در بین غذاهای مصرفی توسط انسان، شیر مناسب ترین، متعادل ترین و کامل ترین ترکیبات غذایی را دارا است به این صورت که تقریبا تمام مواد مغذی مورد نیاز انسان در شیر وجود دارد و میزان جذب این مواد به صورتی است که در هر بار مصرف حداکثر موادغذایی موجود در شیر به بدن جذب می‌شود. به طور مثال پروتئین حاصل از شیر از لحاظ کیفیت، یک پروتئین کامل حساب می‌شود و نیازهای بدن را می تواند به این ماده تامین کند ضمن اینکه قابلیت هضم پروتئین موجود در شیر بسیار بالاتر از سایر مواد غذایی می‌باشد این مورد در خصوص چربی موجود در شیر نیز از لحاظ میزان جذب صادق است.
به جز تحقیقات علمی متعدد، در بین احادیث نیز به فواید مصرف شیر اشاره شده است. همچنین در دوران کودکی و نوجوانی شیر رشد و نمو بافت ها را تامین می کند و در دوران پیری و سالمندی نیز باعث حفظ نشاط و قدرت و افزایش طول عمر می شود.
ناگفته نماند که از لحاظ تعریفی شیر عبارت است از تراوشح های غدد پستانی حیوانات پستانداری همچون گوسفند، گاو، شتر و بز.
مزایا تولید شیر
همانطور که می دانید شیر جزو جدانشدنی سبد غذایی انسان ها محسوب می‌شود و ارزش غذایی بالایی برخوردار است. به جز ارزش غذایی، تولید شیر یکی از مهم ترین دلایل فعالیت دامپروران در این حوزه می باشد. از گذشته تا کنون دامداران با استفاده از فروش شیر توانسته اند به کسب درآمد بپردازند. اما با توجه به روند روز افزون افزایش جمعیت بشر و نیاز بیشتر به مواد غذایی، یکی از روش های افزایش تولید منابع لازم برای تامین این قبیل نیازها توجه به روند تولیدی و افزایش بازده محصولات دامی به وسیله نگهداری انواع دام پربازده و به کارگیری روش های بهره ور می‌باشد. شیر نیز یکی از همین محصولات دامی تلقی می‌شود که دامداران باید با روش‌های پیشرفته‌تری به فکر تولید آن باشند.
امروزه اکثر شیر تولید شده توسط گوسفندان، گاو ها، بز ها و شترها به صورت پاستوریزه توسط دامداران و کارخانه‌های لبنی عرضه می‌شود تا مصرف آن برای انسان‌ها بی خطر باشد. از شیر پاستوریزه تولید شده، پنیر، کره خامه، ماست، بستنی، کشک و دوغ تولید می‌شود.
- در سایت بازار گوسفند بخوانید: آخرین تغییرات قیمت گوسفند زنده در سراسر کشور
تولید لبنیات
توجه به داشتن به صنعت پرورش گاو و گوسفند و حتی بز شیری علاوه بر اینکه باعث رفع نیاز ما به این ماده مغذی می شود، اشتغال زایی خوبی را در مناطق مختلف از جمله مناطق کم برخوردار ایجاد می کنند.
شیر را می توان از طریق پرورش و نگهداری انواع حیوانات از جمله بز، گاو، گوسفند، شتر، گاومیش بدست آورد.
برحسب شرایط آب و هوایی هر منطقه از کشور پرورش هر نوع از دام های ذکر شده البته با رعایت یکسری اصول بسیار مقرون به صرفه اقتصادی می باشد.
- با فواید شیر بز و شیر گوسفند آشنا شوید.
از دیگر مزایای توجه داشتن به موضوع تولید شیر ، تولید دیگر محصولات لبنی نظیر پنیر، دوغ، ماست و … می باشد. خوشبختانه کشور ایران از پتانسیل های خوبی برای سرمایه گذاری در زمینه تولید شیر برخوردار است. طی چندین سال گذشته ما شاهد رشد چشمگیری در این حوزه بوده ایم که امیدواریم ادامه دار باشد. در کل کار پرورش دام زنده به صورت اصولی و صحیح می تواند علاوه بر اشتغال زایی، بخش اعظمی از نیازهای غذایی کشور را نیز پوشش دهد.
- دستگاه شیر دوشی چیست؟ در این مورد بیشتر بخوانید.
تولید شیر گوسفند
به صورت میانگین گوسفندان ماده می‌توانند در سنین 7 تا 9 ماهگی جفت گیری کنند (البته استثنائات قابل ملاحظه ای در این حد سنی وجود دارد به این صورت که ممکن است برخی میش ها تا سن 12 ماهگی نیز به بلوغ نرسیده باشند). پس از پایان بارداری و تولد بره ها بلافاصله تولید شیر گوسفند شروع می شود.
