو گرم به هره وزن بره شیرخوار، بازتاب تغذیه یک کیلوگرم ماده خشک شیر مصرفی است.
برآورد فوق، با نتایج حاصله در بره هایی که با مواد مرغوب جایگزین شیر به روش دستی و در شرایط کنترل تغذیه می شوند مطابقت و هماهنگی دارد . زیرا براساس مطالعات و آزمایشات گوناگون، ضریب تبدیل غذایی مواد جایگزین شیر (از نظر ماده خشک) معادل 1 است وبه لحنی دیگر با مصرف یک کیلوگرم ماده خشک شیر، بهره وزن در بره مورد آزمایش معادل یک کیلوگرم خواهد بود.
بعد از یکماهگی که معمولا بره از مواد علوفه ای و سایر مواد غذایی نیز در تغذیه خود استفاده می کند، وابستگی رشد بره به میزان مصرف شیر بتدریج کاهش می یابد. ولی باید توجه داشت که به هرحال تا زمان از شیر گرفتن، میزان مصرف شیر در بره تأثیر کلی خود را در روی رشد حیوان حفظ می نماید. باید یاد آوری کرد که میزان مصرف شیر نه تنها در روی رشد بره بلکه روی نسبت آلودگی حیوان به بیماری های انگلی نیز اثر می‌گذارد. چنانکه بررسی ها و پژوهش های گوناگون نشان داده است بره های تکی که میزان مصرف شیر در آنها بالا بوده و در ابتدای فصل کشتار، ذبح گردیده اند تقريبا عاری از هرگونه آلودگی انگلی بوده اند. در حالیکه بره های دوقلو و یا بره هایی که میزان مصرف شیر در آنها پائین بوده در اواخر فصل کشتار متأسفانه شدیدا به انواع بیماریهای انگلی مبتلا گردیده اند.
درباره یکی از بهترین نژادهای شیرده گوسفند ( گوسفند آصف ) اینجا بخوانید.
نسبت شیر تولیدی میش، علاوه بر مزایایی که از نظر رشد و سلامتی بره دارد و به آنها در بالا اشاره شد از یک اثر مفید دیگر نیز در زندگی بره برخوردار است. زیرا هرگاه علوفه مورد استفاده گله، فاقد کیفیت و ارزش غذایی مناسبی باشد وابستگی زیاد و یا کامل بره از همان ابتدای تغذیه با علوفه به اینگونه مواد غذایی نامناسب، بر روی نمود های گوناگون حیاتی اثر نامطلوبی بجای خواهد گذاشت به عنوان مثال در شرایط فوق هرگاه بره بطور همزمان از مقدار کافی شیر در تغذیه خود بهره مند نگردد، برخورد با عوارض مختلف (کمبود های غذائی) یا (کمبود های اولیه تغذيه) در بره اجتناب ناپذیر خواهد بود. تجربه نشان داده است در شرایطی که بره از علوفه فاقد کیفیت و ارزش غذایی مناسب استفاده می کنند جایگزینی مستقیم مقدار معین و محدودی از مواد پروتئینی مشابه پروتئین شیر در شیردان بره (با استفاده از روش تلقیح مواد در شیردان) اثرات نامطلوب تغذیه با چنان علوفه ای را خنثی و مرتفع خواهد ساخت.
- در بازار گوسفند بخوانید: چگونه با یک تماس مرغ و خروس محلی در تهران بخریم؟
آیا بره ها به جایگزین شیر نیاز دارند؟
مانند بسیاری از حیوانات، بره ها از بدو تولد سرعت رشد خوبی دارند. به طور کلی سرعت رشد بره ها به عوامل مختلفی بستگی دارد. از جمله این عوامل دریافت آغوز در سریع ترین زمان ممکن حداکثر تا 6 ساعت نخستین زندگی می باشد. آغوز منبع ارزشمندی از انرژی و مواد مغذی برای شروع عالی دوران رشد بره ها تلقی می شود. همچنین حاوی آنتی بادی هایی است که سیستم دفاعی و گوارشی آنها را تقویت می کنند.
