کم خونی بز و گوسفند چیست و چه علائمی دارد؟

هرآنچه که دامداران باید در مورد بیماری کم خونی گوسفندان و بز ها بدانند

کم خونی در حیواناتی همچون گوسفند و بز با کاهش تعداد گلبول‌های قرمز خون یا سطح هموگلوبین بز مشخص می‌شود. موضوع کم خونی در این حیوانات در صورت ادامه دار بودن می‌تواند به عنوان یک نگرانی جدی برای پرورش دهندگان و دامداران تلقی شود. به صورت کلی درک علل، علائم و نحوه درمان کم خونی در حیوانات برای حفظ سلامت گله بسیار حائز اهمیت است.

به صورت خلاصه کم خونی به شرایط اطلاق می‌شود که در آن تعداد گلبول‌های قرمز خون در بدن گوسفندان و بزها کمتر از حد طبیعی باشد. گلبول‌های قرمز و هموگلوبین مسئول حمل اکسیژن در سراسر بدن هستند. کم خونبی می‌تواند به دلیل عوامل مختلفی همچون آلودگی انگلی، کمبودها‌ی تغذیه‌ای (مانند آهن، ویتامین B12) یا سایر مسائل زمینه‌ای رخ دهد.

کم خونی در صورت عدم درمان به موقع می‌تواند به ضعف در رشد بدنی، کاهش عملکرد و عوارض سلامتی مختلفی منجر شود.
تشخیص صحیح و درمان مناسب برای رسیدگی به علت زمینه‌ای و بازیابی سلامت گوسفندان و بز ها ضرورت دارد.

در ادامه این مقاله به جزئیات بیشتری در رابطه با این بیماری می‌پردازیم. برای آشنایی بیشتر با این موضوع با ما همراه باشید.

برای اطلاع از قیمت گوسفنده زنده در تهران کلیک کنید.

چه چیزی باعث کم خونی در بدن بز و گوسفند می‌شود؟

برای این مسئله به چندین علت بالقوه می‌توان اشاره کرد. اما دانستن اینکه کدام مشکل علت اصلی پیدایش این بیماری است به فرایند درمان و پیشگیری بسیار کمک می‌کند. این عوامل عبارتند از:

سوء تغذیه و کمبودها

سطوح ناکافی مواد مغذی ضروری در بدن به ویژه آهن، مس و برخی ویتامین‌ها مانند ویتامین B12 و اسیدفولیک به کم خونی در گوسفند و بز منجر خواهد شد.
علوفه بی کیفیت، رژیم غذایی نامتعادل یا اختلالات متابولیک زمینه‌ای می‌تواند شدت این کمبودها را افزایش دهد. زمانی که علوفه یا جیره مصرفی گله شما یک یا چند مورد از اساسی ترین مواد مغذی را نداشته باشد، به جز کم خونی، گله دچار مشکلات متعددی همچون عدم رشد و تولید کافی خواهد شد. از طریق مشورت با متخصصان جیره نویس و بررسی آزمایشگاهی یونجه، علوفه مراتع، کنسانتره و غلات سطح کیفی جیره مشخص خواهد شد.

انگل‌ها

انگل‌های داخلی می‌توانند باعث کم خونی در بز و گوسفند شوند. این موجودات از خون گوسفند و بز تغذیه کرده و در طول زمان منجر به از دست دادن خون می‌شوند. این انگل‌های داخلی به پوشش قسمت‌های مختلف دستگاه گوارش معده متصل شده و شروع به سرقت خون دام میزبان می‌کنند. همین مسئله منجر به از دست دادن خون قابل توجهی برای دام مبتلا شده می‌شود.

فعالیت تغذیه‌ای این کرم‌های خطرناک باعث آسیب دیدن بافت شیردان شده و منجر به التهاب و زخم در این ناحیه خواهد شد. وجود آنها در شیردان و سایر قسمت های دستگاه گوارش در جذب مواد مغذی اختلال ایجاد می‌کند. عدم جذب کافی آهن برای تولید گلبول‌های قرمز خون و سپس کاهش سطح پروتئین بدن در جریان خون یک وضعیت نامناسبی در روند هضم و جذب گوسفندان و بز ها به وجود می‌آورد.
در نهایت سیستم ایمنی بدن این حیوانات با افزایش تولید گلبول‌های سفید خون سعی می‌کند به مبارزه با این عارضه بپردازد ولی همین مقابله نیز مقدار قابل توجهی از انرژی و مواد مغذی بدن گوسفند و بز را مصرف کرده و منابع غذایی را از دسترس گلبول‌های قرمز دور خواهد کرد و به طور بالقوه کم خونی را بدتر می‌کند.