توجه داشته باشید که بهتر است که این شیر تا چند روز تنها برای بره مورد استفاده قرار گیرد که بر حسب نژاد تفاوت هایی در این مدت زمانی نیز وجود دارد. دلیل این امر این است که گوسفندان تازه متولد شده به این نوع شیر اولیه بسیار احتیاج دارند. با این وجود در برخی مجتمع های صنعتی دامپروری بره ها را از میش ها بعد از مدتی کوتاه از زایش جدا می کنند و سپس آن ها را با روش های جایگزینی شیر می دهند. یک تا دو هفته پس از تولد میتوانید حیوان خود را دو بار در روز صبح و عصر برای تولید شیر بدوشید.
میزان و زمان تولید شیر گوسفندان تا حدود زیادی به نژادهای آنان بستگی دارد اما با این وجود تولید شیر گوسفند به پارامترهای دیگری از جمله نوع تغذیه و کیفیت نگهداری نیز ربط دارد.
اگر کار نگهداری میش و تولید شیر را به صورت صنعتی انجام می دهید، در این صورت با توجه به هزنیه های نگهداری باید سعی کنید همیشه بازده‌ای مجتمع دامپروری خود را در سطح مطلوبی نگهدارید. یکی از مهم‌ترین مواردی که سبب کاهش این بازده ای می‌شود استفاده از میش های پیر و کم تولید است. به طور جدی پیشنهاد می شود این گونه حیوانات که مصرف علوفه ای بالایی نیز دارند را از گله خود حذف نموده و با میش های جوان و قبراق تر جایگزین نمایید.
- در مورد چگونگی و زمان از شیرگیری بره‌ها اینجا بیشتر بخوانید.
تولید شیر گاو
برای تولید شیر گاو نیز مراحل مختلفی باید طی شود. یک گاو فقط پس از بچه دار شدن شیر تولید می‌کند و تا زمانی که گوساله به طور طبیعی شیر بخورد، گاو در صورت داشتن تغذیه مناسب و سلامت بدنی، فرایند تولید شیر را ادامه می‌دهد. حدود 60 روز پس از زایمان، گوساله‌ها بیشتر به سایر منابع غذایی وابسته می‌شوند و تولید شیر گاو به تدریج کاهش پیدا می‌کند. میزان تولید شیر گاو ها بر اساس نژاد مختلف است اما به طور میانگین یک گاو شیری خوب روزانه بین 20 تا 28 لیتر شیر در یک دوره 10 ماه تولید می‌کنند.
گاو های شیری را به دو روش طبیعی و مصنوعی می‌توان برای شیردهی بیشتر تحریک کرد. در روش طبیعی با مکیدن پستانک گاو و در روش مصنوعی با استفاده از دوشیدن شیر به وسلیه دست یا دستگاه که به نوعی عمل مکیده شدن را برای دام، تداعی می‌کند، گاو را به تولید شیر بیشتر تحریک می‌کند.
برای تولید بیشتر شیر گاو، تلیسه های خود را در 18 ماهگی از طریق لقاح مصنوعی یا طبیعی آبستن کنید. برای تولد گوساله نه ماه صبر کنید و در طی همین مدت با جیره غذایی کامل و متعادل و در اختیار گذاشتن آب فراوان در طول بارداری، شرایط را برای تولد یک گوساله خوب مهیا نمایید.
پس از زایش گوساله از دامپزشک برای بررسی سلامت گاو و گوساله کمک بگیرید و سپس با استفاده از جیره غذایی خوب، میزان شیردهی بالایی را برای گله خود میتوانید تضمین کنید.
در ضمن تا حد امکان سعی کنید که با رعایت پروتکل های بهداشتی از بروز بیماری در گله اجتناب کنید و کمتر از داروهایی مثل آنتی بیوتیک برای مقابله با بیماری های دامی استفاده کنید. چرا که این قبیل داروها به طور غیر مستقیم بر کیفیت شیر تولیدی گله شما اثرگذار خواهد بود.
