اصول مهم در پشم چینی گوسفند
پشم چینی ، همانطور که می دانید پشم گوسفند یکی از محصولات مفیدی است که از گذشته های بسیار دور مورد استفاده انسان ها قرار گرفته است. از مهم ترین ویژگی ها و کاربرد پشم گوسفند می‌توان به استفاده در صنایع نساجی، قالی بافی، صنایع ریسندگی و … اشاره کرد.
در این مقاله قصد داریم به معرفی نحوه درست پشم چینی گوسفندان بپردازیم:
یادگیری این مهارت نیازمند تجربه و تمرین است و همچنین استفاده از ابزار آلات مناسب نیز به دلایلی که در ادامه به آنها اشاره می شود موضوعی مهم برای حفظ کیفیت پشم چیده شده محسوب می‌شود. همچنین از مهم ترین نکاتی که باید به آن همواره توجه داشت پوشیدن لباس کار مناسب و استاندارد است که اغلب دامداران آن را جدی نمی‌گیرند.
به طور کلی چیدن پشم گوسفند به نوعی کاری فنی، بهداشتی و زمان بر تلقی می‌شود که باید توسط فردی با تجربه که از تجهیزات مناسب بهره می‌برد، انجام شود.
بسیاری از دامداران علاوه بر دیگر اهداف خود از پشم چینی به دنبال از بین بردن کنه ها و کاهش میزان بیماری های پوستی در گله خود هستند . باید بگوییم که اگر این کار به درستی انجام نشود نه تنها این اهداف تحقق نمی یابد بلکه امکان ایجاد بیماری های پوستی مانند انواع زخم ها، دمل و عفونت نیز در بدن دام به وجود می آید.
بهرین زمان برای آغاز چیدن پشم:
اوایل بهار زمانی است که بیشتر گوسفندان بره های خود را به دنیا می‌آورند به همین دلیل این فصل برای چیدن پشم گوسفند مناسب است. پشم چینی گوسفندان کار پرزحمت و وقت‌گیری است و نیاز به مهارت دارد.
پشم بدست آمده از نژادهای گوسفندان ایرانی به دلیل داشتن قابلیت رنگ پذیری و استحکام خوب بیشتر در بافت قالی کاربرد دارد برای اینکه پشم مرغوبیت و کیفیت لازم را داشته باشد باید نکاتی را پشم چینی در نظر گرفت.
شرایط آب و هوایی تعیین کننده اساسی فصل پشم چینی در هر منطقه می باشد.
به طوری که مقدار دمای محیط نباید به حدی باشد که باعث به وجود آمدن بیماری در فصل سرما و همچنین سوختگی پوست در فصل گرما شود.
تا حد امکان پشم گوسفند را به صورت یکنواخت کوتاه کنید. سم گوسفندان نیز می توان در هنگام پشم چینی کوتاه نمود. اواسط بهار تا اوایل تابستان تقریبا زمان مناسبی برای پشم چینی گوسفندان است.
محل پشم چینی خود را به دور از انواع باد و باران انتخاب نمایید. این مکان باید تا حد امکان تمیز و خشک باشد.
شاید گوسفندان که برای اولین بار پشم شان چیده می شود بسیار بی قرار داشته باشند این بی قرار به دلیل ترس گوسفند می باشد که تا حدودی طبیعی است. این کار بسته به شرایط تغذیه ای و نژادی گاهی دو یا یکبار باید انجام شود.
پشم این حیوانات در طی زمان با انواع آلودگی ها نظیر علوفه و خاشاک ، گرد و غبار و … آلوده می شود. توصیه می شود برای پشم چینی حتما بدن گوسفندان را از این مواد پاک کنید تا بتوانید پشم تولیدی خود را به قیمتی بالاتر به فروش برسانید. برای اینکار می توانید گوسفندان خود را با آب روان شست و شود دهید.
اگر از پشم چین برقی استفاده نمی کنید می توانید از دوکارد که وسیله متداول پشم چینی در ایران می باشد بهره ببرید.
