افزایش پتانسیل تولیدمثل در گوسفندان با روش سیدرگذاری
یکی از چالش‌های اصلی در صنعت پرورش گوسفند و بز، کاهش بهره‌وری تولیدمثل و محدود بودن نرخ زایش در گله‌هاست. از آنجا که بخش بزرگی از سود این کسب‌وکار از طریق بره‌زایی و تکثیر نسل تأمین می‌شود، پایین بودن نرخ آبستنی یا زایش‌های تک‌قلویی، نه‌تنها سودآوری را کاهش می‌دهد، بلکه در مواردی حتی هزینه‌های نگهداری را پوشش نمی‌دهد. این مسئله به‌ویژه در گله‌های روستایی یا نیمه‌صنعتی که بازدهی مالی کاملاً به نرخ زاد و ولد وابسته است، می‌تواند به کاهش انگیزه دامدار و افت تولید منجر شود.
برای مقابله با این مشکل، متخصصان دامپزشکی و دامپروری به‌سراغ تکنیک‌های اصلاح چرخه تولیدمثل از طریق هورمون‌درمانی رفته‌اند. یکی از روش‌های رایج و مؤثر در این زمینه، استفاده از سیدر برای همزمان‌سازی فحلی در میش‌ها و بزهای ماده است. این ابزار با شبیه‌سازی فاز لوتئال چرخه فحلی، امکان برنامه‌ریزی دقیق برای جفت‌گیری یا تلقیح مصنوعی را فراهم می‌سازد و در نهایت به افزایش نرخ باروری و چندقلوزایی منجر می‌شود.
در کنار سیدرگذاری، روش‌های پیشرفته‌تری مانند تلقیح مصنوعی، انتقال جنین و تحریک فحلی با تزریق هورمون‌های کنترل‌شده (مانند eCG و PGF2α) نیز مورد استفاده قرار می‌گیرند. این روش‌ها به دامدار اجازه می‌دهند که چرخه تولیدمثل گله را نه‌تنها کنترل، بلکه بهینه‌سازی کند و با افزایش نرخ آبستنی، بازده اقتصادی دامداری را به شکل چشمگیری بالا ببرد.
اگر می‌خواهید بدانید چطور سیدر به بهبود باروری گله‌تان کمک می‌کند، چه مزایا و محدودیت‌هایی دارد و آیا بهتر است به‌جای آن از اسفنج واژینال استفاده کنید یا نه، ادامه این مطلب را از دست ندهید. در ادامه، به‌صورت کاربردی و دقیق، همه جوانب این ابزار را بررسی خواهیم کرد.
سیدرگذاری گوسفند چیست و چگونه انجام می‌شود؟
همانطور که گفتیم سیدرگذاری یکی از روش‌های نوین در مدیریت تولیدمثل گوسفندان و بزهاست که با استفاده از هورمون‌درمانی هدفمند، امکان همزمان‌سازی فحلی و افزایش نرخ باروری را فراهم می‌کند. سیدر (CIDR) ابزاری پلاستیکی و Tشکل است که حاوی هورمون پروژسترون طبیعی بوده و پس از قرارگیری در واژن دام، به‌طور موقت نقش فاز لوتئال چرخه فحلی را ایفا می‌کند. به این ترتیب، پس از خروج سیدر و تحریک با هورمون‌هایی نظیر eCG، دام وارد فاز تخمک‌گذاری شده و آماده جفت‌گیری یا تلقیح مصنوعی می‌شود.
درباره شیوه تلقیح مصنوعی گوسفند اینجا بیشتر بخوانید.
ابزار مورد نیاز و نحوه اجرای سیدرگذاری
برای وارد کردن سیدر به‌درستی، از ابزاری به نام اپلیکاتور سیدر استفاده می‌شود. وسیله‌ای تخصصی و استریل که برای حفظ ایمنی دام و دقت عملکرد طراحی شده است. اجرای این فرایند باید توسط نیروی آموزش‌دیده و ترجیحاً دو یا چند نفره انجام شود تا سلامت دام حفظ شده و نتیجه مطلوب حاصل گردد.
مراحل و پروتکل اجرای سیدرگذاری به‌صورت اصولی:
- ثابت نگه‌داشتن دام: دام باید ایستاده و توسط کمک‌دست مهار شود. دم حیوان نیز به سمت بالا نگه داشته شود تا مسیر واژن باز گردد.