در یک مقاله جامع در خصوص فواید آغوز برای بره ها نکات مهمی را بررسی کرده ایم، حتما این مطلب را نیز بخوانید.
دلایل مختلفی برای استفاده از جایگزین شیر برای بره ها وجود دارد. مانند اینکه میش مادر در حین زایمان بمیرد یا بره را رها کرده باشد و یا چندین بره به دنیا آورده باشد. در این صورت نیز توانایی رسیدگی به تمام بره ها را ممکن است نداشته باشد. البته حالت دیگری هم وجود دارد و آن این است که میش به دلیل فقر غذایی توانایی تولید شیر کافی نداشته باشد.
بره هایی که مادران آنها قادر به تامین شیر مورد نیازشان نباشند، نسبت به سایر بره های سالم، ضعیف تر بوده و بی حال تر به نظر می رسند.
این حیوانات بیشتر نیازهای غذایی خود را در روزهای اولیه زیستن از مادر دریافت می کنند. اما در برخی موارد ممکن است برای رسیدن به منحنی رشد مطلوب به جایگزین هایی برای شیر مصرفی نیاز داشته باشند.اساسا وزن بره در هنگام تولد می تواند بر اساس نوع نژاد، جنسیت بره و وضعیت میش مادر متفاوت باشد. به طور معمول اگر میش آبستن از تغذیه و نگهداری مناسبی برخوردار بوده باشد، بره آنها از نژادهای کوچک جثه تا متوسط باید بین 4.5 تا 5.5 کیلوگرم وزن داشته باشد. اگر شرایط مناسب باشد، یک بره در ماه اول زندگی به سرعت وزن اضافه می کند و در این بازه زمانی حدود 7 کیلوگرم افزایش وزن را تجربه خواهد کرد.
جهت خرید گوسفند زنده کلیک کنید.
شیر خوردن اولیه بره
پس از آنکه بره بدنیا آمد، همانطوری که اشاره شده در شرايط طبیعی بوسیله مادر لیسیده و خشک خواهد شد، سپس رفته رفته بره سرپا می ایستد و با قدم های لرزان و نامتعادل از روی غریزه خود را به پستان مادر نزدیک و شروع به مکیدن پستان می‌نماید. گاهی نیز لازم است که در شرایط طبیعی، دامدار در مرحله اولیه ، سرپستانک میش را در دهان بره قرار دهد و چند قطره شیر پستان در دهان او بدوشد تا پس از آنکه بره طعم شیر را چشید رفته رفته به مکیدن پستان عادت کند و شیر خوردن را ادامه دهد.
باید دانست که شیر اولیه با آغوز برای بره لازم است و این امر به ویژه در روزهای اول زندگی، برای حفظ سلامتی و کسب ایمنی بره در مقابل بیماری ها ضروری می باشد.
اگر دوست دارید بدانید که چرا بعضی گوسفندان شاخ دارند، این مطلب را حتما مطالعه نمایید.
گوسفندان (میش ها) چند بره می‌توانند داشته باشند؟
گوسفندان در دسته بارورترین حیوانات اهلی قرار می‌گیرند. فرقی نمی‌کند که آنها را برای تولید گوشت، پشم یا شیر پرورش دهید، در هر نژاد توانایی ذاتی خوبی برای آبستنی و بره زایی وجود دارد.
به طور معمول در بسیاری از نژادها از همان سال اول تولد دو یا سه بره در هر بار زایش موضوعی بسیار رایج و معمولی است. البته رسیدن به این میزان از بره زایی نیازمند مراقبت های بهداشتی و تغذیه‌ای مناسبی هم است که در مطالب مختلفی در سایت بازار گوسفند به آنها پرداخته‌ایم. توصیه می‌کنیم چنانچه به دنبال رونق و درآمدزایی بیشتر از این طریق هستید، حتما این مطالب را مطالعه نمایید.
