ویژگی های قوچ خوب | قوچ گوسفندی

قوچ گله چیست و چه ویژگی‌هایی دارد؟

قوچ به گوسفند نر بالغی گفته می‌شود که معمولا دارای شاخ هستند. قوچ گوسفندی مهمترین عضو یک گله به حساب می آید. با وجود این اهمیت، بیشتر دامپروران از ویژگی ها و خصوصیت هایی که یک قوچ خوب باید داشته باشد غافل هستند.

برای اینکه روند افزایشی در تولید مثل گله خود را بتوانید تجربه کنید باید یکسری ویژگی ها را برای قوچی که برای گله خود انتخاب کرده اید را حتما مد نظر بگیرید.
به طور معمول نیمی از ژنتیک بره های تازه متولد شده گله، از طریق قوچ ها منتقل می‌شود.

• اگر به دنبال مرجعی معتبر جهت کسب اطلاع از آخرین قیمت گوسفنده زنده در مناطق مختلف کشور هستید، لینک مشخص شده را دنبال کنید.

ویژگی های قوچ گوسفندی عالی !

• بلوغ سنی قوچ سبب می‌شود که عضوهای تولید مثلی قوچ عملکردی قابل قبول داشته باشند.
• سلامت جسمی از دیگر شروط یک قوچ گوسفندی کارآمد می‌باشد.
• تولید اسپرم در قوچ ها به طور مستقیم با پهنا بیضه در ارتباط است.

شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد میش ها بیشتر به قوچ هایی که دارای بیضه های بزرگتر هستند جذب می‌شوند.

میزان تولید مثل برخی از نژادهای دامی وابسته زیادی به تغییرات فصلی (تغییر دمای هوا) دارند. در کل تغییر دما می تواند باعث کاهش میل جنسی در گوسفندان شود.

نباید به ازای یک گله بزرگ تنها از یک قوچ استفاده کرد زیرا کیفیت اسپرم تولیدی به شدت کاهش پیدا می‌کند.
اگر قوچی علائمی مبنی بر عدم تمایل به جفت گیری داشت حتما به فکر جایگزین نمودن آن با یک قوچ جوان تر و فعال تر باشید.

یکی از اثراتی که تغییرات فصلی ممکن است در قوچ های گوسفندی به وجود آورد این است که میزان تولید اسپرم و اندازه بیضه قوچ را تحت تاثیر قرار می‌دهد و به سبب آن بر روند کاهش ظرفیت جفت گیری گله اثر گذار است.

قوچ گوسفندی ممکن است تا 15 درصد وزن بدن خود را در طول فصل جفت گیری از دست بدهد. از این رو باید در فصل جفت گیری از وضعیت بدنی خوبی برخوردار باشند. در اغلب طول سال توصیه می‌شود که قوچ ها را جدا از میش ها نگهداری نمایید. اگر یک قوچ به صورت مداوم در کنار میش ها باشد دیگر دامدار نمی تواند کنترل نژادی مطلوبی داشته باشد. این مسئله برای دامدارانی که در کنار این کار مشغول به فعالیت های کشاورزی نیز هستند اصلا مناسب نیست زیرا این افراد مدام باید در حال رسیدگی به بره های تازه متولد شده باشند و وقت کافی برای رسیدگی به کارهای مهم دیگر را از دست خواهند داد.

حتما تمامی گوسفندان خود را طبق یک برنامه زمانی مدون واکسینه نمایید.

در طول فصل جفت گیری استرس هایی نظیر استرس گرمایی و یا کمبود مواد غذایی را از گوسفندان خود دور کنید. قوچ های معمولا در سن 3 تا 4 سالگی به اوج عملکرد تولید مثلی خود می‌رسند. پس بهتر است برای گله خود از این میانگین سنی استفاده کنید.