نحوه پاستوریزه کردن شیر
پس از دوشیدن شیر گاو و گوسفند، مهم ترین مرحله قبل از مصرف پاستوریزه کردن این ماده غذایی است. پاستوریزه کردن روشی برای از بین بردن هرگونه پاتوژن (عامل بیماری زا) یا میکرو ارگانیسمی است که مصرف آن می‌تواند برای انسان زیان بار باشد و با حرارت دادن انجام می‌شود. پاستوریزه کردن شیر یک فرایند ساده است که مراحل آن را در ادامه شرح خواهیم داد:
ابتدا شیر خام را در قابلمه‌ای ریخته و روی اجاق بگذارید. با شروع افزایش دما شیر، هر از گاهی شیر را برای جلوگیری از سوختن و سر آمدن هم بزنید. هنگامی که دمای شیر به 145 درجه فارنهایت (63 درجه سانتیگراد) رسید، شیر را به مدت 30 دقیقه در آن دما قرار دهید.
چنانچه به دنبال راهی جهت افزایش شیر گوسفندان خود هستید سری به این مطلب بزنید .
مراحل تولید شیر در دامداری های صنعتی
جهت تولید شیر و شیردوشی دام در مجتمع های صنعتی ابتدا باید دام وارد سالن مخصوص این کار شود. این سالن باید جهت این عمل از لحاظ بهداشتی پاکیزه شده باشد. پس از وارد شدن پستان های دام باید شسته شود و چند قطره ی اولیه شیر دوشیده شده به دلیل آلودگی دور ریخته شود و بعد دستگاه شیردوش باید به پستان متصل شود. پس از اتمام شیردوشی به دلیل باز بودن سر پستان ها و جهت جلوگیری از ورود میکروب به پستان از مایع ضدعفونی کننده استفاده می شود.
شیر تولید شده بلافاصله تا دمای زیر 10 درجه سانتی گراد خنک شده و در مخازن استیل دوجداره ذخیره می‌شود سپس توسط تانکرهای استیل به کارخانه های تولید فراورده های لبنی حمل می شود.
به محض ورود شیر به کارخانه از آن نمونه برداری می شود سپس آزمایش های مختلف شیمیایی و میکروبی بر روی آن انجام می‌شود آزمایش های نظیر دانسیته و تست الکل جهت اطمینان از سالم بودن شیر و همچنین آزمایش هایی نظیر درصد چربی و میکروبی و … انجام می شود. در کل پس از این مراحل شیر وارد مرحله استریل کردن و سالم سازی ها خواهد شد .
جدیدترین فناوری‌های دوشیدن شیر گاو و گوسفند
دوشیدن شیر گاو و گوسفند در واحدهای دامپروری به عنوان یکی از اصلی‌ترین فعالیت‌های روزمره برای دامداران محسوب می‌شود. از آنجایی که اجرای اصولی شیردوشی در دامداری‌های صنعتی بزرگ همواره با چالش‌هایی همراه است، کارشناسان این حوزه با انجام تحقیق و توسعه فراوان در تلاشاند تجهیزات شیردوشی و مدیریتی دامداری‌ها را تا حدی بهبود دهند که علاوه‌بر افزایش راندمان، بر تمام جنبه‌های مربوط بر سلامت دام و سلامت شیر تولیدی این حیوانات نظارت بهتری داشته باشند.
در گذشته تولیدکنندگان صنعت لبنیات همه این فاکتورها را در سطح مزرعه یا سطح گله اندازه گیری می‌کردند اما امروزه با پیشرفت تکنولوژی کارخانه‌های لبنیات حتی قادرند فاکتورهای تعیین کیفیت شیر را برای هر راس گاو و گوسفند جداگانه نیز ارزیابی کنند. چنین عملی با استفاده از شناسنامه دار کردن و ثبت اطلاعات هر گاو یا گوسفند انجام می‌گیرد.
در کشورهایی که دارای صنعت دامپروری پیشرفته و مدرنی هستند، تولید کنندگان محصولات لبنی باید اطلاعات مرتبط با هر راس گاو یا گوسفند را به صورت مشخص و مرتب در سامانه‌هایی مخصوص وارد کنند.
این سامانه‌ها به غیر از نظارت بر سلامت دام و میزان شیر تولیدی، نمودارهایی را برای بینش عمیق‌تر از روند کار در اختیار دامداران و فعالان بزرگ صنعت لبنیات قرار می‌دهد.
نحوه استفاده از فناوری داده‌کاوی در صنعت لبنیات
در این بخش برخی از مهم‌ترین فناوری‌های کلیدی و پیشرفته که برای جمع‌آوری اطلاعات حیواناتی همچون گاو و گوسفند استفاده می‌شوند را معرفی خواهیم کرد:
1-شیردوشی رباتیک:
یکی از بزرگترین و رایج‌ترین پیشرفت‌ها در صنعت لبنیات، دوشیدن شیر گاو و گوسفند با استفاده از تجهیزات رباتیک است. این نوع دستگاه‌ها نه تنها کل فرایند شیردوشی را به طول خودکار انجام می‌دهند، بلکه با جمع‌آوری داده‌های متعدد به دامداران و تولیدکنندگان محصولات لبنی این امکان را می‌دهند تا تصمیم‌های مهمی در رابطه با تغذیه و نحوه نگهداری این حیوانات بگیرند. این ربات‌ها با اندازه‌گیری تولید شیر هر راس گاو یا گوسفند و ثبت آن به صورت روزانه، دید دقیقی به دامدار برای ارزیابی ضریب تبدیل حیوانات گله خود می‌دهد.