چگونه باید از اینکه بره ها به اندازه کافی شیر دریافت کرده اند یا نه مطمئن شد؟
در چند روز اول زندگی تا از زمان از شیر گرفتن بره ها، شیر مهم‌ترین منبع غذایی برای حیوانات به حساب می‌آید و خوردن مقدار کافی از آن بر میزان رشد این حیوانات تاثیر مستقیمی می‌گذارد. بره ای که شیر کافی دریافت می‌کند:
- هوشیارتر شده و بازیگوش تر میشود.
- وقتی بلند میشود، حرکات کششی انجام می‌دهد.
- دمش را تکان داده و دهانش گرم و مرطوب میشود.
نکته جالبی که اخیرا دانشمندان در خصوص کیفیت شیر میش ها در روزهای مختلف شیردهی متوجه شده‌اند این است که به طور میانگین درصد پروتئین و لاکتوز در مراحل مختلف شیردهی ممکن است تغییر کند. علاوه بر این موضوع میش ها در مرحله اول شیردهی بیشترین حجم شیر را بین ساعت 4 تا 8 صبح تولید می‌کنند و در ساعت بعدی از ساعت 12 به بعد کاهش پیدا می‌کند.
خلاصه‌ای از رایج ترین مشکلات در زمان شیردهی میش به بره
وضعیت بدنی نامطلوب میش پس از زایش:
همانطور که احتمالا مطلع هستید، اگر شرایط بدنی میش ها در وضعیت نرمالی قرار نداشته باشد، ممکن است فرایند شیردهی آنها به بره ها با شکست مواجه شود. عوامل مختلفی باعث بروز چنین مشکلی می‌شوند. دلایلی مانند پیر یا نابالغ بودن میش، وزن کم یا وزن خیلی زیاد، تغذیه نادرست در دوران آبستنی و شرایط نگهداری بد. همچنین برای میش هایی که زایش چندقلو داشته‌اند و از نظر بدنی ضعیف شده باشند، امکان تولید شیر به اندازه کافی برای سیر کردن این تعداد بره به سختی وجود خواهد داشت.
به طور کلی میش هایی که در یکی از این دسته‌ها قرار می‌گیرند، ممکن است حتی در هنگام زایمان هم مشکلاتی مثل سخت زایی اتفاق بیافتد.
برای اطمینان یافت از شیردهی خوب میش به بره ها باید در طی 48 ساعت اولی پس از زایش شدت مراقبت شما از این حیوانات دو چندان شود. حداقل دو بار در روز سلامت میش و بره و شیرخوردن بره به صورت موفقیت آمیز را بررسی کنید.
همچنین قبل از بره زایی هم مطمئن شوید که میش های شما در بهترین حالت ممکن از نظر وضعیت سلامتی قرار دارند. برای رسیدن به این هدف می‌توانید جیره غذایی مورد نیاز این حیوان را افزایش دهید، اما نه آنقدر که میش‌های شما در هنگام زایمان بیش از حد چاق شوند. تمیز کردن محل زایش و حفظ دمای محیط در حد مورد نیاز هم باید انجام شود.
سزارین کردن گوسفند
اگر به هر دلیل مجبور به انجام عمل سزارین برای میش ها شدید، به احتمال زیاد این میش برای مدتی شیردهی خوب نخواهد داشت. در چنین مواقعی باید به بره های خود با بطری شیر بدهید تا زمانی که شرایط بدنی میش مادر به حالت نرمال برگردد. در چنین حالتی باید به بره تازه به دنیا آمده، آغوز کافی هم خوارنده شود.
ورم پستان یا ماستیت
ورم پستانی بیماری است که در بیشتر موارد فوراً علائم آن ظاهر نمی‌شود. بازه زمانی پدیدار شدن این بیماری از زمان تولد تا زمان آماده بره برای از شیر گرفتن متغیر است.