پاییز بهترین فصل برای قوچ اندازی در گله گوسفندان محسوب می‌شود و بهار نیز مناسب ترین فصل برای زایمان گوسفندان است. از این رو سعی کنید با مدیریت صحیح این توالی زمانی را رعایت نمایید.

افزایش هورمون ملاتونین که در ساعات تاریکی و با کوتاه شدن طول روز از غده پینه آل در بدن این حیوانات ترشح می‌شود و مسئول بسیاری از مکانیسم‌های فیزیولوژیکی است، سبب ایجاد چنین تغییراتی خواهد شد. به طور کلی دستکاری فواصل روشنایی و تاریکی محل قرارگیری قوچ‌ها و استفاده از خاصیت ملاتونین می‌تواند، فصل تولید مثل قوچ ها را دستخوش تغییراتی کند.

کیفیت اسپرم، تولید و خروج روزانه اسپرم از بدن دام که ناشی از فعالیت‌های جنسی قوچ است، با کوتاه شدن روز در پاییز بهتر می‌شود. سن به بلوغ رسیدن گوسفند نر برای تبدیل به یک قوچ خوب در حدود 2 سال است.

در کشورهای مختلف و پیش رو محققان در حال پیگیری روش هایی هستند که از طریق یک آزمایش خون قوچ هایی که توانایی جنسی پایین تری را دارند شناسایی کنند. این کار سبب بالا بردن میزان راندمان کار پرورش گوسفند خواهد شد.

یک نکته مهم برای افزایش عملکرد بیضه های قوچ این است که شما باید حدود 20 روز قبل از آغاز جفت گیری پشم روی کیسه بیضه گوسفند را بچینید زیرا سبب خنک شدن بیضه و افزایش کارایی آن خواهد شد.

اگر در گله خود قوچ پیر و یا بیماری دارید حتما سعی کنید که این حیوان را با یک قوچ جوان و سالم جایگزین نمایید. زیرا به هر حال هر دامداری به دنبال سودآوری می باشد اما این قوچ شما را از اهداف خود دور می‌کند.

سرمایه گذاری روی قوچ‌های جدید

سرمایه گذاری برای تهیه چند قوچ جدید برای گله، تصمیم مهم و بزرگی برای هر پرورش دهنده دام است. این عمل بدین خاطر حائز اهمیت است که به نوعی ژنتیک جدیدی را وارد گله می‌کند که اگر به درستی این قوچ ها انتخاب نشوند، ممکن است بر زاد و ولد گله تاثیرات منفی به همراه داشته باشد. در ادامه چند نکته مهم در رابطه با نحوه خریداری قوچ گله خوب و مرغوب را به شما دامداران معرفی خواهیم کرد که پیشنهاد می‌کنیم حتما به این موارد توجه ویژه‌ای داشته باشید.

نکات خرید قوچ

برای انتخاب قوچ های گله یک استراتژی مناسبی را انتخاب کنید زیرا این کار سبب افزایش پتانسیل عملکردی در گله شما خواهد شد. اگر قصد جایگزینی قوچ گله خود با قوچ دیگری را دارید، می توانید بره قوچ 8 تا 20 ماهه خریداری کنید.

حداقل 60 روز قبل از آغاز فصل جفت گیری قوچ مورد نظر خود را تهیه نمایید. در هنگام خرید، قوچ را از لحاظ داشتن ویژگی یک قوچ گوسفندی خوب مثل نداشتن فتق و نهان بیضگی حیوان را معاینه کنید.

معاینه بیضه نیز حتما باید در هنگام تهیه قوچ صورت گیرد. باید توجه داشته باشید که بیضه‌های قوچ در هنگامی که دام ایستاده است باید از اندازه‌ای برابر برخوردار باشند و قوام و همچنین انعطاف پذیری داشته باشند.

پوست کیسه بیضه نباید زخم، آبسه و ترشحاتی عفونی داشته باشد.