پشم زنی
چرا باید پشم گوسفندان کوتاه شود؟
از دلایل که باید پشم گوسفندان به وسیله ابزار مناسب و در زمان مناسب کوتاه شود می توان به این موارد زیر اشاره کرد:
- با فرارسیدن فصل گرما پشم زیاد سبب ایجاد ناراحتی و حتی بیماری برای دام ها می شود.
- پشم زیاد سبب ایجاد بیماری های پوستی برای گوسفندان می شود زیرا پوست گوسفندان در فصل گرما دچار خارش شده و این حیوانات سعی می کند خود را به چیزهایی نظیر نرده، دیوار و حتی گیاهان بمالند تا این حس از بین برود و این حالت می تواند به پوست آنها آسیب برساند.
- چیدن پشم های گوسفند به دامداران این اجازه را میدهد که علاوه بر کسب درآمد از طریق فروش این محصول سلامت گله خود را نیز بعد از فصل زمستان ارزیابی کنند.
- چیدن پشم در زمان درست و به روشی اصولی از ریزش پشم و ایجاد لکه بر روی بدن گوسفندان جلوگیری می کند.
باید بدانید که اصولا گوسفندان با وجود پوشش پشمی که دارند قادر به سازگاری با شرایط آب و هوایی گرم و سرد هستند. اغلب نژادهای گوسفندی که پشم تنک و نازکی دارند ممکن است در برابر بارندگی و سرمای مداوم بیمار شوند .
اثر چیدن پشم در میش ها :
بر اساس نتایج بررسی های علمی دانشگاه کوئینزلند ، چیدن پشم میش ها قبل از فصل جفت گیری سبب می شود که ، این حیوانات به دور از تنش های گرمایی و استرس قادر باشند ، بره هایی با قوای جسمانی بهتری به دنیا بیاورند و همچنین همین بره های پشم ظریف تر نیز باشند . اگرچه قیچی و یا دیگر ابزار آلات پشم چینی برای گوسفندان استرس زا می باشند ، اما تنش و استرس طولانی مدت ناشی از تحمل حجم زیادی از پشم برای گوسفندان مضر تر خواهد بود . البته در اواخر آبستنی نباید این کار برای میش ها انجام شود.
اگر قصد خرید گوسفند زنده از بهترین نژادهای دامی را دارید می توانید با ما تماس بگیرد.
چگونگی و روش چیدن پشم گوسفندان
معمولا در بیشتر مناطق کشور روز خاصی را برای این کار در نظر میگیرند و چندین گله دور هم جمع شده و توسط اشخاصی که مهارت کافی را در این امر دارا هستند عمل پشم زنی وچیدن پشم گوسفند انجام می شود.
قبل از شروع این کار باید تمام وسایل موردنیاز باید آماده شده باشد تا برای حیوانات کم ترین ناراحتی پیش بیاید.
در ضمن قبل از شروع کار باید پشم و بدن گوسفند خشک باشد، چراکه پشمی که رطوبت داشته باشد خیلی زود کیفیتش را از دست می دهد و خریداری ندارد. همچنین پس از بریدن پشم هر گوسفند، سعی کنید محل در نظر گرفته شده را جارو کنید و قبل از چند ساعت قبل از عملیات پشم چینی ، غذا دادن به اعضا گله را متوقف کنید.
وسایل لازم در پشم چینی:
- می توانید از قیچی های دستی و یا وسایل برقی استفاده کنید.
- چندین کیسه تمیز جهت نگهداری پشم های چیده شده آماده کنید.
- لباس کار مناسب (ماسک ، چکمه ، دستکش ) بپوشید.
- قیچی برای تمیز کردن اطراف گوش ، دم و سایر نواحی کوچک
در این سایت بخوانید: نحوه پلاک کوبی و شماره گذاری گوسفندان
بررسی پوشت و پشم گوسفند:
توصیه می شود در همه فصول پشم گوسفند از لحاظ وجود انگل های خارجی و جرب بررسی کنید . چون به هرحال این بیماری در بین گوسفندان شایع هستند و بر کیفیت پشم تولید گله شما اثر گذار می باشند.