2-گردن بند هوشمند دام:
این محصول با هدف کاربردی کردن هوش مصنوعی در این حوزه چند سالی است که طراحی و تولید شده است. این گردن بند خاص به پشتوانه برخورداری از الگوریتم‌های هوش مصنوعی رفتار، میزان تحرک، استرس، مقدار خوراک مصرفی گاوها را می‌تواند رصد کند. همچنین تغییرات غیر طبیعی در رفتار و سلامت دام را به دامدار خبر می‌دهد. افزایش بهره وری گوسفندان و گاوهای شیر و کاهش هزنیه نگهداری از مهم‌ترین مزایا استفاده از این محصول به شمار می‌آیند.
نحوه دوشیدن گوسفندان
روش دوشیدن میش به صورت دستی
شما می توانید گوسفندان خود را با دست یا از طریق دستگاه های شیردوشی، بدوشید. در هر روش رعایت نکات بهداشتی از اهیمت ویژه ای برخوردار است.
اگر تعداد کمی گوسفند (میش) دارید، میتوانید به صورت دستی اقدام به دوشیدن شیر این حیوانات کنید. دوشش دستی گوسفند با دوشیدن دستی بز کمی متفاوت است و با دوشیدن دستی گاو تفاوت بسیاری دارد. در واقع تا حدودی دوشیدن میش شبیه به یک بز کوتوله است، اما به دلیل اینکه پستان گوسفند تا حدودی کوچک است، کمی دوشیدن آن با بز و گاو فرق دارد. به هر حال اگر تجربه دوشیدن شیر بز را داشته باشید، تقریبا روش کار را می‌دانید، اما باید به مواردی دقت کنید.
گوسفند پستان بسیار چربی دارد. به خاطر همین خصوصیت با وجود تمیز کردن سطح پستان، باز دوباره چربی بر روی این اندام بدن گوسفندان جمع می‌شود. برای تمیز کردن پستان گوسفندان میتوانید از یک دستمال مرطوب استفاده کنید.
برای شروع کار توصیه می شود ابتدا سطل شیر را با آب جوش استریل کنیم. سپس در حالی که حیوان را آرام نگه می داریم باید سعی کنیم که گوسفند در حالت مناسبی برای اینکار قرار بگیرد پس از آن بهتر است که پستان های میش را با آب گرم شست و شو دهیم تا از بار میکروبی شیر تا حد امکان کاسته شود. پس از آن می توانید به آرامی شروع به دوشیدن گوسفندان خود کنید. اگر در اینکار تجربه ندارید بهتر است ابتدا به شخص با تجربه نگاه کنید و بعد اینکار را خودتان انجام دهید.
چنانچه می‌دهید میش گله‌ی شما دچار بیماری های مربوط پستان (ورم پستان) است، بهتره قبل از مخلوط کردن شیر آن با سایر میش ها کمی شیر این میش را بدوشید، اگر این شیر بیش از حد زرد بود یا در آن آثار خون دیده شد، به هیچ وجه ادامه ندهید و سریع به فکر درمان باشید.
در حین شیردوشی به صورت سنتی (دستی) مراقب پاهای عقب گوسفندان باشید، گاهی اوقات این حیوانات به دلیل تحریک شدن به طور غیر منتظره‌ای به ظرفی که از آن اسفتاده می‌کنید لگد می‌زنند یا پاهای خود را به درون ظرف فرو می‌کنند.
پس از اتمام عملیات دوشش گوسفندان، اکنون شیر باید سرد شود تا احتمال رشد باکتری در آن کاهش یابد. در نهایت از هر وسیله‌ای که برای شیردوشی دستی استفاده می‌کنید، باید آنها را به خوبی بشویید و خشک کنید. گاهی اوقات شاهد این موضوع هستیم که شیر خیلی زود خراب می‌شود، ممکن است این اتفاق به دلیل آلودگی باکتریایی تجهیزات شیردوشی شما رخ دهد.