- ضدعفونی ناحیه تناسلی: برای جلوگیری از عفونت، ناحیه خارجی واژن با محلول ضدعفونی (مانند بتادین رقیق‌شده) تمیز شود.
- بارگذاری سیدر در اپلیکاتور: سیدر به آرامی در اپلیکاتور قرار می‌گیرد تا از تماس مستقیم دست با آن جلوگیری شود.
- وارد کردن اپلیکاتور: با زاویه حدود 30 تا 45 درجه، سر اپلیکاتور به‌آرامی وارد واژن می‌شود تا آسیبی به دیواره‌های داخلی وارد نشود.
- رهاسازی سیدر: با فشار ملایم پیستون دستگاه، سیدر در عمق مناسب واژن قرار می‌گیرد. سپس اپلیکاتور بدون فشار اضافی خارج می‌شود.
5 نکته کلیدی و تجربی برای موفقیت در سیدرگذاری:
- استفاده از دستکش و ژل لوبریکانت استریل توصیه می‌شود تا ورود راحت‌تر انجام شود و تحریک واژن کاهش یابد.
- هرگز از سیدر استفاده‌شده بدون ضدعفونی کامل بهره نبرید. این کار می‌تواند باعث انتقال بیماری‌های واژینال بین دام‌ها شود.
- سیدر باید حداکثر بین 12 تا 14 روز در واژن باقی بماند. بیشتر از این زمان ممکن است باعث التهاب یا ترشح غیرعادی شود.
- در صورت مقاومت یا انقباض بیش از حد دام، فرآیند را متوقف کرده و از دامپزشک کمک بگیرید.
- حتماً از سیدر سالم، دارای تاریخ انقضای معتبر و بسته‌بندی بهداشتی استفاده کنید. محصولات مشکوک یا فاسد ممکن است عملکرد هورمونی درستی نداشته باشند.
تفاوت دامدار حرفه‌ای با دیگران، در رعایت همین جزئیات است. جدول زمان‌بندی که در ادامه آن را مشاهده خواهید کرد برای شما نه صرفاً یک چک‌لیست، بلکه رمز کنترل کامل بر روی چرخه تولیدمثل گله است.
جدول زمان‌بندی مرحله‌به‌مرحله سیدرگذاری گوسفند
| روز | اقدام | توضیحات کاربردی |
|---|---|---|
| 0 | قرار دادن سیدر در واژن دام | با اپلیکاتور استریل، ضدعفونی‌شده و زاویه مناسب انجام شود |
| 9 یا 10 | تزریق PGF2α (اختیاری) | برای حذف احتمالی جسم زرد (در خارج از فصل توصیه می‌شود) |
| 12 | خارج کردن سیدر + تزریق eCG (400–500 IU) | بلافاصله پس از خروج سیدر انجام شود |
| 13 | مشاهده اولین نشانه‌های فحلی | تورم فرج، بی‌قراری، میل به قوچ، ترشحات شفاف |
| 14 | زمان مناسب جفت گیری یا تلقیح | در صورت تلقیح مصنوعی، انجام آن در 48 ساعت بعد از خروج سیدر |
معرفی دو هورمون کلیدی در سیدرگذاری گوسفندان
هورمون eCG یا PMSG:
هورمونی است که هنگام خروج سیدر تزریق می‌شود و وظیفه‌اش تحریک فولیکول‌ها و آغاز تخمک‌گذاری است. دوز معمول اسفتاده از آن 400 تا 500 واحد بین‌المللی است. اگر این هورمون در زمان مناسب تزریق نشود، میش وارد فاز فحلی نمی‌شود و پروتکل شکست می‌خورد.
هورمون PGF2α:
این هورمون برای حذف جسم زرد باقی‌مانده در تخمدان استفاده می‌شود و معمولاً در روز نهم یا دهم پس از قرار دادن سیدر تزریق می‌گردد. نقش آن پاک‌سازی و آماده‌سازی رحم برای تخمک‌گذاری منظم است، به‌ویژه در خارج از فصل تولیدمثلی یا در میش‌هایی با سابقه فحلی نامنظم.
- برای خرید گوسفند زنده از نژادهای مرغوب کلیک کنید.
مزایای سیدرگذاری در گوسفندان (کنترل تولیدمثل، افزایش سود، کاهش ریسک)
سیدرگذاری به طور کلی یکی از بهترین راهکارهای کنترل‌شده برای مدیریت تولیدمثل در گله‌های گوسفند است. این روش به دامدار کمک می‌کند تا زمان فحلی و زایش را دقیقاً در بازه‌ای تنظیم کند که هم از نظر اقتصادی به‌صرفه باشد و هم با امکانات گله هماهنگ باشد.