شل و یا سفت بودن بیش از حد بیضه تاثیر نامطلوبی بر میزان باروری دام خواهد داشت که باید مورد توجه قرار گیرد.

اگر قوچ گله شما تمام خصوصیات ذکر شده را داشته باشد می تواند برای 20 تا 25 میش کافی باشد اما همیشه بهتر است برای کاهش عدم بارورشدن میش از حداقل 2 قوچ در این گروه استفاده شود.

معمولا پیشنهاد می‌شود یکی دوماه مانده به فصل جفتگیری قوچ مدنظر خود را از مرکز پرورش نژاد معتبر تهیه کنید. در هنگام خرید دقت داشته باشید که این دام باید تمام یا حداکثر صفات نژاد اصلی را داشته باشد و ترجیحا شناسنامه دار باشد.

توجه داشته باشید که همخونی میش و قوچ مشکلی اساسی است که نارسایی هایی را به دنبال خواهد داشت برای رفع آن خرید قوچ از گله های دیگر توصیه می‌شود. جفت گیری غیر خویشاوندی بهترین نتیجه را در جفت گیری گله گوسفندان به همراه دارد.

نکاتی مهم در مورد قوچ گوسفندی

آیا باید قوچ هارا از سایر گوسفندان دور نگه داشت؟

در پاسخ به این سوال باید بگوییم که به جز فصل تولید مثل، در بقیه فصول قوچ ها باید از میش ها جدا شوند. هر چند همه گوسفندان، حتی قوچ ها از تنهایی متنفرند اما باید برای مسائل تولید مثلی گله این عمل صورت گیرد. برای حل مشکل تنهایی می‌توان چند راس قوچ را با هم نگهداری کرد.

آنها قادرند تا فصل جفت گیری با یکدیگر به صورت مسالمت آمیز زندگی کنند اما با ورود به فصل جفت گیری و برانگیخته شدن غریزه های جنسی ممکن است یکدیگر را از نظر جسمی به چالش بکشند. این عمل عموما برای نشان دادن قدرت در گله صورت می‌گیرد. مبارزه دوقوچ یک ورزش خونی است که برای نمایش قدرت در گله گوسفندان صورت می‌گیرد.

بررسی دندان های قوچ 

قرارگیری مناسب دندان ها از اهمیت فراوانی برخوردار است. جهت گیری نادرست دندان های پیش معضل ارثی است که چنانچه در سطح گله شما به وفور این عارضه دیده می‌شود، قوچ گله خود را عوض کنید و دیگر از این نوع قوچ ها استفاده نکنید.

نسبت قوچ به میش در گله:

در گله های گوسفندان یک قوچ بسیار آماده برای ۲۰ تا ۲۵ راس میش مناسب است . همچنین توصیه می‌شود همیشه از حداقل 2 قوچ در یک گروه استفاده کنید.

خلاصه از مهم ترین مواردی که در هنگام خرید قوچ باید مد نظر داشته باشید :

1. قوچ خوب دارای ظاهری نرینه و خشن است.
2. باید دارای پیش سینه پهن و محل اتصال دو دست به سینه فاصله دار باشد.
3. کمر بدون انحناء و پشت و کمر قوی و محکم باشد.
4. خط زیر شکم مستقیم و فاصله آن تا خط پشت زیاد باشد.
5. خط کمر پهن و طولانی باشد که نشانه راسته پر گوشت و بزرگ است.
6. کپل قوچ خوب، پهن و عضلانی است.
7. ران ها باید قوی، کلفت و حجیم (پر گوشت) باشند.
8. هردو بيضه مساوی و با رشد کامل است.
9. پشم در سطح بدن یکنواخت و متراکم باشد، زیرا قوچ های دارای پشم ظریف، متراکم و بلند و با درصد موی کمتر بتدریج موجب اصلاح پشم اعضای گله می‌شود.
10. دنبه کوتاه و جمع و جور مطلوب و دنبه های سنگین و آویزان نامطلوب است.
11. قوچ خوب باید دارای تمام صفات نژادی گله باشد یا به عبارت دیگر از نژاد خالص باشد.
12. در انتخاب قوچ با توجه به وضعیت بازار ، بایستی صفات گوشتی در درجه اول و سایر صفات (شیری، پشمی و پوستی) در درجات بعد قرار گیرد.
13. مناسب ترین سن جفتگیری قوچ ها در ۱۸ ماهگی است.