برای شروع کردن باید سر و گردن گوسفند را گرفته و به آرامی آن را بر روی زمین بخوابانید سپس از ناحیه سینه شروع به چیدن پشم حیوان نمایید بعد از قفسه سینه به سراغ ناحیه سر و گردن رفته و سپس به سمت ناحیه شکم و پهلوی دام بروید.
نحوه کوتاه کردن مو بز نیز به همین شکل می باشد.
برای شست شوی پشم ها چیده شده نیز می توانید یک وان بزرگ از آب گرم و مواد شوینده مناسب این کار استفاده نمایید. استفاده از سرکه سفید نیز می تواند مفید باشد. پشم ها را به آرامی وارد وان آب کرده و تا زمانی که رنگ آب کدر نشده باشد به شست و شو ادامه دهید سپس پشم ها را روی یک سطح صاف قرار داده تا خشک شوند.
ارتباط تغذیه مناسب گوسفند با میزان رشد پشم این حیوان:
تغذیه مناسب اصل اول در کار دامپروری می باشد. تولید پشم نیز یکی از راه های کسب برای درآمد برای دامداران است. بین استفاده از تغذیه و جیره مناسب با سرعت رشد پشم گوسفند ارتباط مستقیمی وجود دارد.
رابطه جنس پشم گوسفند با شرایط آب و هوایی محل پرورش :
نوع پشم گوسفندان در طی تکاملات این حیوانات در طول سالیان دراز به شکلی صورت گرفته است که با شرایط آب و هوایی محل پرورش شان منطبق شود. مثلا در گوسفند ایرانی اکثر، نژادها دارای پشم ضخیم و خشن هستند. این خاصیت به گوسفند این امکان را می دهد که در مناطق گرم به دلیل اینکه تارهای پشم به هم چسبیده نیستند سیستم تعرق بدن عملکرد خوبی داشته باشد. همچنین در گوسفندانی که پشم ظریف دارند، طاقت گرمایی خوبی را می توان ملاحظه کرد. بر خلاف گوسفندانی که از پشم ضخیم برخوردارند در نژاد های پشم ظریف ، معمولا حرارتی که بر اثر تابش مستقیم خورشید به بدن می رسد، دفع می شود و پشم به شکل عایق عمل کند. به جز گرما، پشم می‌تواند حیوان را از سرمای شدید نیز محافظت کند.
فواید عملیات پشم چینی در پروار بندی :
تجربه نشان داده است که گوسفندانی که با روش بسته و یا بصورت نگهداری در جایگاه یا اغل پرورش می‌یابند از جمله گوسفندان پرواری باید قبل از شروع دوران پرواربندی پشم چینی شوند و به عبارت دیگر در اکثر نقاط پشم چینی در اوائل پرواربندی انجام می شود. بسته به نژاد دام، برخی از آنها سالی حداقل یکبار و برخی نیز هر 15 تا 20 ماه یکبار به پشم‌زنی نیاز خواهند داشت.
در شرایط پرواری هرگاه پشم چینی انجام نشود چون گوسفندان در شرایط آغل و در اثر تغذیه یا علوفه مغذی به آسانی عرق می کنند و همراه با تعریق مقداری انرژی تلف می گردد که در حقیقت غذایی که می توانند به مصرف رشد حیوان و تولید گوشت و ذخیره چربی و سایر فرآورده های آن برسد.
پشم ریزی در گوسفندان معمولا بواسطه آلودگی به انواع جرب و شپش و قارچ و غیره حاصل می شود و نشانه عدم رعایت نکات بهداشتی و نگهداری و پرورش گوسفند در شرایط نامناسب است که می توان با پشم چینی علاوه بر آلودگی های فوق الذکر از آلودگی های مثل خاک و فضولات و تیغ ها و بوته های مرتعی و غیره از بین رفته در نتیجه بوسیله شستشو با استفاده از حمام ضد کنه اغلب ناراحتی های فوق الذکر از بین می روند در نتیجه در تأمین سلامت حیوان تأثیر بسزایی دارد.
