مهم ترین روش هایی بره زایی و جفت گیری بی خطر گوسفند در فصل پاییز | نکات مهم فصل جفت گیری گوسفندان
برای اکثر مردم پاییز زمانی از سال است که همه چیز شروع به کند شدن می‌کند. برگ های درختان می‌ریزند، فعالیت های مربوط به کشاورزی و باغداری تقریبا تمام می‌شود و با سرد شدن تدریجی هوا، مردم روستانشین و عشایرنشینی که بیشتر دامپرور و کشاورز هستند با چالش های مخصوص این فصل مواجه خواهند شد.
با این حال در طول زندگی برای چوپانان و دامداران هیچ وقت زمان تعطیل کردن کارها فرا نمی رسد. چرا که حتی در فصل پاییز نیز کارهای زیادی برای انجام دادن وجود دارد. یکی از مهم‌ترین فعالیت‌های این قشر پر تلاش، رسیدگی به روند آبستنی حیوانات مولد گله خود است.
اگرچه برخی از گوسفندان می‌توانند در تمام طول سال زاد و ولد داشته باشند اما اکثر گوسفندان به مانند آهو و سایر حیوانات خاص به عنوان تولید مثل کنندگان فصلی شناخته می‌شوند و فقط در ماه های فصل پاییز جفت گیری می‌کنند.
اگر در زمینه پرورش گوسفند فعالیت می کنند خبر خوب برای شما این است که جفت گیری میان قوچ ها و میش‌ها تقریبا بدون دخالت و فعالیت خاصی اتفاق می افتد، اما با این حال اگر می خواهید فصل بره زایی موفقی را در بهار تجربه کنید باید چند نکته مهم را در رابطه با آماده نمودن این حیوانات برای فصل جفت گیری در نظر بگیرید.
- جدیدترین قیمت گوسفنده زنده را در سایت بازار گوسفند مشاهده نمایید.
چه زمانی معمولا جفت گیری و زایش گوسفندان انجام می‌شود؟
همانطور که اشاره کردیم اکثر نژادهای گوسفندان تولیدمثل کنندگان فصلی هستند، به این معنی که زمانی فرایندهای تولید مثل گوسفند آغاز می شود که طول روز کاهش پیدا کند.
برای اکثر نژادها، فصل جفت گیری در ماه های مهر و آبان اتفاق می افتد. در این بازه زمانی علائم فحلی کم کم نمایان می‌شود و تا 36 ساعت دوام می آورد. در این بازه‌ی زمانی در فصل پاییز این چرخه های فحلی تقریبا هر 16 تا 17 روز ادامه می یابد. البته بایستی بدانید که در برخی از نژادهای گوسفندی، به خصوص نژادهای خارجی این مورد صادق نیست.
فصل زایش و جفت گیری گوسفندان به گونه‌ای در اکثر نژادهای اهلی تنظیم شده است که بره ها در بهار زمانی که هوا گرم تر بوده و علوفه بیشتری در دسترس است، متولد شوند. طول فصل تولید مثل این حیوانات نیز از نژاد به نژادی دیگر متفاوت است. نژادهایی که به خط استوا نزدیک تر هستند، نسبت به نژادهایی که در شمال کره زمین وجود دارند، فصل تولید مثل طولانی تری دارند.
بررسی چرخه فحلی گوسفندان
چرخه فحلی به زمان بندی آغاز و پایان یک دوره فحلی اطلاق می‌شود. این چرخه توسط یک سیستم تنظیمی پیچیده که شامل تعدادی هورمون در بدن گوسفندان است، کنترل می‌شود. غده هیپوتالاموس در مغز هورمون آزاده کننده گنادوتروپین را به غده هیپوفیز می‌فرسد. در اثر این فعالیت، یکسری واکنش‌هایی شیمیایی دیگر در بدن دام رخ می‌دهد و سبب به اوج رسیدن آمادگی گوسفندان برای جفت گیری می‌شود. این حالت در میش های آماده جفت گیری معمولاً 24 تا 36 ساعت در هر چرخه به طول می‌انجامد.
