مزایا و روش های پرورش بز

پرورش بز به صورت اصولی کاری اقتصادی و سودآور می باشد که علاوه بر خلق ثروت می تواند باعث اشتغال زایی تعداد کثیری از مردمان جامعه شود. تصور می شود بز یکی از اولین گونه های حیوانی است که توسط انسان ها اهلی شده است. نقش و نگار هایی که برای 10 تا 20 هزار سال پیش بر روی غارها ثبت شده است نشان می دهد که استفاده و بهره بردن از بزها در آن زمان رایج و مهم بوده است.

پرورش بز میراث ماندگاری و با ارزشی در حوزه کشاورزی و دامپروری کشورمان محسوب می‌‌شود. باستان شناسان و محققان زیادی معتقدند که ابتدا بز در نقاطی از ایران باستان اهلی شده است. جمعیت بز در ایران چیزی در حدود 20 میلیون راس در 10 نژاد مختلف است.

به طور کلی این حیوانات پستاندار که در دسته نشخوارکنندگان نیر قرار دارند، توانایی و سازگاری بیشتر را برای تطبیق پذیری با شرایط آب و هوایی گرم و خشک را دارند و پرورش این حیوانات در این مناطق به خوبی امکان پذیر است.

در حال حاضر بزها منبع اصلی تولید پروتئین حیوانی در بسیاری از کشوهای آفریقایی و خاورمیانه می‌باشد. حدود سه چهارم بزهای جهان در کشورهای در حال توسعه پرورش داده می شوند. تنوع نژادی بز بسیار زیاد است. هر نژاد دارای خصوصیات و ویژگی های خاص خود را دارا است.

همانند سایر نشخوارکنندگان از معده ای چهارقسمتی برخوردار هستند.

• با بز سانن در این مقاله به صورت کامل آشنا شوید.

اهداف پرورش بز

بز ها گونه ای کوچک از نشخوارکنندگان هستند که جمعیت آنها به طور گسترده در سراسر جهان پراکنده شده است. هدف اصلی از پرورش بز عمدتا تولید شیر، مو و گوشت می باشد. برخلاف گاو ها و گوسفندان نوع تغذیه استفاده شده برای بز ها از تنوع بیشتری برخوردار است و این خود اصلی ترین سبب افزایش سازگاری این حیوان با انواع شرایط آب و هوایی می‌باشد. البته باید در نظر داشته باشید که تنوع نژادی در بزهای بسیار زیادی می باشد که بهتر است از هر نژاد متناسب با شرایط محیطی خود استفاده کنید. در کل بزها حیواناتی با ارزش سود آوری بالا برای تولید تخصصی انواع محصولات دامی به حساب می‌آیند.

جهت خرید مرغ و خروس محلی در تهران کلیک کنید.

پرورش بز به صورت اصولی و صحیح چگونه است؟

معمولا در این حوزه دو روش رایج برای کار پرورش انجام می شود. اولین مورد پرورش بزغاله با مادر و یا بدون مادر می باشد . اگر می خواهید به تازگی وارد این شغل شوید ابتدا سعی با تحقیق کامل و پرسش از افراد با تجربه دانش خود را در این زمینه بالا ببرید تا در ادامه دچار مشکل و خسارات ناشی از عوامل مختلف نشوید .

به صورت مداوم گله خود را توسط دامپزشک معاینه کنید.

تغذیه امری اساسی در مورد پرورش بزها می باشد که دامداران همیشه باید سعی کنند با بهترین و پر بازده ترین علوفه ممکن دام های خود را تغذیه نمایند.

به بزغاله های تازه متولد شده در گله خود باید توجه بیشتری داشته باشید. برای مثال ناف بزغاله را در همان ابتدا ضدعفونی کنید و بدنش را نیز کاملا خشک نمایید.

بزهای آبستن خود را در هفته آخر آبستنی از جایگاه سایر بز ها جدا کنید و به جایگاه خشک و تمیزی که برای زایش در نظر گرفته اید منتقل نمایید به بزغاله های تازه متولد شده در گله خود باید توجه بیشتری داشته باشید .برای مثال ناف بزغاله را در همان ابتدا ضدعفونی کنید و بدنش را نیز کاملا خشک نمایید. این بزغاله ها باید حدود 10 تا 15 درصد از وزن بدنشان را با آغوز تغذیه کنند.