مهم‌ترین مزایا استفاده از سیدر برای باروری گوسفند عبارتند از:
- برنامه‌ریزی دقیق برای زایش: با استفاده از سیدر می‌توان میش‌ها را خارج از فصل طبیعی (مثلاً در زمستان) وارد چرخه فحلی کرد. این یعنی تولد بره‌ها دقیقاً در زمانی اتفاق می‌افتد که تقاضا در بازار بالاست و فروش با قیمت مناسب‌تری انجام می‌شود.
- افزایش نرخ آبستنی و چندقلوزایی: تزریق همزمان هورمون eCG پس از خروج سیدر، تخمدان‌ها را به‌خوبی تحریک می‌کند. نتیجه آن، بالا رفتن شانس دوقلوزایی یا حتی چندقلوزایی است؛ به‌ویژه در نژادهایی مانند افشاری، مهربان و شال که زمینه ژنتیکی مناسبی دارند.
- مدیریت آسان‌تر گله: وقتی همه دام‌ها به‌طور همزمان وارد فاز فحلی می‌شوند، مدیریت جفت‌گیری یا تلقیح بسیار ساده‌تر می‌شود. دامدار دیگر نیازی به پایش انفرادی فحلی ندارد و با صرف وقت کمتر، می‌تواند برنامه‌ای منظم‌تر اجرا کند.
- کاهش التهاب و عفونت: ساختار تهویه‌پذیر سیدر و استفاده از پروژسترون طبیعی، میزان ترشحات، بوی بد و التهاب واژینال را کاهش می‌دهد. این در حالی است که این مشکلات در روش اسفنج‌گذاری بسیار رایج‌ترند.
- سازگار با نژادها و شرایط اقلیمی مختلف: حتی در مناطق گرم، خشک یا در گله‌هایی با نژاد دیررس، سیدر عملکرد خوبی دارد. ترکیب آن با نوردهی مصنوعی یا استفاده از قوچ محرک (Ram Effect) باعث بهبود پاسخ فحلی می‌شود.
- انعطاف بالا در مدیریت تولیدمثل: دامدار با استفاده از این روش می‌تواند فاصله بین زایش‌ها را کاهش دهد، تعداد دوره‌های زایش را افزایش دهد و در نهایت، بهره‌وری گله را به‌طور چشمگیری بهبود بخشد.
معایب سیدرگذاری در گوسفندان
سیدرگذاری به‌عنوان یک روش مؤثر در همزمان‌سازی فحلی، در دامداری‌های حرفه‌ای جایگاه ویژه‌ای دارد. اما با این حال باید پذیرفت که این روش بدون شناخت دقیق و رعایت اصول، می‌تواند مشکلاتی را برای گله ایجاد کند. آگاهی از این معایب به دامدار کمک می‌کند که تصمیمی آگاهانه، دقیق و متناسب با شرایط خود بگیرد. مهم‌ترین ایراداتی که می‌توان نسبت به این روش ذکر کرد عبارتند از:
- هزینه نسبتاً بالا: سیدر نسبت به اسفنج واژینال گران‌تر است. اپلیکاتور مخصوص و ضدعفونی مداوم نیز هزینه اضافی ایجاد می‌کند. همچنین برای گله‌های بزرگ، این هزینه‌ها قابل‌توجه خواهد بود.
- .نیاز به تخصص و اجرای دقیق: وارد کردن سیدر باید با دقت و زاویه مناسب انجام شود. اشتباه در جای‌گذاری می‌تواند به زخم، التهاب یا بیرون‌زدگی زودهنگام منجر شود. در ضمن استفاده از آن برای میش‌های جوان یا کم‌تجربه معمولاً با حساسیت بیشتری همراه است.
- احتمال بروز عفونت: اگر بهداشت به‌درستی رعایت نشود، سیدر می‌تواند منبع عفونت واژینال شود. استفاده مجدد بدون ضدعفونی اصولی، خطر انتقال بیماری را افزایش می‌دهد.
- وابستگی به هورمون‌های کمکی: در فصل‌های غیر تولیدمثلی یا در نژادهای با فعالیت هورمونی ضعیف، سیدر به‌تنهایی کافی نیست.باید با تزریق eCG و گاهی PGF2α همراه شود تا اثرگذار باشد.