متوسط طول چرخه فحلی برای گوسفندان 17 روز است. شروع این چرخه زمانی در نظر گرفته می‌شود که تخمک گذاری میش اتفاق بیافتد. پایان چرخه درست قبل از تخمک گذاری بعدی اتفاق می‌افتد.
پروسه تولید مثل معمولا قبل از تخمک گذاری شروع می‌شود و در نتیجه اسپرم تا زمانی که تخمک به آن برسد در مجرای تخمک وجود دارد. اسپرم پس از جفت گیری حدود 30 در بدن میش زنده می‌ماند. تخمک گذاری معمولا 24 تا 27 ساعت پس از شروع فحلی اتفاق می‌افتد. تخمک به طور کلی می‌تواند بین 10 تا 25 ساعت پس از تخمک گذاری بارور شود.
خصوصیات تولید مثلی میش ها
- سن بلوغ: 6 تا 9 ماهگی
- طول چرخه فحلی: به طور میانگین 17 روز (محدوده 14 تا 19 روز)
اصلی ترین مراحل برای اطمینان از بره زایی و جفت گیری موفق گوسفند
دوباره تاکید می کنیم که قوچ ها و میش های گله شما نیازی به دخالت زیاد در روند جفت گیری ندارند اما برخی از وظایف مدیریت گله وجود دارد که ممکن است مجبور شوید آنها را در فصل جفت گیری ، آبستنی و زایش به لیست کارهای روزمره خود اضافه کنید . تمام این اقدامات شرایط ایده آلی را برای تولد سالم بره ها در بهار سال آینده به وجود می آورند.
قدم اول: وضعیت بدن گوسفندان را ارزیابی کنید
اولین و مهم ترین کاری که باید هنگام آماده شدن برای شروع فصل جفت گیری گوسفندان انجام دهید این است که وضعیت و شرایط بدنی این حیوانات را به خوبی بررسی نمایید. این کار باید هم برای میش و هم برای قوچ انجام شود.
امتیازدهی وضعیت بدن، روشی است که به شما کمک می کند تغذیه و ژنتیک یک گله را تعیین کنید. شما باید وضعیت هر گوسفند را در یک مقیاس 5 درجه ای نمره دهی کنید. شماره یک به معنای وضعیت نامناسب و لاغر و شماره 5 وضعیت بدنی چاق و مناسب را نشان می دهد. در حالت نرمال و معمولی وضعیت بدن باید در شماره 3 قرار بگیرید.
البته باید بدانید که فصل جفت گیری گوسفندان، تنها زمانی نیست که باید وضعیت بدنی این حیوانات پرفایده را ارزیابی کنید. توصیه می شود این کار را در تمام فصول پرورش و نگهداری انجام دهید تا از ظاهر و وضعیت گوسفندان مطلع شوید.
قدم دوم: نحوه ارزیابی وضعیت بدن
مهم ترین نکته برای ارزیابی وضعیت بدن بررسی ناحیه پشت و کمر گوسفندان می باشد. شما باید میزان چربی در پشت گوسفند و درست در امتداد استخوان راسته کمر را در وهله اول بررسی نمایید. همچنین باید نگاهی به برجسته بودن دنده ها و استخوان ها لگن بیندازید. اگر استخوان کاملا قابل لمس شدن بود ، به وضعیت بدن شماره یک را بدهید چون این وضعیت بدنی لاغر و ضعیت را نشان می دهد. اگر می توانید دنده ها را فقط با فشار دادن حس کنید ، این وضعیت نرمال یا نمایانگر است.
بخش ستون فقرات گوسفند نباید با لمس کردن احساس شود و بایستی با ماهیچه پوشانده شده باشد. همچنین هر دو ماهیچه ران و دست نیز باید پر باشند. در حالت ایده آل جهت افزایش بهره وری باید گوسفندانی را پرورش دهید که نمره 3 یا 4 را داشته باشند.