از هفته سوم تغذیه بزغاله ها را علاوه بر شیر با علوفه نیز همراه کنید. البته باید این کار در ابتدا با مقادیر کم صورت گیرد تا بدن بزغاله ها با این علوفه سازگار شود.مدت زمان از شیر گیری بزغاله ها حدود دو ماه پس از تولد می باشد. پس تا این زمان بزغاله ها نیازمند مراقبت های بیشتری هستند. حتما برای جایگاه پرورش بزهای خود تهویه مناسب، نورکافی، قابلیت تنظیم دما محیطی را فراهم کنید.

سعی کنید از عواملی که میزان تنش ها و استرس را در بز ها افزایش می دهد چلوگیری کنید.

آب تازه ، تمیز و خنک را به صورت مداوم در اختیار بز های خود قرار دهید.

بزغاله های تازه از شیر گرفته شده را باید سریع تفکیک کنید و با جیره مناسب تغذیه نمایید.

ویژگی های جایگاه و ساختمان نگهداری بز ها

حتما برای جایگاه پرورش بزهای خود تهویه مناسب، نورکافی، قابلیت تنظیم دما محیطی را فراهم کنید.

در هنگام ساخت انبار ذخیره سازی علوفه و کنسانتره توجه داشته باشید که به گونه ای این انبار ساخته شود که اولا کارگران دسترسی ساده به این علوفه بتوانند داشته باشند و ثانیا به گونه ای عایق بندی شود که از ورود حیوانات مانند موش و همچنین حشرات موذی جلوگیری به عمل آید.

در مرحله ای که قصد تهیه جایگاه نگهداری بز ها را دارید توصیه می شود محلی را برای این منظور در نظر بگیرید که از چندین بخش مجزا تشکیل شده باشد . این موضوع برای این است که شما بتوانید خیلی راحت تر بزها و بزغاله های خود را در مراحل مختلف سنی و نژادی تقسیم بندی کنید.

بزهای آبستن خود را در هفته آخر آبستنی از جایگاه سایر بز ها جدا کنید و به جایگاه خشک و تمیزی که برای زایش در نظر گرفته اید منتقل نمایید.

اگر از دستگاه های شیردوش صنعتی استفاده می کنید سعی کنید محل قرار گیری آنها را به صورتی تعیین شود که بز ها برای طی مسیر تا رسیدن به دستگاه ها کم ترین انرژی را اتلاف کنند و در شرایط مختلف آب و هوایی دچار مشکل نشوند.

توانایی تولید مثل و زایش آنها تا مقدار زیادی به شرایط محیطی و تغذیه ای که در آن نگهداری می شوند بستگی دارد. تقریبا در تمامی فصول زایش اتفاق می افتد.

بزغاله های تازه متولد شده می توانند خیلی سریع رشد کنند. این باعث می شود که زمان سود دهی این کار بیشتر شود.
گوشت بز و شیر بز در سراسر دنیا به خصوص در ایران طرفداران زیادی را دارد. به طور کلی بازار فروش محصولات لبنی تولید شده از بز در وضعیت مطلوبی قرار دارد که باعث بازگشت سرمایه ی مناسب برای فعالین در این حوزه می شود. به علاوه نیازمند سرمایه گذاری محدود تری می باشد و برای اقشار کم درآمد مناسب است و این مسئله از مهم ترین مزایای پرورش بز می باشد.

• برترین بزهای شیری جهان کدام اند؟

نژادهای متنوعی از بز وجود دارد که شما می توانید بر اساس ویژگی های تطبیق یافته با منطقه ای که قصد دارید جایگاه پرورش بز خود را تاسیس کنید ، انتخاب نمایید. کسانی که در این شغل مشغول به فعالیت هستند با رعایت اصول تغذیه ای و نگهداری خوب می توانند میزان تولید محصولات لبنی خود را بهبود ببخشند و از ویژگی دوقلوزایی این حیوانات هم استفاده کنند.

گوشت بز حاوی چربی کم تری در برابر گوشت گوسفندی است. پرورش بز برای زندگی عشایری که دسترسی خوب به آب دارند بسیار می تواند مفید باشد.