به هر حال دوشیدن دستی گوسفند کاری سخت و زمان بر است. اگر بیش از 5 راس میش دارید و بیش از یکبار در روز آنها را می‌دوشید، این عمل به جز خستگی باعث آسیب رسیدن به دستان و اندام های شما می‌شود. بنابراین پیشنهاد می‌کنیم با خریداری یک دستگاه شیردوش برقی در زمان خود صرفه جویی کنید.
روش دیگر استفاده از دستگاه شیردوشی است که بیشتر در مجتمع های صنعتی دامپروری مورد استفاده قرار می گیرد.
افرادی که در زمینه تولید شیر حضور دارند به دلیل اینکه ممکن است در مراحل مختلف دوشش، حمل و نقل و بسته بندی آلودگی های مختلفی که ممکن است سبب بیماری های مانند تب مالت و وبا شوند، باید پروتکل های بهداشتی را با دقت رعایت کنند.
نکته ای مهم در هنگام شیردوشی:
در بسیاری از خانواده های روستایی و عشایری ایران که به صورت حرفه به کار دامپروری مشغول نیستند، اصلی ترین هدف از پرورش گوسفند، تولید شیر و سایر محصولات دامی تنها برای خانواده خودشان می‌باشد. اگر فقط برای چنین هدفی از گوسفندان و حتی سایر دام هایی همچون گاو و بز نگهداری می‌کنید، به دلیل اینکه از لحاظ مالی صرفه اقتصادی چندانی ندارد، لازم نیست حتما از دستگاه های شیردوشی مدرن استفاده کنید اما بهتره در هر صورت به کیفیت تغذیه و آب شرب مصرف دام هایتان همواره توجه داشته باشید .
برخی از مهم ترین علت هایی که باعث ایجاد ضربه به صنعت تولید شیر خواهند عبارتند از:
- عدم اعتماد مردم به کیفیت و ارزش غذایی شیر و دیگر محصولات لبنی صنعتی
- هزنیه بالای تولید شیر و نداشتن بازدهی مالی کافی برای تولید کنندگان شیر
- ناکافی بودن تسهیلات برای این صنعتی
- واردات محصولات لبنی بیش از حد
- افزایش قیمت مواد اولیه و بسته بندی محصولات لبنی
- کاهش سهم لبنیات در سبد غذایی مردم
مهم ترین علل کاهش میزان تولید شیر در گله گوسفندان و گاوها :
کاهش تولید شیر برای دامداران خسارات مالی فراوانی را به همراه دارد. این کاهش تولید به عوامل زیادی بستگی دارد که در ادامه به معرفی برخی از این موارد می پردازیم.
ورم پستان در دام ها را شاید بتوان به عنوان اصلی ترین دلیل افت تولید شیر به حساب آورد. ایجاد عفونت که معمولا با تب نیز همراه است را می توان از دیگر علل این مسئله نام برد.
بروز اسهال خونی، دسترسی سخت به آب با کیفیت، جیره غذایی نامتعادل که مواد مغذی کافی را نمی توانند تامین کنند، مسمومیت غذایی (وجود مایکوتوکسین ها در علوفه)، تغذیه بیش از حد با غلات از دیگر دلایل به شمار می روند.
در مجموع نوع نگهداری، نوع جیره مصرفی و بروز انواع بیماری در گله ها از مهم دلایل این کاهش تولید محسوب می‌شوند. معمولا به دلیل تشخیص سخت، باید دامداران از دامپزشکان برای شناسایی علت کاهش تولید شیر مشورت بگیرند.
توجه داشته باشید که با استفاده از مکمل های غذایی خاص مثل مواد پروتئنی، سویا، پودر چربی و پودر ماهی می‌توان چربی شیر گوسفند و گاو را به طور مناسبی افزایش داد.
درآخر این را هم به خاطر بسپارید که بدن گوسفند اغلب پس از شیر دوشی دچار کمبود آب و مواد غذایی می شود بنابراین بهتر است که به بحث تغذیه ای آنان توجه ویژه تری داشته باشید.
- حتما ببنید: قیمت خروس قربانی و خروس سیاه
معرفی اصلی ترین حیواناتی که به عنوان منابع تولید کننده شیر در دنیا شناخته می‌شوند:
تولید شیر از گوسفند
گوسفندان هزاران سال است که برای تولید شیر توسط انسان ها پرورش داده می شوند و حتی به عقیده بسیار از کارشناسان قدمت تولید شیر از گوسفند، بیشتر از گاو است. گوشت این حیوانات برای مصرف غذایی فوق العاده است، حیواناتی آرام و مفید هستند و همچنین از آنها برای تولید شیر بسیار استفاده می شود.