میش هایی خیلی چاق یا خیلی لاغر هستند ممکن است در زمان آبستنی بره ها دچار مشکل شوند و قوچ های خیل لاغر نیز ممکن است به حد کافی توانایی تولید اسپرم نداشته باشند. اگر پس از بررسی و ارزیابی وضعیت بدن گوسفندان نتیجه مطلوبی بدست نیامد، بهتره قبل از شروع فصل جفت گیری حداقل تا 10 درصد وضعیت بدن را با تغذیه مناسب بهبود بخشید.
به جز بررسی اندام‌های مختلف بدن مثل دندان، چشم، سم پا، وضعیت پستان میش از نظر ورم و عفونت نداشتن هم می‌بایست معاینه گردد.
به طور کلی نظارت بر بدن گوسفندان در تمام طول سال و نه فقط قبل از فصل جفت گیری و تولید مثل، به شما دامداران زمان مناسبی برای ایجاد تغییرات در صورت لزوم می دهد.
- برای اینکه بیشتر با مشکل ورم پستان میش آشنا شوید، حتما این لینک را دنبال کنید.
قدم سوم: حذف میش و قوچ های ضعیف
پس از طی کردن دو مرحله فوق اکنون زمان خوبی است تا گوسفندان غیر بهره ور را از گله حذف کنید. مطمئن باشید با جدا کردن و فروش این میش ها و قوچ ها به سوددهی بهتری دست پیدا خواهید کرد.
قدم چهارم: بهبود روش های تغذیه (فلاشینگ)
برای اینکه فصل جفت گیری و زایش موفقیت آمیزی را تجربه کنید ، باید پس از ارزیابی وضعیت بدن، اقداماتی را برای بهبود استراتژی تغذیه گله خود به کار بگیرید. اگر گوسفندان شما کم وزن هستند، ممکن است نیاز به افزایش پروتئین و انرژی جیره گوسفندان داشته باشید. تغذیه صحیح حتی به دوقلوزایی نیز ممکن است منجر شود. افزایش سطح کیفیت تغذیه میش ها و قوچ ها باید حدود یک ماه قبل از ورود قوچ به گله میش ها شروع شود.
اصولا هنگامی که میش انرژی و کالری بیشتری در رژیم غذایی خود دریافت کند ، وضعیت بدنی بهترین را بدست می آورد و حتی در صورت مهیا بودن برخی دیگر از شرایط توانایی دوقلوزایی نیز کسب می کند.
برای فلاشینگ میش ها باید روزانه حدود 500 گرم غلات به ازای هر میش به جیره این گوسفندان اضافه کنید. شما همچنین می توانید گله را به مراتع غنی تری برای چرا منتقل کنید ، البته در نظر داشته باشید که در مناطق کوهستانی و سردسیر در فصل پاییز این امکان شاید برای همه دامداران مهیا نباشد.
افزایش سطح مواد غذایی جیره تا چند هفته پس از فصل جفت گیری باید ادامه داشته باشد. فلاشینگ روشی کاربردی برای افزایش بره زایی گله های مختلف به حساب می آید در مقاله تخصصی که در سایت بازار گوسفند برای شما عزیزان آماده کرده ایم در مورد این روش نکات بیشتری را می توانید مطالعه نمایید.
قدم پنجم: قوچ ها را فراموش نکنید
برای رسیدگی به قوچ ها در فصل جفت گیری باید اقداماتی مختلف انجام شود. قوچ ها باید قوی و فعال باشند و از نظر سلامت هیچ مشکلی جهت جفت گیری نداشته باشند. ارزیابی وزن و شرایط بدنی برای قوچ ها به همان اندازه میش ها حائز اهمیت است. معمولا قوچ هایی که اضافه وزن دارند، فاقد میل جنسی مناسب هستند و آن هایی که از وزن کمی برخوردارند، کیفت منی ضعیفی دارند.