پرورش دهندگان این حیوان به سادگی می توانند با فروش گوشت قرمز بز، مو، کرک، پوست، شیر و حتی روده و شاخ آن به کسب درآمد بپردازند.
بز ها در مقایسه با گاوها زودتر به شیردهی می رسند و شیر آنها نیز بسیار پرطرفدار و مغذی می باشد.

تحمل و طاقت بالا در بزها یکی دیگر از دلایل و مزایای پرورش بز محسوب می شود که در صورت بهره بردن صحیح از این ویژگی می توان از مناطق کم آب و کم مرتع حداکثر استفاده را برد.

جایگاه استاندارد برای پرورش بزهای جوان: 

ساختمانی که به عنوان جایگاه بزها در نظر گرفته می شود، باید به صورت چند منظوره باشد. باید امکان پرواربندی بزغاله ها برای فروش در بازار و همچنین پرورش و به دنیا آمدن بزغاله ها وجود داشته باشد. از طرفی باید پیش بینی تعداد تولدها، تصمیم برای تعداد گله ی پرورشی و تعداد فرستاده شده برای فروش صورت گیرد. علاوه بر این پرورش دهنده باید فضای لازم برای هر مرحله از رشد بزغاله ها را در نظر بگیرد. در مرحله از شیر گیری، حدود ۳۰ روز اول زندگی، یک فضا به میزان 0.2 متر مربع برای هر حیوان نیاز است.

پس از شیرگیری، بزغاله های جوان که از آبراهه می نوشند به 0.1 مترمربع فضا نیاز دارند. در 7 ماهگی به ازای هر رأس بز به 1.5 مترمربع فضا نیاز است که در این حالت بزها از آبشخور می نوشند. در مراحل اولیه، جعبه های تغذیه با یک سری سوراخ هایی برای شیر و خوراک جامد مفید می باشد. برای هر ۱۰ تا ۱۲ رأس بزغاله در مرحله شیر خواری به یک شخص به منظور مراقبت از آنها نیاز است.

روش های حفظ سلامتی بز ها

بز های سالم اشتهای خوبی دارند، چشم های روشن و قبراق بودن از مهم ترین ویژگی های یک بز سالم می باشد. در هنگام ابتلا به هر گونه بیماری ، اثرات ناشی از این بیماری به سرعت در این حیوانات بروز پیدا می کند. از این رو بررسی روزانه گله از لحاظ میزان اشتهای بز، سرحال نبودن دام و عدم وجود رفتارهای غیر طبیعی برای حفظ سلامتی آنها بسیار توصیه می شود. چنانچه هر کدام از این ناهنجاری ها در هر یک از بزهای شما مشاهد شد، حتما از دامپزشک مشاوره فوری بخواهید. برای اطمینان بیشتر دوره هایی را جهت معاینه کلی وضعیت گله خود توسط دامپزشک تعیین کنید.

انگل های داخلی در بز ها

بز حیوانی مستعد برای ابتلا به انواع انگل های در طول زندگی خود می باشد، انجام واکسناسیون و معاینات مداوم و همچنین عدم وجود هر گونه آلودگی در علوفه مصرفی بز از ابتلا بز ها به این انگل ها جلوگیری به عمل می آورد. انگل ها و حشراتی مانند کنه، مگس و شپش از مهم ترین عوامل بیماری زا در مجتمع نگهداری بز ها محسوب می شوند.

راهکارهای درمانی اسهال در بز

ایجاد اسهال در بز ها می تواند نتیجه عوامل مختلفی نظیر : تغییر ناگهانی در رژیم غذایی، خوردن مواد سمی مانند برخی از گیاهان، ایجاد عفونت توسط انواع میکروب ها و انگل ها و … باشد. اگر اسهال بیش از 24 ساعت طول بکشد باید با دامپزشک تماس بگیرید، زیرا به سرعت ممکن است وضیعت بز بدتر شود.

جلوگیری از ایجاد زخم در سم و پاهای بز

به وجود آمدن زخم در این نواحی از بدن بز می توانند سبب ایجاد عفونت و مشکل متعددی شود ، برای کنترل این مشکل توصیه می شود که اجسام خارجی مانند سنگ ، شیشه خرده، خار و … را در مسیر تردد این حیوانات دور کنید، سم چینی را به موقع انجام دهید، گل و لای و زباله های فشرده شده در سم این حیوانات را از بین ببرید.