- محدودیت در همه‌گیری: در شرایط اقتصادی دشوار یا در دامداری‌های سنتی، استفاده از اسفنج به دلیل قیمت کمتر و اجرای آسان‌تر ترجیح داده می‌شود. بنابراین، سیدر همیشه بهترین انتخاب نیست.
درباره تولید مثل گوسفندان در این لینک به نکات تکمیلی بیشتری اشاره کرده ایم، می‌توانید این نکات را با کلیک کردن مشاهده نمایید.
به عنوان یک نکته اساسی باید بگوییم که استفاده از سیدر، یعنی تبدیل تولیدمثل از یک اتفاق طبیعی و پراکنده به یک فرایند مدیریتی کنترل شده، برنامه ریزی شده و سودآور. این ابزار، برای دامدارانی که به فکر آینده و افزایش بهره‌وری گله هستند، یک انتخاب هوشمندانه است.
اسفنج واژینال میش چیست؟
اسفنج واژینال گوسفند، ابزاری نرم و استوانه‌ای است که داخل واژن میش قرار می‌گیرد و به‌وسیله هورمون‌هایی شبیه پروژسترون، به‌طور موقت چرخه فحلی دام را کنترل می‌کند. این اسفنج با شبیه‌سازی حالت بارداری، تخمک‌گذاری را متوقف می‌کند تا زمان مورد نظر دامدار برای فحلی‌سازی فرا برسد. اما نکته مهم اینجاست که اثرگذاری آن کاملاً به کیفیت اسفنج، روش قرار دادن، و زمان نگهداری در بدن دام بستگی دارد.
اگر اسفنج بیش از حد در واژن بماند یا به‌درستی جاگذاری نشود، ممکن است باعث التهاب یا اختلال در فحلی شود. با وجود این محدودیت‌ها، همچنان یک روش اقتصادی و قابل استفاده در دامداری‌های سنتی محسوب می‌شود، به شرط اینکه با دقت اجرا شود.
روش صحیح اسفنج‌گذاری در گوسفند چگونه است؟
اگرچه استفاده از اسفنج اقتصادی‌تر است، اما اجرای درست آن شرط موفقیت پروتکل خواهد بود. مراحل کلی به این صورت است:
- انتخاب اسفنج مناسب (سایز استاندارد، بسته‌بندی بهداشتی، هورمون فعال)
- ضدعفونی دقیق اپلیکاتور و دست‌ها
- وارد کردن اسفنج با زاویه 30 تا 45 درجه در حالی‌که دام ایستاده و دم بالا نگه داشته شده است.
- نگه داشتن اسفنج به مدت 12 تا 14 روز
- تزریق eCG بلافاصله بعد از خارج کردن اسفنج جهت تحریک تخمک‌گذاری
نکته مهم: اگر اسفنج بدون رعایت بهداشت یا با تاخیر بیش از حد در واژن باقی بماند، خطر عفونت و کاهش باروری به‌شدت افزایش می‌یابد.
چه زمانی باید قوچ وارد گله شود؟
برای هر دو روش (سیدر یا اسفنج)، زمان ورود قوچ بسیار حساس است. بهترین زمان برای معرفی قوچ به گله:
36 تا 48 ساعت پس از خارج کردن ابزار (سیدر یا اسفنج)
یا استفاده از قوچ‌یاب (Teaser Ram) از همان لحظه خروج، تا دام‌های فحل سریع‌تر شناسایی شوند
در صورت استفاده از تلقیح مصنوعی، تزریق باید حدود 46 تا 50 ساعت پس از خروج ابزار انجام شود تا در زمان اوج تخمک‌گذاری صورت گیرد.
سیدر یا اسفنج؟ کدام برای باروری گوسفند بهتر است؟
تجربه دامداران صنعتی و نتایج تحقیقات میدانی نشان می‌دهد که سیدر به دلایل زیر، نسبت به اسفنج برتری‌هایی دارد که نمی‌توان نادیده گرفت:
1. ترشحات کمتر و بهداشت بالاتر
سیدر دارای طراحی باز، تهویه‌پذیر و جنس صیقلی است؛ همین ویژگی‌ها باعث می‌شود هنگام استفاده، دام دچار تجمع ترشحات، بوهای ناخوشایند یا عفونت نشود.
در مقابل، اسفنج‌ها معمولاً جنس متخلخل‌تری دارند و به‌خصوص اگر بیش از 12 روز باقی بمانند، باعث بوی بد و ترشح غیرعادی می‌شوند. این مسئله به‌ویژه در گله‌های سنتی که نظارت بهداشتی کامل ندارند، اهمیت زیادی دارد.