نگهداری و پرورش قوچ :

به گونه ای باید صورت گیرد که بتوان از قوچ به مدت طولانی استفاده کرد. بخصوص از نظر تغذیه، حیوان را باید دقیقا کنترل نمود. کمبود و یا ازدیاد مواد غذایی باعث پایین آمدن میزان تولید اسپرم و حتی عقیمی در حیوان می‌شود. همانگونه که اشاره کردیم غذای قوچ باید متنوع باشد و از نظر کیفیت در درجه بسیار بالایی قرار گیرد. هرچند قوچ ها در غالب دامداری ها در مدت کوتاهی از سال مورد استفاده قرار می گیرند ولی به هرحال غذای آنها از نظر ویتامین ها، املاح معدنی و مواد پروتئینی باید غنی باشد تا به دستگاه تناسلی حیوان لطمه ای وارد نشود. به علاوه بدن قوچ ها را که اغلب در آغل نگهداری می شوند باید هر روز بازرسی و ارزیابی نمود و از نظر کنترل بیماری توجه خاصی به آن ها در تمام فصول داشت.

تغذیه قوچ

غالبا تغذیه قوچ ها را بر اساس فصل جفتگیری و غیر جفتگیری تعیین می‌کنند. معمولا در فصولی که جفتگیری انجام نمی‌شود قوچ ها با جیره نگهداری تغذیه می شوند . اما از چند هفته قبل از جفت گیری برای بالا بردن میزان آمادگی و توانایی قوچ باید از خوراک با درصد مواد مغذی بالا برای تغذیه این حیوانات استفاده شود . به دلیل اینکه در فصول غیر جفتگیری بیشتر برای قوچ ها از علوفه چراگاهی استفاده می‌شود، در طی این مدت این حیوانات ضعیف و لاغر شده‌اند، پس حتما با آگاهی کافی نوع خوراک مصرفی قوچ ها را مقوی کنید.

تغذیه قوچ ها در فصل جفتگیری:

همانطور که می دانید تغذیه بر میزان بازدهی تولید مثل از طریق ترشح هورمون ها اثر گذار بوده، به این صورت که دامداران می توانند با افزایش سطح مواد مغذی جیره این فرایند ترشح هورمون ها را به شدت افزایش دهند و انرژی لازم برای تولید هورمون های جنسی فراهم آورند. تامین انرژی، پروتئین، ویتامین و مواد معدنی جیره به میزان مناسب در جیره بسیار مهم است. به همین دلیل برای موفقیت حداکثری در این امر، مشورت کردن با کارشناس جیره نویسی به دامداران بسیار کمک خواهد کرد. همچنین از آنجایی قوچ ها در این فصل به مواد مغذی زیادی نیاز دارند، استفاده از کنسانتره نیز توصیه می‌شود.

تاثیر ناباوری قوچ بر گله :

وقتی قوچ نابارور باشد، میش ها دوباره بعد از ۱۶ یا ۱۷ روز با قوچ جفتگیری کرده و به اصطلاح دور او جمع می شوند. این حالت به خصوص زمانی چشم گیر است که هر گروه فقط یک قوچ داشته باشد. این ناباروری می تواند در اثر بیماری ها یا شرایط مدیریتی در قوچ بالغ باشد و یا اینکه قوچ نا بالغ باشد.
تولید اسپرم کامل ۶۰ روز طول میکشد. بنابراین هر بیماری یا استرسی ممکن است اثرات خود را به صورت ناباروری در ۶۰ روز بعد نشان دهد. به همین دلیل در موقع بررسی علت ناباروری، تاریخچه و شرایط نگهداری قوچ را تا ۲ ماه قبل را بررسی کنید.