در کل پرورش بز شغلی با سابقه ی دیرینه و سود آورد می باشد که با رعایت نکات نوین دامپروری نیز به احتمال بسیار زیاد می توانید سود خوبی را در این زمینه به دست اورید.

نحوه تغذیه بز

حداقل جیره و علوفه مصرفی بز حدود 1.5 درصد وزن بدن این حیوان باید باشد. هرگز مقادیر زیادی از غله را در یک وعده غذایی در اختیار نشخوارکنندگان مانند بز قرار ندهید.

مواد خوراکی که در اختیار این حیوانات قرار می دهید باید عاری از هرگونه آلودگی و کپک زدگی باشد.

در فضایی که قصد نگهداری از بز ها را دارید باید آخور ها و آبشخورها را به تعداد و اندازه کافی در مکان هایی مناسب نصب شوند تا این حیوانات بتوانند به راحتی تغذیه کنند . اصولا آخور ها باید به شیوه ای تعبیه شوند که از هدر رفت مواد خوراکی جلوگیری به عمل آید. معمولا فضایی که برای هر راس بز در آخور ها در نظر گرفته می شود باید حدود 40 تا 50 سانتی متر باشد و برای بزغاله ها نیز 25 تا 35 سانتی متر فضایی مناسب است.

تا جایی که امکان دارد و فضا در اختیار پرورش دهندگان بز و گوسفند وجود دارد باید این دو نوع دام به صورت جداگانه تغذیه شوند چرا که بر اساس حالت فیزیولوژیکی خاص و نیازهای غذایی بهتر است این کار صورت گیرد.

بز می توانند مدت بیشتری از گاو و گوسفند کم آبی را تحمل کند و در هنگام غذا خوردن بیشتر از سرشاخه های گیاهان را برای تغذیه خود انتخاب می کنند. خوردن این سرشاخه های گیاهان به دلیل شکل قرار گیری دندان ها و آرواره برای این حیوانات مشکل نیست.

ترجیحا در صبح زود بزهای خود را خوراک بدید. بزها قادرند ماده خوراکی که بیشتر تمایل به خوردن آن را دارند، تشخیص بدهند.

بز علوفه ای که می خواهد در مراتع مصرف کند را از ته می کند در حالی که گوسفندان به علوفه را می‌جوند.

• در این سایت بخوانید: آیا گوسفند می‌تواند غذا بز را بخورد؟

مصرف یونجه برای تغذیه بز 

یونجه در تامین نیازهای غذایی بز ها می تواند بسیار مفید باشد. همچنین برای باروری و شیردهی بیشتر مصرف این گیاه برای بز ها کاربرد دارد. در هنگام تهیه یونجه برای بز ها باید این گیاه کاملا خرد شده باشد.

چگونگی ضدعفونی نمودن محل نگهداری از بز ها 

ضدعفونی نمودن جایگاه نگهداری بز ها بر حسب شرایط مختلف بسیار حائز اهمیت می باشد. برای اینکه بتوانید به صورت اصولی کار شستشو و پاکسازی را انجام دهید باید یکسری اصول را رعایت کرده و از تجهیزات مناسب بهره ببرید. داشتن چکمه، دستکش، کلاه، ماسک، شعله افکن، دستگاه محلول پاش، برس،مواد شوینده، جارو الزامی می باشد. بهتر است قبل از شروع ضدعفونی که باید به صورت دوره ای انجام شود، برق مجتمع دامداری خود را قطع کرده و تجهیزات ذکر شده را تهیه کنید . همچنین توصیه می شود برای سهولت هرچه بیشتر وسایلی مانند آخورها و آبشخور ها را به بیرون از جایگاه منتقل نمایید .بعد از این مراحل نوبت به شستشو با برس و مواد شوینده فرا می‌رسد.

حوضچه های ورودی و اتاق نگهبانی و اتاق کارگران را نیز باید تمیز کنید.

چنانچه قصد شستشو را نداشته باشید می توانید تمامی تجهیزات امکان پذیر مثل کف و دیواره های دامداری خود را با دستگاه شعله افکن ضدعفونی نمایید.