در حالت ایده‌آل تقریباً 6 تا 8 هفته قبل از شروع جفتگیری، قوچ ها باید توسط خودتان (در صورت داشتن مهارت و تجربه کافی) یا دامپزشک به صورت کامل معاینه شوند. این اقدام چهت شناسایی هر گونه مشکل بالقوه‌ای انجام می‌گیرد که ممکن است بر روند عملکرد این حیوان تاثیر نامطلوب بگذارد.
از آنجایی که در صورت نامناسب بودن شرایط بدنی مدتی طول می‌کشد تا اسپرم های مناسب جایگزین شوند، باید بازه زمانی 6 تا 8 هفته را حتما رعایت کنید.
به جز بررسی وزن و بیضه باید پاها، دندان ها، چشم ها و باقی اعضای بدن قوچ بررسی شود. به وضعیت بیضه ها توجه ویژه‌ای داشته باشید. بیضه باید طول مناسبی داشته باشد و سفت و بدون آبسه یا ورم باشد و بتواند آزادانه حرکت کند.
اگر قوچ را فقط برای فصل جفت گیری خریداری می‌کنید، حداقل یک ماه قبل از جفت گیری با برنامه ریزی، وضعیت بدنی این دام زنده را باید ارتقا دهید. در ضمن در زمان جا به جایی و حمل نقل اساسا گوسفندان با استرس هایی مواجه می‌شوند. بازه‌ی زمان مناسبی را از قبل برای خرید در نظر بگیرید و حتما قبل از ورود به گله این قوچ ها را برای جلوگیری از خطر انتقال بیماری قرنطینه نمایید.
در این سایت بخوانید: با 10 عارضه مهم فصل جفت گیری گوسفندان اینجا آشنا شوید.
قدم ششم: آماده سازی محیط نگهداری
یک راس قوچ معمولی می تواند روزانه حداقل با 5 میش جفت گیری داشته باشد. این تعداد البته ممکن است بسته به سن و سلامت قوچ متغییر باشد. اگر گله میش های شما بزرگ است باید این تعداد قوچ بیشتری هم استفاده کنید. نکته ای که در این باره وجود دارد این است که در زمان نگهداری قوچ ها با هم باید بسیار مراقب باشید.
قوچ ها اغلب در این فصل با یکدیگر درگیری می‌شوند. در این درگیری ها احتمال آسیب دیدگی شدت می یابد. به همین دلیل برای حفظ انرژی و سطح هورمونی بهتره قوچ ها را تا حد ممکن از یکدیگر جدا نگهداری کنید.
گرچه یک قوچ روزانه با چند میش می تواند جفت گیری داشته باشد اما به دلیل مشکلات جسمانی بهتره حتما از چند قوچ استفاده کنید تا در صورت ضعف اسپرم یک قوچ ، فرایند بره زایی گله با مشکل مواجه نشود. همچنین دوران افزایش میل جنسی میش ها به دلیل اینکه معمولا سریع از بین می رود باید در کوتاه ترین زمان ممکن با تعداد مناسبی قوچ ، جفت گیری انجام شود.
اگر از چندین قوچ در یک گروه میش استفاده می کنید، مطمئن شوید که محل نگهداری کوچک نباشد و از تهویه مناسبی نیز برخوردار باشد.
در این بخش بخوانید: چگونه با یک کلیک مرغ و خروس محلی در تهران بخریم!
قدم هفتم : انجام دقیق کلیه فعالیت های لازم
قبل از آغاز فصل جفت گیری گوسفندان، دامداران می بایست چند کار ضروری انجام دهند. یکی از این فعالیت ها، کوتاه کردن سم گوسفندان است. به دلیل استرس زا بودن سم چینی، از کوتاه کردن سم میش ها بلافاصله پس از جفت گیری خودداری کنید. حداقل در سه ماه اول آبستنی کوتاه کردن سم نباید انجام شود.