در حقیقت با پشم چینی از ازدیاد انواع حشرات داخل پشم، جرب و شپش ها و غیره که موجب ناراحتی دام و اختلال در امر تغذیه دام نماید جلوگیری می گردد و بویژه باعث جلوگیری از انتقال بیماری های جلدی از دام های مبتلا به دامهای سالم می گردد.
یکی از اثرات چیدن پشم قبل از شروع عملیات پرواربندی، تشدید فرآیندهای سوخت و ساز (متابولیسم) بوده و بدین طریق بیشتر بر وزن دام افزوده خواهد شد.
پشم چینی از بالا رفتن درجه حرارت بدن گوسفند جلوگیری می نماید، هم چنین در اثر بالا رفتن درجه حرارت در فصول گرم سال باعث عرق کردن دام خواهد شد و ممکن است دام بیش از حد عرق نماید که خود موجب اتلاف انرژی می گردد.
با پشم گوسفندان بعد از چیده شدن چه کار کنیم؟
همانطور که در قسمت های مختلف این مطلب اشاره کردیم، دلایل مختلفی برای بریدن یا چیدن پشم گوسفندان وجود دارد. یکی از این دلایل ، فروش پشم و درآمدزایی از این طریق برای دامداران می باشد.
به جز بحث فروش، اینکه بدانیم پس از چیدن پشم گوسفند، چطور آن را نگهداری یا استفاده کنیم، سبب حفظ کیفیت آن خواهد شد. بالا بودن کیفیت الیاف پشم این امکان را به شما می دهد که با قیمت بیشتری قادر به فروش محصول خود باشید.
در این بخش نکاتی را درباره چگونگی نگهداری و فروش پشم گوسفندان ذکر خواهیم کرد.
پشم چگونه درجه بندی یا طبقه بندی می شود؟
به طور کلی پشم بر اساس سه معیار در دسته بندی های مختلف جای می گیرد.
- کیفیت: کیفیت الیاف پشم از نظر ضخامت، مقاومت و همچنین عاری بودن از مواد خارجی تعیین می شود.
- کلاس یا طول الیاف
- ظرافت الیاف پشم
قیمت گذاری و تعیین کاربرد پشم بر اساس این سه معیار مشخص می شود. البته معیارهای دیگر برای بازار پسندی بیشتر پشم گوسفندان همچون رنگ پشم وجود دارد که کم تر اهمیت دارند. این مورد بیشتر برای برخی هنرمندان که به دنبال الیاف پشم با رنگ های طبیعی کمیاب هستند، مهم است. در ضمن برای اینکه پشم مرغوبیت و کیفیت مناسبی داشته باشد باید از دستگاه یا ابزارآلاتی استفاده کنیم که این محصول را به صورت یک دست بتراشد.
نحوه بهبود کیفیت و ارزش پشم :
برای بالا بردن کیفیت پشم، ضروری است که حتی الامکان اجازه ندهید که پشم گوسفندان گله شما توسط موادی مانند گیاهان آلوده شوند. جهت تمیز نگهداشتن پشم گوسفند به این موارد دقت کنید:
برای اطمینان از اینکه کاه، یونجه و سایر گیاهان به درون پشم گوسفند وارد نشود، حتما از آخورهای استاندارد و مناسب استفاده کنید.
هنگام ریختن علوفه و غلات درون آخور، دقت کنید که بر روی پشم ریخته نشود. به هیچ وجه برای حمل یونجه و کاه از گوسفندان استفاده کنید.
مدام جایگاه نگهداری گوسفندان را برای جلوگیری از انتشار حشرات و جانوران موذی ضدعفونی کنید. به جز این موارد برای حفظ کیفیت پشم گوسفندان تا مرحله چیده شدن لازم است که از یک جیره غذایی خوب برای این حیوانات بهره ببرید. حفظ سلامت گله بسیار مهم است. این موضوع را همیشه جدی بگیرید.