مهم ترین علل کاهش میزان باروری در بز نر کدام اند؟

باروری کم در گله بز امری ناخوشایند برای دامداران تلقی می شود که می تواند باعث ایجاد خسارات مختلفی اقتصادی نیز شود . به طور کلی چندین علت برای عدم تمایل بز های نر برای جفت گیری وجود دارد که در ادامه به معرفی برخی از این عوامل می پردازیم.

از جمله دلایل کاهش تولید مثل در گله بزها می توان به موارد زیر اشاره کرد :

1. نامتعادل بودن جیره غذایی مصرفی
2. بروز انواع بیماری های تولید مثلی از قبیل مشکلات مثانه
3. نداشتن وضعیت بدنی مناسب (چاق بودن و یا لاغری بیش از حد)
4. دمای غیر استاندارد جایگاه نگهداری بز ها
5. بروز بیماری هایی در سم مانند گندیدگی سم و لنگش ( برای جلوگیری از این مشکل می توان با یک برنامه منظم کار سم چینی را به صورت اصولی انجام داد )

پنج فعالیت اساسی در زمان زایش بزغاله که باید به نحوه صحیح توسط دامدار انجام شود عبارتند از:

1. تمیز کردن سر و بینی بزغاله
2. خشک کردن بزغاله
3. ضدعفونی بند ناف
4. وزن کشی
5. خوراندن اغوز

روش های جلوگیری از تلفات بزغاله های تازه متولد شده

مراقبت اصولی از بزغاله ها در دوره بارداری و همچنین در چندین روز اول بعد از تولد می تواند از نرخ تلفات بزغاله ها به شدت بکاهد . همانطور که می دانید استفاده از مواد غذایی کامل در دوره بارداری برای بز های آبستن بسیار مهم می‌باشد. علاوه بر تغذیه ضدعفونی نمودن بند ناف و فراهم نمودن شیر جایگاهی با بستر خشک و تمیز نیز برای بزها و همچنین بزغاله نیز بسیار ضروری می باشد.

تنظیم دمای و تهویه جایگاه، مصرف آغوز برای بزغاله تازه به دنیا آمده، کنترل نوسانات دمایی محیط، مشورت با دامپزشک در مواقع بحرانی، جلوگیری از گرسنگی طولانی مدت و  جلوگیری از وارد آمدن انواع تنش ها به بز و بزغاله از دیگر روش های کاهش نرخ تلفات در مجتمع های پرورش بز می باشد که باید حتما جدی گرفته شوند.

پرورش بز در مزارع خانگی و کوچک 

خیلی از افرادی که از زندگی شهری خسته شده اند و به مناطق روستایی و عشایری زادگاهشان در دوران بازنشستگی برگشته اند، تمایل دارند از برخی از حیوانات نظیر بز به صورت غیر حرفه نگهداری کنند. بزها و بزغاله ها همانطور که ذکر شده حیواناتی بازیگوش و جذابی هستند که برای نگهداری از آنها برای این دسته از افراد می تواند بسیار لذت بخش باشد. این گونه خاص از انواع دام زنده ، در عین حال بسیار باهوش و مفید نیز هستند. نگهداری از چندین راس بز به راحتی می تواند محصولات لبنی و گوشتی را برای یک خانواده کوچک فراهم کند و از لحاظ اقتصادی نیز به صرفه باشد.

انتخاب جیره خوب و باکیفیت:

نشخوار کنندگان معمولا خوراکی را ترجیح می دهند که به سرعت احساس سیری در آنها ایجاد کند. در طول چرا، حیوانات گیاهی را انتخاب می کنند که دارای کیفیت بالاتری باشد و همچنین آنها تمایل دارند سرعت مصرف خوراک را بالا ببرند. بزها معمولا جیره ای را انتخاب می کنند که دارای ترکیب گیاهی و کیفیت متفاوتی در مقایسه با خوراک های قابل دسترس باشد. با وجود این که تفاوت ترکیب جیره از توده گیاهی انتخاب شده توسط بز صورت می گیرد، اما هیچ توضیحی در این مورد وجود ندارد که چرا بعضی گیاهان توسط بزها رد یا انتخاب می شوند. بزها گیاهان بلندتر و سرشاخه ها را به انواع گیاهان علوفه ای ترجیح میدهند .