همین امر در مورد سایر کارهای پرورشی همچون پشم چینی، گندزدایی و… نیز صدق می کند. این قبیل فعالیت ها را قبل از تولید مثل انجام دهید و یا تا اواسط یا پایان بارداری صبر کنید. به تغذیه مناسب اعضا گله ادامه دهید و فضای مناسبی را برای زایمان گوسفندان مهیا کنید.
همچنین خیلی اوقات با وجود استفاده از خوراک مناسب و سایر نکات موردنیاز جهت باروری گله، تنها به دلیل رعایت نکردن یک یا چند نکته ساده شاهد عدم باروری میش‌ها هستیم. دما محیط یکی از همین موارد ساده اما مهمی است که کم‌تر مورد توجه قرار می‌گیرد به طوریکه بر اساس گفته کارشناسان اگر حدود 30 دقیقه گله در معرض آفتاب شدید (بیش از 35 درجه) قرار بگیرد، حتی در صورت جفت گیری احتمال کاهش باروری به شدت رشد می‌کند به این خاطر که دما بالا، بر بیضه قوچ تاثیر گذار است.
در این سایت بخوانید: خصوصیات قوچ گوسفندی خوب چیست؟
ظرفیت جفت گیری گوسفندان
ظرفیت جفت گیری به میل جنسی جنس نر و توانایی در جفت گیری موفقیت آمیز با جنس ماده گفته می‌شود. برای اطمینان از موفقیت در تولید مثل گله داران باید سعی کنند فعالیت نرها را در فصل تولید مثل مشاهده و بررسی کنند. نرها با ظرفیت جفت گیری کافی باید علاقه مند به بررسی میش ها باشند و تمایل و توانایی انجام چندین بار جفت گیری را در یک بازه زمانی مشخص داشته باشند.
در گله های بزرگ گوسفند و بز با تعداد زیاد جنس نر، مشاهده دقیق فعالیت قوچ همیشه امکان پذیر نیست. بنابراین قرار دادن یک قوچ با چند میش برای آزمایش ظرفیت جفت گیری آن می تواند تا حد زیادی به بهبود عملکرد تولید مثل گله کمک کند. ممکن است تا 10 درصد از قوچ ها علاقه چندانی به جفت گیری با میش ها نداشته باشند و فقط برای دخالت در کار سایر قوچ هایی که قصد جفت گیری دارند فعالیت داشته باشند.
- درباره ویژگی یک قوچ خوب اینجا بیشتر بخوانید.
استفاده از قوچ با ظرفیت جفت گیری مناسب امکان افزایش نسبت میش به قوچ، کاهش طول فصل زایش و یکنواختی بیشتر بره ها را فراهم می‌کند، علاوه بر این نشان داده شده است که میش هایی که برای تولید بره های سنگین تر از شیر گرفتن انتخاب شده اند نیز قوچ هایی با ظرفیت جفت گیری بیشتری تولید می کنند. ظرفیت جفت گیری در گاو و طیور قابل توارث است بنابراین به نظر می رسد که در گوسفند و بز نیز این گونه باشد.قرار دادن نرهای با ظرفیت جفت گیری پایین در برنامه تلقیح مصنوعی راه حل خوبی برای برطرف کردن این مشکل نیست.
دستکاری چرخه فحلی در بز و گوسفند
هدف نهایی برنامه های مختلفی که برای دستکاری چرخه فحلی طراحی شده اند بهبود بازه اقتصادی و کاهش نیروی کار است. همچنین افزایش تولید با داشتن یک فصل تولید مثل طولانی تر و زمان قابل پیش بینی بریا جفت گیری که نتیجه آن بهبود بازه اقتصادی و کاهش نیروی کار است. میزان تخمک گذاری جزء لاینفک موفقیت این است برنامه ها است زیرا تعداد رضایت بخشی از نتایج باید متولد شوند تا تلاش ها ارزشمند باشد.