برای مقابله جدی با این مشکل باید به طور منظم کل گله انگل زدایی شوند. جهت آشنایی با نحوه انگل زدایی گوسفند کلیک کنید. همچنین هجوم شدید انگل‌های خارجی، مانند شپش یا کنه نیز می‌تواند باعث از دست دادن خون و کم خونی در این حیوانات نیز شود.

علائم کم خونی بز و گوسفند

تشخیص درست علائم کم خونی برای مداخله زودهنگام بسیار مهم است. در این بخش چندین نشانه اساسی این بیماری را شرح خواهیم داد.

رنگ پریدگی نواحی مختلف بدن

رنگ پریدگی قسمت های مختلف مثل غشاهای مخاطی، لثه‌ها، پلک های داخلی یکی از نشانه‌های مهم کم خونی بز و گوسفند محسوب می‌شود. گوسفندان و بز های سالم دارای غشاهای مخاطی صورتی یا قرمز روشن هستند، در حالی در دام‌های کم خون رنگ این قسمت های مایل به سفید است.

ضعف و خستگی

دام‌هایی که با کم خونی دست و پنجه نرم می‌کنند، معمولا ضعیف، بی حالی و خسته به نظر می‌رسند. آنها ممکن است دچار کاهش اشتها، کاهش سطح فعالیت و عدم تمایل به حرکت نیز باشند. گوسفند یا بزی که واقعاً از کم خونی رنج می‌برد، بیشتر دراز می‌کشد و نمی‌‌خواهد حرکت زیادی داشته باشد.
به محض مشاهده چنین حالت‌هایی باید خیلی سریع از طریق مشورت با دامپزشکان و معاینه دقیق دام، برای درمان اقدام کنید. بعضی مواقع به دلیل رشد زیاد بیماری، ممکن است روند درمان نیز پاسخگو این مشکل نباشد.

کاهش وزن و رشد ضعیف

کم خونی می‌تواند منجر به کاهش وزن و توقف رشد بز و گوسفند شود. چنین حیواناتی ممکن است با وجود تغذیه کافی نتوانند به خوبی رشد کنند. از آنجایی که کم خونی سبب کاهش ظرفیت حمل اکسیژن در سراسر بدن می‌شود، این امر بر چندین فرایند فیزیولوژیکی کلیدی از جمله متابولیسم تاثیر می‌گذارد.
اکسیژن رسانی ناکافی می‌تواند تولید انرژی را مختل کرده و اشتها دام را کاهش دهد و در نتیجه باعث کاهش وزن شود.

بز و گوسفند کم خون ممکن است کاهش جذب مواد مغذی در دستگاه گوارش را تجربه کنند. این مورد نیز به دلیل تغییرات در حرکت و فرایندهای روده، تغییر فعالیت‌ آنزیم ها یا به خطر افتادن سلامت روده رخ دهد.

اساسا کاهش جذب مواد مغذی از جمله پروتئین ها، کربوهیدرات ها و چربی‌ها می‌تواند به استفاده ضعیف از مواد مغذی و کاهش وزن منجر شود. آنها نه تنها کالری و مواد مغذی مورد نیاز خود را دریافت نمی‌کنند، بلکه عضلات مهم بدن خود را نیز از دست می‌دهند.

تنفس سریع و ضربان قلب بالا

کم خونی باعث می‌شود که بز ها و گوسفندان دچار تنفس سریع و پریشان با ضربان قلب زیاد شوند. این مورد به این دلیل اتفاق می‌افتد که در اثر کم خونی اکسیژن رسانی به بافت های بدن مختل می‌شود و بدن باید راه های مختلفی برای زنده نگهداشتن حیوان پیدا کند. بنابراین در پاسخ به کاهش سطح اکسیژن بافت های مختلف بدن، سیستم تنفسی سعی می‌کند این مشکل را با افزایش تعداد تنفس جبران کند.

قلب نیز سعی می‌کند که با افزایش ضربان پمپاژ خون را جبران کرده و در نتیجه دام دچار ضربان قلب بالاتر می‌شود. این ضربان قلب کمک می‌کند تا اکسیژن بدن از طریق خون و رگ‌ها با سرعت بیشتری به بافت ها منتقل شود. این مکانیسم‌های جبرانی به اطمینان از دریافت اکسیژه کافی برای عملکرد مناسب اندام‌ها و بافت‌های حیاتی کمک می‌کند.

نحوه درمان کم خونی بز و گوسفند

درمان کم خونی در بزها و گوسفندان به منشاء و علت اصلی آن بستگی دارد و باید توسط دامپزشکان درمان شود. آنها با معاینه و بررسی دقیق علت بیماری را یافته و طی یک برنامه درمانی مناسب سعی می‌کنند، مشکل را برطرف کنند. یکسری از مراحل درمانی را در ادامه توضیح می‌دهیم.