مرحله انتخاب جیره تا حد زیادی تحت تأثیر چند عامل می باشد. تعدادی از عوامل ذکر شده به هم مرتبط می باشند (برای مثال فصل و ترکیب گونه گیاهی یا سن بز و یا حالت دندان ها و غیره). بزها قادر به طی مسافت طولانی تری در مقایسه با گوسفند و گاو هستند، بنابراین از انواع و گونه های علوفه ای متنوع تری تغذیه می کنند . مسافت پیموده شده توسط بز به در دسترس بودن علوفه، آب، منطقه مناسب استراحت، فصل سال، اندازه بز و بقیه عوامل حیوانی بستگی دارد. بزها قادرند در زمستان 5.5 کیلومتر در روز و در اوایل بهار 3.5 کیلومتر در روز را  بپیمایند.

در این سایت بخوانید: معرفی چند گیاه مفید برای بزها

میزان آب مصرفی برای بز:

یکی از مهم ترین نکات در رابطه با چگونگی مدیریت پرورش بز اطلاع داشتن از مقدار مورد نیاز آب مصرفی برای بز های در طول شبانه روز می باشد.
بزها به راحتی می توانند با آب محدود مصرفی سازگاری پیدا کنند و می توانند دوره کوتاهی از کمبود آب را به راحتی پشت سر بگذارند، چرا که میزان تغییر و تبدیل آب در آنها 188 سی سی به ازای هر کیلوگرم وزن بدن در 24 ساعت می باشد. این مقدار با میزان 185 سی سی به ازای هر کیلوگرم در شتر قابل مقایسه می باشد که به عنوان حیوانی شناخته شده است که قادر است برای مدت زمان طولانی، نبودن آب را تحمل کند. این عدد برای گوسفند و گاو به ترتیب 197 و 347 سی سی به ازای هر کیلوگرم در 24 ساعت می باشد.

در فصولی از سال که میزان تعریق جهت نگه داشتن دمای بدن زیاد نیست، بزها اغلب می توانند میزان آب مورد نیاز خود را از علوفه ای که چرا می کنند به دست آورند، در صورتی که میزان رطوبت آن علوفه 600 گرم یا بیشتر در هر کیلوگرم باشد.

در زمانی که میزان درجه حرارت محیط حدود ۳۸ درجه سانتی گراد (100/4 درجه فارنهایت) باشد، میزان له له زدن بزها نصف گوسفندان است. میزان عرق کردن آنها در مقایسه با گوسفندان محدود است و از دست دادن آب از طریق ادرار و مدفوع کمتر می باشد. کاهش مصرف آب در یک دوره چند روزه، میزان دفع ادرار را کاهش می دهد، اما میزان غلظت آن را افزایش می دهد. میزان مصرف آب در بزهای شیرده بیشتر است ، چرا که شیر دارای 85 درصد آب می باشد. در مورد بزهایی که تولید بالاتری دارند، میزان مصرف آب بیشتر است. به طور مثال بزی که روزانه هشت پوند شیر تولید می کند، به همین میزان آب برای تولید شیر نیاز دارد (بدون در نظر گرفتن سایر نیازهای دام به آب).

رفتار‌شناسی غذا خوردن در بز

سطح مصرف خوراک و ویژگی‌های هضمی بز رابطه نزدیکی با رفتارهای خوراک خوردن آن دارد. بزها معمولا به دنبال تنوع در مواد خورده شده هستند و احتمالا دلیل آن حفظ محیط شکمبه در یک حالت میکروبیولوژیکی و فیزیولوژیکی خاص است. مصرف آب در بزها بسیار حائز اهمیت داست. زمانی که احتیاجات آب و مواد معدنی بزها برطرف می‌شود، آنها می‌توانند برگ درختان یا علوفه را انتخاب کنند که از نظر نیتروژن غنی‌تر و دارای میزان فیبر کم‌تری هستند. بزها مانند بقیه حیوانات، ابتدا برای برطرف کردن نیازشان، خوراک می‌خورند، سپس برای لذت بردن این کار را انجام می‌دهند که ممکن است باعث مشکل در تعادل جیره گردد مثلا زمانی که بزها مقدار زیادی میوه در طول فصل میوه‌های وحشی در مراتع مصرف می‌کنند. بزهای با تجربه انتخاب خوراک شان را بر اساس تغییر فصل، تغییر می‌دهند. همچنین ممکن است این تغییرات توسط وِیژگی‌های گیاه مثل ارتفاع آن تغییر کند.