سه روش مختلف برای دستکاری چرخه فحلی در میش ها به شرح زیر است:
- جفت گیری در خارج از فصل طبیعی تولید مثل
- تسریع در شروع فصل تولید مثل
- کنترل شروع فحلی در فصل تولید مثل (همزمان سازی فحلی)
اطلاعات تکمیلی درباره ارزیابی جفت گیری صحیح
برای اینکه یک قوچ یا بز دارای توان جفت گیری مناسبی باشد بایستی از نظر جسمی سالم، دارای کیفیت بالای مایع منی و دارای توانایی جفت گیری با ماده ها باشد. در اکثر ارزیابی های صحیح تولید مثل فقط سلامت جسمی و کیفیت مایع منی مورد ارزیابی قرار می گیرد این امر باعث می شود که توانایی جفت یری یا سرویس دهی توسط دامدار مشاهده شود و یا با انجام یک تست ارزیابی شود. در خصوص شرایط فیزیکی نیز باید لنگش، اختلال در بینایی و وضعیت بد بدن از را نیز بررسی کرد. در صورت نمره بدنی ضعیف باید قبل از فصل تولید مثل دام های ضعیف جایگزین شوند.
امتیازدهی به وضعیت بدن روش مهم مدیریتی است که توسط تولید کنندگان به عنوان ابزاری برای کمک به بهینه سازی تولید، ارزیابی سلامت و ارزیابی وضعیت تغذیه ای مورد استفاده قرار می گیرد. این عمل به ارزیابی گله از نظر میزان ذخایر بدن به ویژه چربی موجود در بدن حیوان کمک می کند.
مهم ترین زمان ها برای تعیین امتیاز وضعیت بدنی طی چرخه تولیدی شامل پیش از جفت گیری، اواسط آبستنی، زمان زایش و زمان شیرگیری می‌باشد. نمره گذاری وضعیت بدن عمدتا برای افزایش بازده اقتصادی از طریق افزایش عملکرد تولید مثل و تحقق هزنیه های خوراک کارآمد تر استفاده می شود.
نمره گذاری وضعیت بدن با لمس حیوان انجام می‌شود. این عمل کمک می کند تا از ایجاد اشتباه توسط حیوانات رنگی به خصوص رنگ سیاه و هنگامی که موهای بلند یا پشم وجود دارد جلوگیری کند. هنگام ارزیابی وضعیت بدن گوسفند، ارزیاب ها به میزان پوشش ماهیچه ای و چربی در هشت نقطه مهم تشریحی نگام می کنند. پس از مشخص شدن امتیاز می توان آن را با یک امتیاز مطلوب در یک دوره خاص از چرخه تولید برای یک گونه مقایسه کرد.
خلاصه‌ای از دلایل عدم فحلی در دام‌های سبک و سنگین عبارت است از:
- لاغری گوسفند یا گاو به خاطر پایین بودن ارزش غذایی و انرژی جیره یا عدم مصرف خوراک به میزان کافی در طول فصل جفتگیری
- به وجود آمدن عفونت رحمی یا کیست‌های تخمدانی
- مبتلا شدن دام به برخی بیماری‌های ویروسی و میکروبی و ایجاد تاثیرات نامطلوب بر وضعیت بدنی این حیوانات
- عدم استفاده کافی از مواد معدنی و ویتامینی در جیره و متعادل نبودن جیره از نظر مواد تشکیل دهنده
نتیجه گیری
آمادگی برای فصل بره زایی و جفت گیری گوسفندان ضروری است. یعنی اگر به دنبال کاهش زیان های مالی ناشی از سقط جنین و یا عدم باروری میش های خود هستید باید حتما به رعایت موارد ذکر شده بپردازید.
در آخر چنانچه در شهر تهران به دنبال مرکزی مطمئن جهت خرید گوسفند زنده هستید، پیشنهاد داریم این لینک را دنبال نمایید.