2. راحتی در ورود و خروج
وسیله اپلیکاتور سیدر، طراحی دقیق و متناسب با آناتومی واژن میش دارد. کوچک، نرم، منعطف و دارای لبه‌های بدون زبری است.
دامدار می‌تواند بدون آسیب به دام، آن را در عرض چند ثانیه قرار دهد. در حالی‌که اپلیکاتور اسفنج بزرگ‌تر، سفت‌تر و ورود آن برای میش‌های جوان یا سبک مشکل‌آفرین است.
3. سرعت، سادگی و ایمنی در استفاده
سیدر را می‌توان در کمترین زمان ممکن بدون نیاز به فشار زیاد و با ریسک کمتر وارد واژن کرد. همچنین احتمال بیرون افتادن آن در طول دوره نگهداری بسیار پایین است.
در صورتی‌که اسفنج‌ها گاهی با حرکات دام یا اشتباه در قرارگیری، جابه‌جا یا بیرون کشیده می‌شوند.
4. ترکیب هورمونی طبیعی‌تر
سیدرها حاوی پروژسترون طبیعی (نه سنتتیک) هستند، که سازگاری بیشتری با بدن دام دارند و واکنش‌های فیزیولوژیک طبیعی‌تر و قابل کنترل‌تری ایجاد می‌کنند.
اسفنج‌ها معمولاً آغشته به پروژستوژن‌های سنتزی مانند مدروکسی‌پروژسترون یا فلونگستون هستند که در برخی دام‌ها واکنش‌های ناخواسته ایجاد می‌کند.
در نهایت نظر شما عزیزان را به تجربه یکی از دامداران در رابطه با سیدرگذاری جلب می‌کنیم.
«چند سالی بود نرخ زایش توی گله‌م پایین اومده بود و بیشتر میش‌ها یا فحل نمی‌شدن یا تک‌قلو می‌زاییدن. بعد از مشورت با دامپزشک، تصمیم گرفتم برای اولین بار از سیدر استفاده کنم. نتیجه واقعاً فراتر از انتظارم بود؛ توی همون دوره اول، بیشتر میش‌ها دوقلو زاییدن و زمان جفت‌گیری هم خیلی دقیق‌تر شد. از اون به بعد، هر سال با برنامه‌ریزی از سیدر استفاده می‌کنم و واقعا روی سود نهایی تأثیر گذاشته. فقط باید دقت کرد که اصولش درست رعایت بشه.»
— عباس قربانی، دامدار اهل همدان
پاسخ به چند سوال رایج در خصوص نحوه استفاده از سیدر برای گوسفندان و آشنایی بیشتر با مزایای آن
چه نژادهایی برای تلقیح مصنوعی و سیدرگذاری مناسب‌ترند؟
نژادهایی که واکنش فحلی بالاتری دارند و دوره‌های فصلی تولیدمثلی آن‌ها بهتر مدیریت‌پذیر است، گزینه‌های مناسبی هستند. برای مثال:
- افشاری (به دلیل واکنش خوب به داروهای فحلی‌ساز)
- کردی (فحلی منظم و بدنی مقاوم)
- مهربان (سازگار با تکنولوژی‌های جدید)
- مرینوس و رومانی برای سیستم‌های صنعتی
آیا سیدرگذاری باعث چندقلوزایی بیشتر می‌شود؟
خیر، ذاتاً خیر. سیدر فقط نقش تنظیم‌کننده چرخه دارد. اما در صورتی که همراه با داروهای سوپراوولاسیون مانند FSH یا eCG به‌درستی استفاده شود، می‌تواند تخمک‌گذاری چندگانه و در نتیجه چندقلوزایی را تقویت کند. این کار باید تحت نظر دامپزشک مجرب و بر اساس برنامه دقیق جیره و مدیریت تغذیه انجام شود.
آیا انجام سیدرگذاری برای همه دامداران توصیه می‌شود؟
اگر تعداد گله شما کم است، یا از روش طبیعی جفت‌گیری استفاده می‌کنید، ممکن است سیدرگذاری صرفه اقتصادی نداشته باشد. اما برای گله‌های با بیش از 30 رأس میش داشتی یا بالای 10 میش برای تلقیح مصنوعی، این روش می‌تواند بهره‌وری، نرخ آبستنی و نظم مدیریتی را افزایش دهد.