بزها با نژاد مختلف و همچنین ژنوتیپ‌های متفاوت، رفتارهای مختلفی نشان می‌دهند که ممکن است این تفاوت بیشتر به دلیل تجربه‌های رفتاری گذشته و خوراک آنها مربوط شود تا به عوامل ژنتیکی آنها.

استفاده از کود این حیوانات:

با وجود اینکه اصلی ترین هدف از پرورش بز ها تولید شیر و گوشت می‌باشد اما کود بز نیز به دلیل داشتن مواد آلی برای خاک بسیار مفید است.

علائم چرخه فحلی بز

اطلاع داشتن از نشانه‌های فحلی و نکات آن در مورد بز ها و توانایی تشخیص چرخه فحلی، به شما پرورش دهندگان بز کمک می‌کند تا اقدامات مناسبی در این خصوص انجام دهید.

فصل جفت گیری بز

در مورد بز ها، جفت گیری بیشتر در فصل پاییز انجام می‌شود اما این واقعیت هم وجود دارد که برخی از آنها در سایر فصول ممکن است آبستنی را تجربه کنند. در نژادهایی که به عنوان نژادهای بیابانی یا استوایی شناخته می‌شوند، عموماً جفت گیری آنها فصلی است.

در مورد نژادهایی که در شرایط آب و هوایی سرد نگهداری می‌شوند مثل نژاد آلپاین، چرخه فحلی از اواسط تابستان تا اواخر پاییز معمولا ادامه پیدا می‌کند. در طول فصل تولید مثل، یک بز ماده به طور دوره‌ای فحلی می‌شود و حدود 2 تا 3 روز این فرایند طول می‌کشد. این چرخه به تدریج شروع می‌شود، به اوج می‌رسد و سپس کاهش می‌یابد. در طول اوج فحلی یک بز ماده به شدت می‌تواند مورد توجه بز های نر قرار بگیرد. زمان بین شروع یک دوره فحلی تا فحلی بعد را چرخه فحلی می‎گویند.

نژادهای مختلف چرخه های فحلی متفاوتی دارند. اما طول آن می‌تواند بین 17 تا 25 روز متغیر باشد. بررسی طول هر چرخه کمک زیادی به آبستنی حداکثر گله بز ها خواهد کرد.

نشانه های فحلی بز

در ادامه به برخی علائم فحلی شدن بز ها اشاره خواهیم کرد. البته توجه داشته باشید که برخی شدت برخی از این علائم کم است به گونه‌ای که گاهی تشخیص آن مشکل می‌شود.

ایجاد سر و صدا

بیشتر بزها صدای زیادی تولید نمی‌کنند، اما یک بز در دوره فحلی ممکن است بیشتر از حد معمول تولید صدا کند. نژاد بز نوبیان که از اکثر نژادهای دیگر پر سر و صداتر هستند، ممکن است در این دوره حتی فریاد هم بزنند.

تکان دادن دم
یک بز ماده فحل شده، در این دوره معمولا دم خود را مانند سگ تکان می‌دهد. این بز حتی ممکن است با کمال میل به شما اجازه دهد که دم او را کنترل کنید، در حالی که در مواقع دیگر از هرگونه تلاش برای لمس دم خود خوشش نمی‌آید.

رفتار بز تغییر پیدا می‌کند

تغییر شدت ترشح شدن هورمون ها، می‌تواند طرز رفتار این حیوانات را عوض کند. در چنین حالتی یک بز مطیع ممکن است نسبت به سایر بزها گله پرخاشگرتر شود.

چسبنده شدن دم بز

ناحیه زیر دم بز ممکن است به دلیل ترشحات ژل مانند قرمز، متورم و مرطوب شود. بهترین راه برای شناسایی ترشحات واژن این است که موهای کنار دم را از نظر رطوبت بررسی کنید.