اکنون پرورش گوسفند در سراسر دنیا به این جهات بسیار رایج می‌باشد. شیر این حیوانات بسیار مقوی است و تا حدودی نیز شیر گاو از لحاظ داشتن ویتامین، کلسیم، فسفر، پتاسیم و منیزیم نیز غنی تر هست.
اگر دوست دارید وارد حرفه دامداری شوید و می خواهید به سود آوری مناسبی نیز دست پیدا کنید ، پرورش این حیوان به جهت تولید شیر می تواند شما را به این هدف برساند. البته همانطور که می‌دانید، به جز شیر محصولات دامی مختلفی از گوسفندان بدست می‌آید. به علاوه اگر محیطی بزرگی نیز برای کار پرورش ندارید ، گوسفند می تواند گزنیه مناسب باشد. این بدان معنا است که شما می توانید حتی با سرمایه کم نیز اقدام به تولید شیر گوسفند نمایید.
شیر گوسفند بسیار مقوی است و می توان از آن فراورده های مختلفی نیز تولید کرد. حتی با رعایت یکسری اصول آن را تا زمانی که به اندازه کافی برای فروش به شرکت های لبنی برسد، می توان منجمد نمود . پنیر حاصل از شیر گوسفند در سراسر دنیا بسیار پرطرفدار می باشد و قیمت جهانی آن تقریبا چهار برابر قیمت شیر گاو است.
شیر الاغ
اگر از بسیاری از مردم ساکن در مناطق روستایی و عشایری در مورد فواید الاغ ها بپرسید، آنها این حیوان را بسیار پرفایده می دانند. الاغ ها برای جا به جایی بار، محافظت از گوسفندان گله و … حیواناتی کاربردی هستند.
با این حال، آیا تا به حال می دانستید که الاغ (خر) را بسیاری به جهت تولید محصولات لبنی نگهداری می کنند؟
شیر الاغ ممکن است رایج ترین نوع شیر نباشد ، اما کشور هایی در سراسر جهان وجود دارند که فقط در آن کشور ها شیر این حیوان بسیار پرمصرف می باشد. شیر الاغ شباهت زیادی به شیر انسان دارد و برای درمان برخی بیماری ها از آن استفاده می شود.
گاومیش
آیا می دانید که گاومیش ها به عنوان یکی از اصلی ترین منابع تولید شیر توسط جمعیت زیادی در سراسر دنیا پرورش داده می شوند. شیر این حیوانات به لحاظ داشتن چربی کافی ، برای تولید پنیر بسیار مناسب می باشد . اگر در منطقه ای زندگی می کنید که امکان پرورش گاومیش را دارد ، می توانید از این طریق به درآمد خوبی برسید.
شتر
شترها در واقع بهترین حیوانات برای پرورش و تولید شیر در مناطق گرم و خشک می باشند. شتر یک حیوان بسیار مقاوم و سازگاری با آب و هوای گرم می باشد . اگر محل زندگی شما، چنین شرایط را دارد، می توانید از راه نگهداری از تعداد کمی شتر ، کسب درآمد خوبی داشته باشید.
بز ها، گاو ها، اسب ها نیز سه حیوان مطرح دیگر برای تولید شیر می باشند.
بررسی مهم‌ترین دلایل کاهش غیرمنتظره تولید شیر در گله‌های گوسفند و گاو
تولید شیر منبع اصلی کسب درآمد و بقای واحدهای پرورش گوسفند و گاو شیری محسوب می‌شود. اگر در روند تولید شیر اعضای این نوع گله‌ها مشکلی پیش بیایید، واحد دامداری با ضرر و زیان مواجه خواهد شد. به هر اندازه که تولید شیر افزایش داشته باشد، دامدار نیز سودآوری بیشتری را از کسب و کار خود بدست خواهد آورد. پس از اینکه در مورد علل اهمیت تولید شیر اطلاعاتی را کسب کردید، لازم است در خصوص دلایل افت تولید شیر نیز مواردی را نیز بدانید که در مراحل مختلف پرورش دام خود با مشکل رو به رو نشوید.
اول: لنگش
بروز بیماری لنگش، تاثیری اساسی بر سلامت گله شما خواهد گذاشت. لنگیدن دام به دلیل درد یا عفونت در قسمت پا منجر به کاهش تولید شیر گاو و گوسفند می‌شود.
دوم: انگل‌های داخلی و خارجی
همانطور که می‌دانید، رشد انگل‌ها عاملی مهم در کاهش روند تولید محصولات دامی و سلامت این حیوانات محسوب می‌شود. انگل‌ها چه داخلی و چه خارجی مدام گاو، گوسفند و بز را مورد آزار قرار می‌دهند.