ورم پستان می‌تواند در میان تمامی پستانداران شیرده رخ دهد و هنگامی میش‌های شیرده به این بیماری مبتلا می‌شوند که پستان عفونی یا ملتهب شود. ادامه دار شدن آن به ایجاد درد و ناراحتی و عفونت ثانویه خطرناک برای این نوع گوسفندان معمولاً منتهی میشود.
ورم پستان که بر فرایند شیردهی میش به بره تاثیرات نامطلوبی می‌گذارد غالباً به دلیل ورود باکتری به غده پستانی رخ می‌دهد. به همین خاطر تمیز بودن همیشگی سطح پستان میش در جهت جلوگیری از این بیماری بسیار حائز اهمیت است.
وقتی متوجه تغییرات فیزیکی در پستان میش‌های خود شدید، خیلی سریع به سراغ دامپزشکان برای معاینه بروید. یک میش مبتلا به این عارضه ممکن است تب نیز داشته باشد یا بره را از پستان خود دور کند.
خوشبختانه، با تزریق آنتی بیوتیک ورم پستان قابل درمان است اما مشکل واقعی در روند تغذیه بره رخ می‌دهد. نه تنها درد ناشی از عفونت باعث میشود که میش، بره را از خود دور نگه دارد، بلکه معمولاً برای جلوگیری از انتقال شیر آلوده به عفونت یا آنتی بیوتیک بهتره بره ها اصلا از چنین شیری نخورند. در برخی شرایط پیشنهاد میشود پس از یک ماه و نیم از تولد بره‌ای که میش مادرش به ورم پستان دچار شده حتی از شیر گرفته شود.
طرد شدن بره و نپذیرفتن توسط میش مادر:
به ندرت اتفاق می‌افتد که بره‌ای توسط مادرش پذیرفته نشود و به او شیر ندهد اما به هر حال چنین مشکلی هم ممکن است پس از زایش بره رخ دهد. دو راه حل کلی برای این مشکل وجود دارد. اولین راه حل که چالش برانگیزتر هم است به پیوند دادن میش و بره مربوط میشود. در این خصوص در یک مقاله جداگانه راه کارهایی مربوط به آن را شرح داده‌ایم که می‌توانید آن را مطالعه کنید.
راه حل دوم هم این است که شیردهی به بره به صورت دستی و با بطری باید انجام شود.
درباره دلایل نپذیرفتن بره توسط میش اینجا کامل تر بخوانید.
بروز یک بیماری خاص:
یک موضوع کمتر شناخته شده که می‌تواند از شیردهی مناسب به بره ها جلوگیری کند، زمانی اتفاق می‌افتد که به دلیل تجمع بافت فیبری در پستان، رشد بافت های تولید کننده شیر تحت تاثیر منفی قرار می‌گیرند. اگر به این مشکل توجه نشود، می‌تواند باعث شود که بره بدون شیر از گرسنگی بمیرد.
معمولا ویروس ها عامل این بیماری هستند. وقتی پستان پر است و علائم عفونت در بدن دیده میشود، باید از دامپزشکان بخواهید که هر چه سریع تر این میش شیرده را معاینه کنند.
پستان آویزان یا آناتومی ناقص پستان میش
در مورد این نوع پستان ها اغلب در گاوهایی شیر بحث های زیادی مطرح شده است اما ممکن است در گوسفندان نیز چنین مشکلی به وجود آید. اساساً پستان باید بالا و محکم به دیواره شکم وصل شود تا در طول شیردهی میش به بره این فرایند راحت تر انجام شود. پستان اگر به صورت آویزان، نامتقارن و ناهموار قرار بگیرد باعث اختلال در فرایند تولید شیر میشود. در مورد سرپستانک ها هم همینطور.
در سایت بازار گوسفند بخوانید: بررسی طول آبستنی بز