افزایش شدت ادرار

یک واقعیت جالب در مورد بزها این است که این حیوانات خاص در دوره فحلی معمولاً بیشتر از حد معمول ادرار می‌کنند. ادرار یک بز در این زمان حاوی مواد شیمیایی (فرومون) است که به سایر بزها این علامت را می‌دهد که او آماده جفت گیری است. اگر بز نری وجود داشته باشد، بینی خود را به جریان ادرار می‌چسباند و سپس سر خود را بالا آورده و لب بالایی خود را خم می‌کند تا از طریق بو بیشتر تحریک شوند.

بز ماده هیجان زده می شود

هنگامی که بز در اوج چرخه فحلی باشد، حتی با استشمام بوی بز نر هیجان زده خواهد شد. در چنین حالاتی بز سم جلویی خود را به زمین می‌کوبد، زبان خود را تکان می‌دهد و جنب و جوش بیشتری پیدا می‌کند. بز ماده برای جفت گیری آماده است

بز که فحل نیست، از جفت گیری فرار می‌کند، اما زمانی که فحل شده باشد، در حالی که بز نر نزدیکش می‌شود، ثابت می‌ماند یا ممکن است فوراً بدنش را به آن فشار دهد.

استفاده از ترفند پارچه کهنه

اگر در نزدیکی بزها ماده بز نری وجود ندارد، یا بز علائم فحلی را نشان نمی‌دهد، می‌توانید یک تکه پارچه را به پیشانی بز نر بالغ بمالید، سپس آن را در یک ظرف دربسته قرار دهید. در نهایت هم هنگامی که در کنار بز ماده بالغ قرار گرفتید، پارچه را از ظرف بیرون آورده و مقابل آن قرار دهید، به احتمال زیاد علائم فحلی در این بز ماده ظاهر خواهد شد.

دوره آبستنی بز ها

دوره آبستنی در بز بر حسب نژاد و همچنین افراد مختلف متفاوت می باشد. ولی در مقایسه با بقیه حیوانات، طول دوره آبستنی در بز کوتاه تر است. به طور معمول طول دوره آبستنی در بز بین ۱۴۶ تا ۱۵۱ روز می باشد. دوره آبستنی در بز نژاد بوئر ۱۴۸ روز می باشد . تک قلوزایی، دو قلوزایی و چند قلوزایی بر طول دوره آبستنی تأثیری ندارد و همچنین فصل جفت گیری نیز بر طول دوره آبستنی بی تأثیر است. تغذیه بر طول دوره آبستنی تأثیر دارد ، اما میزان آن در حد ۲ روز می باشد.

میزان هورمون پروژسترون خون در طول دوره آبستنی افزایش می یابد. رابطه مستقیمی بین چند قلوزایی و میزان هورمون پروژسترون در این فرایند مشاهده نشده است. در مقایسه با گوسفند، دو قلوزایی در بز بیشتر است و گاهی نیز سه قلوزا می باشد. چند قلوزایی برای پرورش دهندگان بز مفید می باشد . بز آنقوره از این نظر مستثنی است و اغلب تک قلوزا است. مرگ و میر تخمک در اوایل آبستنی، ۲۰ تا ۳۰ درصد بیش از اواخر آن است. عوامل زیادی در میزان مرگ و میر تخمک از جمله :

• عوامل محیطی
• گرما
• تغذیه
• سن بز ماده

تخمک در اوایل دوره آبستنی به تعداد زیادی از داروها و کمبود مواد معدنی حساس می باشد. آبستنی به وسیله سطوح بالایی از هورمون پروژسترون که توسط جفت ترشح می شود کنترل می گردد و تا به دنیا آمدن نوزاد از انقباضات رحمی جلوگیری می کند. جنین در حین آبستنی مواد غذایی مورد نیاز خود را از طریق جفت و از خون مادر دریافت می کند. سقط جنین ناشی از نارسایی لوتئال در بزها بیشتر معمول است. تغذیه نامناسب، کمبود ویتامین و مواد معدنی، گیاهان سمی، داروهای مانند مثل لوامیزول باعث سقط جنین می شوند.

برای اینکه بیشترین میزان تولید مثل را در گله خود داشته باشید، توصیه می کنیم حتما از دامپزشک در این امر کمک بخواهید.

تهیه شده توسط سایت بازار گوسفند، ارائه دهنده بهترین قیمت گوسفنده زنده در تهران