انگل زدایی

اگر کم خونی ناشی از هجوم انگل‌های داخلی باشد، باید داروهای ضدکرم موثر بر روی گونه‌های مختلف انگل تجویز شود. انگل زدایی بلافاصله مشکل کم خونی را برطرف نمی‌کند اما شروعی در جهت بازیابی دوباره سلامت دام است. اگر وضعیت بدنی بز و گوسفند شما ضعیف است، ممکن است لازم باشد در کنار انگل زدایی، از مکمل‌های غذایی و آهن برای دام خود استفاده نمایید.

استفاده از مکمل‌هایی غذایی و جیره باکیفیت

همانطور که گفتیم در اختیار قراردادن مکمل‌های غذایی خوب می‌تواند به رفع کمبودها و حمایت از تولید گلبول‌های قرمز کمک کند. به غیر مکمل‌های ویتامینی معدنی خوراکی ، می‌توانید از مکمل‌های تزریقی نیز استفاده نمایید. برای تعیین دوز و مدت زمان مناسب برای این مکمل‌ها با دامپزشک خود حتما مشورت نمایید.

مدیریت بهتر و اصولی گله

اقدامات مدیریتی خوب می‌تواند به جلوگیری از کم خونی و بهبودی دام های مبتلا کمک کند. برای مدیریت بهتر گله باید به مسائلی همچون بهداشت مناسب جایگاه، ارائه یک جیره غذایی متعادل و مغذی به گله، معاینه و واکسیناسیون مرتب، اجرای برنامه چرخشی در استفاده از مراتع و غیره توجه کرد.

استفاده از داروهای تزریقی و خوراکی

می‌توانید برای درمان کم خونی گوسفند و بز، از داروهایی ترزیقی و خوراکی حاوی آهن استفاده کنید. این مورد نیز نیاز به مشورت با دامپزشک دارد.

تزریق خون

در موارد شدید کم خونی، ممکن است تزریق خون برای تکمیل سریع تعداد گلبول‌های قرمز ضروری باشد. انتقال و تزریق خون به بدن دام باید حتما توسط دامپزشک انجام شود و نیاز است که منبع اهداکننده خون سازگاری داشته باشد.

نحوه خون گیری از گوسفندان

به جز بررسی کم خونی، دلایل متعددی برای جمع آوری و خون گیری از گوسفند وجود دارد. از جمله این دلایل می‌توان به بررسی ژنتیکی (DNA)، کنترل و ریشه کنی بیماری ها و تشخیص بارداری گوسفند اشاره کرد. نمونه خون های گرفته شده از گوسفندان گله برای بررسی این موارد راهی آزمایشگاه می‌شوند.

خون گیری مهارتی است که هر دامدار باید با کمی تمرین و حوصله آن را بیاموزد. در رابطه با وسایل خون گیری، تمامی اقلام مورد نیاز مثل سوزن، سرنگ، لوله خون گیری را از داروخانه‌های دامپزشکی تهیه کرد.

معمولاً برای گرفتن نمونه خون لازم است پشم گردن گوسفند را تا اندازه‌ای کوتاه کرد. البته این عمل ضروری نیست اما کوتاه کردن، عملیات خون گیری را آسان تر می‌کند. مراحل نمونه گیری خون می‌تواند توسط یک نفر انجام شود. ولی برای مبتدیان لازم است که یک نفر دیگر گوسفند را مهار کند.

سر حیوان باید در زاویه سی درجه، مخالف سمتی که خون گرفته می‌شود، نگه داشته شود. ساده ترین راه برای تعیین محل رگ این است که یک خط فرضی از وسط چشم گوسفند به سمت پایین گردن بکشید. در ادامه ورید را می‌توان با اعمال فشار جزئی در جلو گردن مشخص کرد.

قبل از وارد کردن سوزن و سرنگ یا لوله خون گیری با استفاده از پنبه الکی محل تزریق را باید ضدعفونی کنید. پس از وارد کردن سوزن در رگ، سرنگ را به عقب بکشید تا ببینید آیا سوزن در رگ است یا خیر. اگر خون به داخل سرنگ برنگردد، سوزن یا به صورت موازی رگ وارد شده یا به طور کامل از داخل رگ عبور کرده است. زمانی که خون به داخل سرنگ کشیده شد، متوجه می‌شوید، که سوزن به درستی درون رگ گوسفند قرار گرفته است. پس از اتمام کار، فشار را از رگ بردارید، سوزن را به آرامی بیرون بکشید و بر روی محل تزریق با پنبه فشار وارد کنید.

با بهترین مرکز خرید دام زنده تهران آشنا شوید.