اقتصادی ترین توصیه، این است که هر چه سریع تر قوچ نابارور و یا بیمار را از گله حذف کرد و بلافاصله برای آن گله جایگزینی تهیه کرد تا ادامه ی فصل جفت گیری از دست نرود و در نهایت بتوان تعداد بره ی مناسب داشت.

نابالغ بودن و یا مسن بودن (بالای ۵ سال) و بیماری های تب دار می تواند از علت ناباروری انفرادی در قوچ باشد.

قبل از شروع فصل تولید مثل باید بر روی تمامی قوچ‌ها آزمایشاتی در جهت ارزیابی کیفیت اسپرم انجام شود.

بررسی دقیق‌تر ناحیه بیضه در بدن قوچ‌های بارور:

به عنوان یک قانون کلی باید بگوییم که اندازه بیضه نشانه اصلی از میزان توانایی تولید و ذخیره اسپرم در میان این حیوانات محسوب می‌شود. معمولا در بلوغ در میان گوسفندان نر در حدود 6 ماهگی رخ می‌دهد. با رسیدن به بلوغ، فعالیت‌های جنسی در میان این حیوانات دیده می‌شود و توانایی تولید تعداد کافی اسپرم را پیدا می‌کنند. البته توجه داشته باشید که سن دقیق بلوغ تا میزان زیادی به نژاد و زمان تولد بستگی دارد.

بیضه‌ها بیرون از بدن در داخل کیسه بیضه آویزان هستند. لایه خارجی کیسه بیضه به صورت چین دار بوده و بسته به نژاد قوچ، ممکن است توسط پشم یا مو پوشیده شده باشد. در این قسمت شبکه‌ای بزرگ از رگ‌های خونی، غدد لنفاوی و غدد عرق وجود دارد.

دارتوس (یک لایه عضلانی در کیسه بیضه) توسط فاسیای کیسه بیضه به هم متصل می‌شود. فاسیا (لایه پرده‌ای شکل از جنس بافت پیوندی) کیسه بیضه بافت همبندی است که به طور معمول در هنگام جدا شدن پوست از بیضه در زمان اخته کردن تجزیه می‌شود.

خود بیضه توسط یک لایه ضخیم از بافت همبند فیبری به نام tunica albuginea احاطه شده است. پارانشیم بیضه‌ها از لوله‌های اسپرم ساز تشکیل شده است و حاوی سلول‌های زاینده و سلول‌های حمایت کننده می‌باشد.

اندازه گیری دور کیسه بیضه قوچ:

برای تعیین این اندازه، دامپزشکان اندازه هر دو بیضه را با یک متر نواری که مشخص می‌کنند و آن را در بزرگترین محیط بیضه می‌سنجند. بر اساس سن، معمولا قوچ‌های 8 تا 14 ماه باید بیضه‌هایی با قطر بین 28 تا 36 سانتی‌متری داشته باشند. قطر بیضه قوچ‌های بزرگتر از 14 ماه نیز باید 32 تا 40 سانتی‌متر باشد.

اندازه کیسه بیضه معمولاً از اواسط تابستان تا اواسط پاییز بیشتر است.

تولید اسپرم در قوچ:

تولید اسپرم در قوچ ها حدود 49 روز طول می‌کشد. در طول چند هفته منتهی به فصل تولید مثل گوسفندان، باید به خوبی از کیفیت بدنی قوچ‌ها مراقبت شود تا از عواملی که می‌تواند بر کیفیت اسپرم اثرات منفی بگذارد، جلوگیری شود.