آیا استفاده از سیدر محدودیت فصلی دارد؟
بله. بهترین عملکرد سیدرگذاری در فصل پاییز و اواخر تابستان است که زمان طبیعی فحلی در گوسفند است. استفاده از آن در فصل بهار یا زمستان باید با دقت و مدیریت تغذیه و نور انجام شود، زیرا پاسخ هورمونی بدن میش ممکن است کمتر باشد.
آیا می‌توان سیدر را دوباره استفاده کرد؟
خیر. استفاده مجدد از سیدر توصیه نمی‌شود، چرا که:
- مقدار هورمون باقی‌مانده بسیار پایین‌تر است
- خطر عفونت و آلودگی واژینال بالا می‌رود
- اثربخشی کاهش چشمگیری دارد
چه شرایطی باید قبل از شروع سیدرگذاری در گله برقرار باشد؟
برای افزایش اثربخشی برنامه همزمان‌سازی فحلی، شرایط زیر باید رعایت شود:
- امتیاز بدنی (BCS) میش‌ها باید بین 2.5 تا 3.5 باشد. میش‌های خیلی لاغر یا خیلی چاق، پاسخ ضعیفی به داروهای فحلی‌ساز می‌دهند.
- دست‌کم 45 روز از زایمان قبلی گذشته باشد.
- میش‌ها سالم باشند و دچار بیماری‌های رحمی یا تب‌دار نباشند.
- نوردهی طبیعی یا مصنوعی به‌درستی تنظیم شده باشد. به‌خصوص در فصل‌های غیرمعمول فحلی.
آیا انجام سیدرگذاری در بره‌های جوان هم ممکن است؟
در حالت عمومی خیر. بره‌هایی که هنوز به بلوغ جنسی نرسیده‌اند، به برنامه‌های همزمان‌سازی فحلی پاسخ مناسبی نمی‌دهند. معمولاً توصیه می‌شود بره‌ها حداقل 7 تا 8 ماه سن و وزن بالای 35 تا 40 کیلوگرم داشته باشند تا وارد برنامه تولیدمثل شوند.
آیا با سیدر می‌توان فحلی را در میش‌هایی که فحل نمی‌شوند (آنستروس) تحریک کرد؟
بله. سیدر یکی از روش‌های اصلی تحریک فحلی در دوره آنستروس (عدم فحلی فصلی یا ناشی از تغذیه نامناسب) است. در چنین مواردی، برنامه سیدرگذاری باید همراه با داروی eCG و مکمل‌های غذایی با انرژی بالا باشد تا پاسخ بهتری حاصل شود.
اگر برخی میش‌ها فحل نشوند یا فحل شوند ولی بارور نشوند، چه باید کرد؟
پیشنهاد می‌شود برای میش‌هایی که پس از سیدرگذاری و تزریق دارو، علائم فحلی نشان ندادند موارد زیر برررسی گردد:
- بررسی امتیاز بدنی، سلامت رحم، عفونت‌ها
- بررسی امکان آنستروس فصلی یا سوءتغذیه
- میش‌هایی که فحل شدند ولی آبستن نشدند:
- بررسی کیفیت اسپرم (در تلقیح مصنوعی)
- بررسی زمان‌بندی اشتباه تلقیح
- بررسی ضعف بدنی، کمبود انرژی، استرس گرمایی یا سرمایی
آیا استفاده از سیدر باعث اختلالات بعدی در تولیدمثل می‌شود؟
در صورت اجرای صحیح، خیر. اما استفاده مداوم از هورمون‌ها در هر دوره (مثلاً دو یا سه بار در سال)، می‌تواند منجر به مقاومت تخمدانی، اختلال در محور هیپوفیز-تخمدان و کاهش پاسخ به داروها شود. بنابراین فقط سالی یک‌بار برای دسته خاصی از میش‌ها استفاده شود.
آیا استفاده از سیدر در کشورهای دیگر هم رایج است؟ مقایسه با ایران؟
بله، در کشورهای توسعه‌یافته مانند استرالیا، نیوزلند، فرانسه، آمریکا استفاده از سیدر کاملاً رایج است و اغلب در قالب برنامه‌های صنعتی تلقیح مصنوعی یا انتقال جنین استفاده می‌شود.
در ایران، به علت هزینه بالا، نبود آموزش گسترده، کمبود اسپرم منجمد بومی و عدم حمایت دولتی، هنوز این روش فراگیر نشده ولی در حال گسترش در واحدهای نیمه‌صنعتی است.
- ارائه شده توسط وب سایت تخصصی بازار گوسفند