در این بخش بخوانید: درمان پشم خواری گوسفندان
آیا چیدن پشم گوسفندان باعث اذیت و آزار این حیوانات خواهد شد؟
چیدن پشم گوسفند با استفاده از روش صحیح و ابزارآلات مناسب نه تنها برای آنها خطر به همراه ندارد بلکه برای رشد و سلامتی این حیوانات نیز بسیار حائز اهمیت است. اگر پشمی که در طول یکسال بر روی بدن گوسفند رشد کرده است را نتراشید، در عین رشد مداوم، باعث ایجاد تنش گرمایی و به خطر افتادن سلامتی آنها خواهید شد. شپش، کنه، مگس و حشرات مختلف به گوسفندان حمله ور خواهند شد و همچنین در حرکت و تولید این حیوانات اختلال ایجاد می‌شود.
بزرگترین مرکز پشم چینی در جهان:
در کشور استرالیا صنعت دامداری و تولید پشم از نژادهایی همچون مرینوس بسیار پررونق است. وسعت ایستگاه‌های پرورش دام پشمی در این کشور گاهی تا چند ده هکتار نیز می‌رسد و مساحت قابل توجهی از دشت‌های این نقطه از جهان را در بر میگیرند. یکی از بزرگترین ایستگاه‌های پشم چینی و پرورش گوسفند در جهان، رالینا (Rawlinna) نام دارد.
این ملک بیش از یک میلیون هکتار وسعت دارد و بخشی بزرگی از دشت نولاربور را شامل می شود. فعالان دامپروری در این ناحیه توانایی دارند تا حدود 64000 راس گوسفند را در 10 هفته بر اساس برنامه‌ای مشخص پشم چینی کنند. بریدن یا کوتاه کردن این تعداد گوسفندپ منجر به تولید 1500 بسته بزرگ از پشم گوسفندان خواهد شد که به دلیل حجم زیاد، جابه‌جایی آن در اکثر مواقع به چالش اساسی تبدیل می‌شود.
تاریخچه شروع به کار این ایستگاه بزرگ دامپروری در کشور استرالیا به دهه 1960 میلادی باز می‌گردد. در این ایستگاه حدود 20 نیروی انسان به صورت دائمی مشغول به کار هستند و تعدادی نیز به عنوان پیمانکار حضور دارند. فرایند پشم چینی و رسیدگی به گوسفندان معمولا از ساعت 5 صبح شروع شده و تا ساعت 10 شب ادامه دارد.
عملیات نگهداری و مدیریت مزرعه در رالینا با سایر ایستگاه ها و مزارع بزرگ گوسفند داری در جهان کاملا متفاوت است. به عنوان مثال وقتی بزرگترین ایستگاه های پرورش دام همچون میراتورگ در روسیه را با رالینا مقایسه می‌کنیم، متوجه خواهیم شد که این مزرعه از فرایندهای صنعتی به طور قابل توجه‌تری استفاده می‌کند.
شرکت میراتورگ در سال 2018 مزرعه پرورش گوسفند خود را به ارزش حدودی 2.9 میلیارد روبل در استان کورسک راه اندازی کرد. این اولین مزرعه صنعتی پرورش گوسفند در روسیه بود. ظرفیت این مجتمع برای حداکثر 50000 راس گوسفند و تولید سالانه 3300 تن گوشت ساخته شده است. اصلی‌ترین هدف از تاسیس این مجتمع افزایش تولید گوشت گوسفندی برای مصرف مردم روسیه همراه با اشتغال زایی بوده و دستاوردهای خوبی نیز بدست آورده است.