سوم: نامتعادل بودن تغذیه
بالانس نبودن نوع جیره مصرفی برای گله گاوهای شیری و حتی گوسفند سبب تامین نشدن مایحتاج غذایی این حیوانات اهلی خواهد شد. برای افزایش تولید شیر، باید به جز برآورده کردن احتیاجات غذایی جهت نگهداری، نیازهای تولیدی و آبستنی گاو و گوسفندان به طور صحیح در فرمول نویسی جیره در نظر گرفته شود. در ضمن میزان خوراکی که در اختیار دام برای مصرف قرار می‌گیرد، نیز نباید به هیچ وجه کم باشد.
چهارم: استرس گرمایی و سرمایی
مورد بعدی که برای میزان تولید شیر دام تاثیر می‌گذارد، تنش‌های گرمایی و سرمایی است که به دلیل عدم مهیا کردن یک جایگاه مناسب نگهداری و برنامه مدیریتی درست اتفاق می‌افتد.
پنجم: نمره بدنی نامناسب گاو و گوسفند
کارشناسان بررسی مداوم نمره بدنی دام را در راستای حفظ سلامتی و بهره وری حداکثری این حیوانات ضروری می‌دانند. اگر یک راس گاو شیری بیش از حد لاغر یا چاق باشد، تولید شیر مناسبی نخواهد داشت.
ششم: رفتار دامدار با دام و نحوه مدیریت گله
در متاسفانه در بازدیدهای خود از واحدهای گاوداری و پرورش گوسفند شاهد این موضوع هستیم که دامداران با چوب، سر و صدا دام‌ها را مثلا به سمت جایگاه شیردوشی هدایت می‌کنند. این روش‌ها اصلا صحیح نیست به طوریکه دامداران باید حتما در طرز رفتار خود با این حیوانات تجدید نظر کنند.
هفتم: ناباروری
ناباروری یکی دیگر از دلایل کاهش تولید شیر گاو و گوسفند محسوب می‌شود. این معضل بیشتر به دلیل کیست یا عفونت رخ می‌دهد.
هشتم: استفاده نکردن از آب سالم و تمیز
دوستان دامدار حتما توجه داشته باشند که در تمامی طول شبانه روز باید آب گوارا در اختیار دام برای مصرف قرار داشته باشد. تمیز بودن آبشخور دامداری خود را نیز همیشه بررسی کنید.
نهم: متراکم بودن بیش از حد جایگاه نگهداری
به هراندازه که تراکم دامداری صنعتی یا سنتی شما زیاد باشد، احتمال کاهش تولید شیر دام نیز وجود دارد. متراکم بودن بیش از حد گاوداری‌ها یا دامداری‌ها، باعث افزایش دما، رطوبت و تنش خواهد شد.
دهم: ناکارآمدی و فرسودگی دستگاه‌های شیردوشی
در بسیاری از دامداری‌ها به دلیل نبود بودجه کافی یا سهل انگاری، از دستگاه‌های نامناسب جهت شیردوشی استفاده می‌شود. میزان مکندگی، ضربان و بخش‌های مختلف دیگری از این دستگاه‌ها اغلب دچار مشکل هستند.
اگر از دستگاه استاندار و سالم استفاده شود، به طور محسوس تولید شیر دام افزایش پیدا می‌کند.
- در این سایت بخوانید: از کجا گوسفند زنده بخرم؟
مراقبت از پستان گاو و گوسفند قبل و بعد دوشش شیر
همیشه قبل از شروع شیردوشی و سپس بعد از پایان آن باید پستانک های گاو را تمیز کنید. استفاده از آب روان یک راه ساده و کارآمد برای انجام این کار است. برای افزایش اثر بخشی شستشو می‌توان از محلول ید یا سایر مواد ضدعفونی کننده مناسب استفاده کنید. سر پستان ها را حتما با دستمال تمیز ترجیحا دستمال کاغذی خشک کنید. اگر از دستگاه شیردوشی برای دوشیدن شیر گاوها و گوسفندان خود بهره می‌برید، قبل از اتصال دستگاه و سپس بعد از جدا کردن دستگاه شیردوش، پستانک های دام را در ماده ضدعفونی کننده فرو کنید و سپس خشک نمایید. در ضمن قبل از شروع شیردوشی حتما دسته های خود را کاملا بشویید و ضدعفونی کنید.