بررسی ذخایر اسپرم قوچ ها:

اِپی‌دیدیم بخشی از دستگاه تناسلی قوچ است که مایع بیضه را جذب می‌کند و باعث می‌شود که مقادیر زیادی اسپرم در کوچکترین فضای ممکن ذخیره شود و در قسمت پشتی هر بیضه قرار دارد. اپیدیدیم بزرگ و سفت نشان دهنده ذخایر خوب است.

ارتباط دمای محیط با تولید اسپرم در قوچ (گوسفند نر بالغ):

برای تولید طبیعی اسپرم، بیضه‌ها باید خنک نگه داشته شوند. بدن این موجودات با یک مکانیسیم طبیعی و کمک گرفتن از غدد عرق و جریان خون و همچنین قرار گرفتن در خارج از بدن این فرایند را ایجاد می‌کنند.

شدت گرفتن گرمای هوا برای یک مدت طولانی در دمای بیش از 32 درجه سانتی گراد یا در یک دوره کوتاه در دمای 38 درجه سانتی‌گراد یا بیشتر، بر تولید اسپرم‌های زنده تاثیر گذار هستند.

اثر قوچ چیست؟

یکی از کاربردی ترین روش های افزایش میزان آبستنی در گله گوسفندان استفاده از روشی به نام اثر قوچ می باشد. در این روش دامدار باید قوچ را به مدت حدودی دو ماه از میش ها به صورت جداگانه نگهداری کرده و بعد از این مدت قوچ ها را به صورت ناگهانی وارد گله نماید.

این کار باعث ترشح شدید مواد شیمیایی خاص در بدن می‌شود که بر تمایل دام به جفت گیری اثر گذار دارد، اساسا گوسفندان از طریق حس بویایی می توانند ترشح شدن این مواد که بر مغز تاثیر گذار است را متوجه شوند. اگر دریافت این بو برای مدتی قطع شود و سپس به صورت ناگهانی دوباره برای هر دو جنس قابل حس شدن باشد، میزان تمایل دام ها به جفت گیری به شدت افزایش پیدا خواهد کرد. چنانچه قوچ ها و میش ها به صورت مداوم در کنار یکدیگر نگهداری شوند گیرنده های مخاطی حساسیت لازم را نسبت به ترشح این مواد شیمایی از دست داده و نمی توان اثر گذاری کافی را بدست آورد و به نوعی یکی از موثرترین روش های تحریک پذیری از دست خواهد رفت.

این روش به نسبت ساده، می‌تواند برنامه مدیریتی تولید مثل گله شما را به صورت چشمگیری بهبود بخشد اما با وجود سهولت فراوان و موثر بودن در ایران دامداران به این روش به صورت صحیح عمل نمی کنند. برای بدست آوردن حداکثر کارایی اثر قوچ باید قوچ ها و میش ها در فاصله حدودی 20 متری از یکدیگر نگهداری شوند. این در حالی است که بیشتر گله داران ایرانی نر ها و ماده ها را یا در تمام طول سال در یک مکان با هم نگهداری می کنند و یا در آغل های مجاور یکدیگر این کار را انجام می‌دهند. در صورت عملکرد درست، اثر قوچ  باعث می‌شود که میزان تحریک پذیری، دوقلوزایی و به نوعی همزمان سازی فحلی به شدت افزایش پیدا کند.

سخن آخر: 

بی شک قوچ مهم ترین عضو گله به حساب می آید به دلیل اینکه به ازای هرچند راس میش ما فقط به یک قوچ نیازداریم و همچنین نیمی از خصوصیات ژنتیکی بره ها از طریق قوچ ها منتقل می شوند. از دیگر خصوصیات قوچ ها می توان به تمایل داشتن به جفت گیری در تمام فصول سال اشاره کرد. به خاطر همین دلایل دامداران باید توجه و مراقبت بیشتری نسبت به قوچ های گله خود در تمام فصول داشته باشند.

جهت اطلاع از قیمت خروس سیاه کلیک کنید.