آیا چیدن پشم گوسفندان به این حیوانات آسیب می‌رساند؟
در پاسخ به این پرسش باید بگوییم که در خصوص پشم چینی درست جای نگرانی نیست و بریدن یا کوتاه کردن پوشش پشمی بدن گوسفندان برای این حیوانات اصلا خطرناک نیست و برعکس معمولاً زمانی که پشم گوسفندان زده می‌شود، آنها احساس راحتی بیشتری هم پیدا می‌کنند. البته دوباره تاکید می‌کنیم که باید این کار توسط یک شخص باتجربه و به طرز ماهرانه‌ای انجام شود.
پس از چیدن پشم برای گوسفندان چه اتفاقی می‌افتد؟
بعد از عملیات پشم زنی باید از گوسفندان گله خود به ویژه بره‌ها به خوبی تا چند روز مراقبت کنیم. وقتی گوسفندی پشم ندارد، فاقد لایه عایق برای محافظت از سرما و گرما است، بنابراین نباید آنها را در فضای بیرونی و سرد برای مدت طولانی نگهداری کرد. علاوه بر این نکته، گوسفندانی که به تازگی پشم آنها کوتاه شده است، به غذای بیشتری جهت سوخت و ساز بدن نیاز دارند. در کل بهتره هرگز این فعالیت را در زمستان انجام ندهید.
انتخاب بهترین تیغه و شانه برای دستگاه پشم چین
پس از انتخاب و تهیه یک دستگاه باکیفیت نوبت به انتخاب و استفاده از یک تیغه استاندارد و مناسب برای برش و شانه پشم ها می‌رسد. انواع تیغه‌ها بسته به عواملی همچون نوع پشم گوسفند، ضخامت پشم و مواردی مشابه تفاوت‌هایی با یکدیگر دارند.
به دلیل پرکاربرد بودن همیشه از شانه (قسمت پایینی که در امتداد بدن گوسفند می‌چرخد و الیاف پشم را جدا می‌کند) و کاتر یا تیغه (قسمت بالایی دستگاه) باکیفیت و اصل استفاده کنید تا ضمن یکدست و سریع چیده شدن پشم گوسفندان، بدن این حیوانات دچار زخم نشوند.
قسمت بالای شانه دارای یک قسمت اریب شکل کوچک در انتهای دندانه‌های شانه است و وقتی تیغه‌های ماشین به درستی تنظیم شوند، کاتر پشت به خوبی بر روی پشم قرار می‌گیرد.
اگر پشم گوسفندان شما درشت، کثیف و بلند هستند، بهتر از شانه‌هایی با دندانه‌های کمتر و بلند برای برش پشم استفاده کنید. برای بره‌های نیز تیغه‌های ظریف کاربردی تر هستند. در کنار استفاده از تیغه های مناسب نیز به صورت همیشگی دستگاه را روغن کاری کنید.
با وجود استفاده از دستگاه پشم چین همیشه بهتره یک قیچی دستی نیز در زمان پشم چینی به همراه داشته باشید تا در مواقعی که به هر دلیل قادر به استفاده از ماشین برقی پشم چین نبودید، از قیچی استفاده کنید.
نتیجه گیری:
همانطور که اشاره شد گوسفندان موجوداتی ملایمی و آرامی هستند که به مانند سایر حیوانات احساس درد، ترس و تنهایی را درک می‌کنند. تمامی دامداران باید در هنگام پشم چینی گوسفند، از مواردی که سبب ایجاد تنش و استرس در دام می شود، جلوگیری به عمل آورد.
برخی افراد پشم چین به دلیل اینکه دستمزد خود را براساس حجم چیده شده و نه براساس ساعت کاری دریافت می کنند سعی دارند عجولانه و بی احتیاط این کار را انجام دهند. چیدن پشم به این صورت اصلا توصیه نمی شود . متاسفانه در کشورهایی که دامپروری به صورت صنعتی تر دنبال می شود و بازار پشم و پوشاک رونق بیشتری دارد، بدرفتاری با گوسفندان در هنگام پشم چینی بیشتر به چشم می آید.
- در ضمن اگر در شهر تهران ساکن هستید و به دنبال خرید خروس سیاه برای قربانی می‌باشید، بر روی این لینک را حتما کلیک نمایید.