در کل شما دامداران برای مراقبت از پستان گاو و گوسفندان خود باید به جز انجام این نکات، همیشه علائم کم آبی، عفونت، ورم را در ناحیه پستان بررسی کرده و بستر جایگاه این حیوانات را تمیز و عاری از آلودگی نگهداری کنید
مراقبت از خراش و زخم های به وجود آمده بر روی پستان گاو و گوسفند
پستان های گاو و گوسفند همیشه در معرض خطر آسیب جزئی هسنتد. نامناسب بودن محل قرار گیری و نگهداری این حیوانات و بستر نامناسب مهم‌ترین علت به وجود آمدن خراش بر روی پستان گاو گ وسفند است. اگر زخم بزرگ و دردناک باشد، ضمن مشورت با دامپزشک باید به صورت مرتب از مواد ضدعفونی کننده و پماد ضددرد همراه با بانداژ ساده برای بهبود زخم استفاده کنید.
تولید شیر مصنوعی، فناوری که شاید صنعت لبنیات را به زودی متحول کند!
امروزه چیزی در حدود هشتاد درصد مردم به صورت همیشگی از محصولات لبنی برای تکمیل سبد غذایی خود استفاده می‌کنند. این میزان تقاضا باعث شده که کارخانه‌های لبنی و واحدهای پرورش دام سبک و سنگین با وجود محدودیت منابع، روزانه تولیدات میزان تولیدات خود را بیشتر کنند. همانطور که بارها شنیده‌ایم، افزایش تولید به رغم بالا رفتن هزنیه‌ها با خسارت‌های زیست محیطی نیز همراه است. به همین دلیل درخواست فعالان حفظ محیط زیست باعث شده محققان کم‌کم به فکر جایگزین‌هایی مصنوعی برای تولید محصولات لبنی بیافتند.
پدیده گرمایش زمین، زمان‌بر و هزنیه بر بودن بهره برداری از یک راس دام سبک و سنگین، تلفات مسائلی از این قبیل بر سرعت تحقیقات محققان جهت تولید شیر مصنوعی افزوده است. روزانه به طور میانگین هر گاو شیری 250 تا 500 لیتر گاز متان تولید می‌کند. گاز متان نیز از تاثیرگذارترین گازهای گلخانه‌ای به حساب می‌آید.
جالب است بدانید که اتفاقا ایده تولید شیر مصنوعی بعد از تولید عملی گوشت مصنوعی با استقبال جمع گسترده‌ای از گیاه خوران و حامیان محیط زیست روبه رو شده است. دانشمندان به واسطه روش بیوتکنولوژی خاصی تحت عنوان تخمیر دقیق به دنبال تولید شیر مصنوعی هستند. در این شیوه میکروارگانیسم‌ها یک کد ژنتیکی خاصی دریافت می‌کنند که آنها را قادر می‌سازد که پروتئین‌های موجود در شیر طبیعی را تولید کنند. به کارگیری چنین روش پیشرفته‌ای سبب خواهد شد محصول نهایی، ویژگی‌هایی مغذی همچون شیر طبیعی را بدست آورد. البته برای کامل شدن ارزش غذایی و طعم لازم است برخی مواد همچون چربی، شکر، مواد معدنی و طعم دهند‌ه‌‌ها به این شیر مصنوعی اضافه شود.
در چند سال اخیر پس از تحقیقات گسترده، شرکت‌های بزرگی از کشورهای آمریکا و استرالیا توانستند این محصول را تجاری سازی کنند و حتی از شیر مصنوعی تولیدی خود، جهت ساخت سایر محصولات لبنی مانند بستنی استفاده کنند.
عوامل موثر بر قیمت شیر گوسفند
در صنعت تولید شیر گوسفند فاکتورهای مختلفی قیمت شیر گوسفند را تعیین می‌کنند. معیارهایی که اگر به صورت دقیق بررسی و کنترل نشوند، منجر به ورشکستگی دامداری ها و کاهش تولید شیر می‌شود.
یکی از مهم ترین عوامل عرضه محدود است. برخلاف گاوها یا بزها، گوسفندان به طور متوسط در روز شیر کمتری تولید می‌کنند. این بدان معناست که برای افزایش تولید شیر گوسفندی با بر بازدهی گله بیشتر تمرکز کرد. از موارد تاثیر گذار دیگر بر قیمت شیر گوسفندی می‌توان به قیمت تمام شده نهاده های دامی، هزنیه های نگهداری گله مثل حقوق کارگران، هزنیه های درمانی و سلامت گله، اجاره، پول آب و برق و گاز و موارد از این قبیل اشاره کرد.
البته با توجه به تورم این هزنیه ها در چند سال گذشته به شدت افزایش پیدا کرده است.
- تهیه شده توسط وب سایت بازار گوسفند بزرگترین مرکز خرید دام زنده در تهران
ممنون
توضیحات مفیدی در مورد فرایندهای تولید شیر بود . واقعا استفاده کردم