چگونگی پرواربندی بره گوشتی | صفر تا صد پرواربندی بره

اصول پرواربندی بره نر و گوشتی

پرواربندی بره گوشتی در ایران، به‌ویژه با توجه به نژادهای بومی و بازار پرتقاضای گوشت، یکی از سودآورترین شاخه‌های دامپروری به شمار می‌آید. این حرفه زمانی می‌تواند سرمایه اولیه را در مدت کوتاه چند برابر کند که بر پایه برنامه‌ریزی دقیق، مدیریت هوشمندانه و بهره‌گیری از دانش فنی پیش برود. موفقیت در این مسیر، وابسته به زنجیره‌ای از تصمیمات درست است، از انتخاب بره با پتانسیل ژنتیکی بالا و سلامت کامل، تا جیره‌نویسی متناسب با اقلیم، پیشگیری و کنترل بیماری‌ها و تعیین زمان بهینه عرضه به بازار. کوچک‌ترین غفلت در هر یک از این مراحل، ممکن است سودآوری شما را به زیان تبدیل کند. در ادامه، با ترکیبی از نکات علمی و تجربه‌های عملی دامداران موفق، تمامی مراحل پرواربندی را به شکلی ساده، کاربردی و در عین حال تخصصی بررسی می‌کنیم تا حتی در نخستین دوره کاری، بتوانید گله‌ای پر بازده و اقتصادی پرورش دهید.

تعریف پرواربندی بره و اهداف آن

پرواربندی بره، فرایندی هدفمند و زمان‌بندی‌شده است که طی آن بره‌های سالم و دارای پتانسیل رشد، در بازه‌ای معمولاً ۹۰ تا ۱۲۰ روزه با جیره‌ای متعادل و محیطی کنترل‌شده پرورش می‌یابند تا به وزن و کیفیت لاشه ایده‌آل برسند. این دوره نه‌تنها به رشد سریع عضلات و بهبود درصد گوشت قرمز کمک می‌کند، بلکه با مدیریت دقیق تغذیه و بهداشت، از ایجاد چربی بیش از حد و اتلاف خوراک نیز جلوگیری می‌شود. تجربه دامداران نشان می‌دهد که موفقیت در پرواربندی، بیش از هر چیز به انتخاب دام مناسب و اجرای دقیق برنامه غذایی وابسته است.

اهداف اصلی پرواربندی بره

• تولید گوشت با کیفیت و بازارپسند: گوشت با بافت لطیف، رنگ مطلوب و پوشش چربی متعادل که هم در قصابی و هم در سفره مشتری جذاب باشد. دامداران باتجربه می‌گویند، بازار امروز بیش از هر زمان دیگری به کیفیت اهمیت می‌دهد و خریدار حاضر است حتی برای گوشت ممتاز، بهای بیشتری بپردازد.
• افزایش بازده اقتصادی دامداری: با انتخاب خوراک بهینه و کاهش ضایعات، هزینه تولید هر کیلو گوشت پایین می‌آید و حاشیه سود افزایش پیدا می‌کند. به گفته برخی پرورش‌دهندگان موفق، حتی تفاوت یک هفته در طول دوره پرواربندی می‌تواند تأثیر محسوسی بر سود نهایی داشته باشد.
• استفاده بهینه از خوراک و منابع موجود: بهره‌برداری هوشمندانه از علوفه محلی، محصولات جانبی کشاورزی و نهاده‌های فصلی، علاوه بر کاهش هزینه‌ها، وابستگی به نهاده‌های وارداتی را نیز کم می‌کند.
• بهره‌برداری از نژادهای پربازده و اصلاح‌شده: انتخاب نژادهایی همچون افشاری، مهربان، شال یا مغانی که در شرایط اقلیمی ایران رشد سریع، ضریب تبدیل خوراک پایین و کیفیت گوشت عالی دارند. همه افراد متخصص در زمینه پرورش گوسفند بر این باورند که انتخاب نژاد مناسب، نقطه شروع یک پرواربندی موفق است.

بهترین زمان برای شروع پرواربندی

در واحدهای دامداری سنتی، آغاز پرواربندی معمولاً در اوایل پاییز بهترین نتیجه را دارد. این زمان، هم از نظر دمای معتدل و کاهش استرس گرمایی برای دام مناسب است و هم باعث می‌شود که دوره فروش با زمستان و ایام مذهبی همزمان شود؛ دوره‌ای که تقاضا برای گوشت به‌طور محسوسی افزایش می‌یابد و قیمت‌ها معمولاً بالاتر است.

از نظر سن و وزن بره، بهترین زمان خرید پس از پایان دوره شیرخوارگی و در وزن حدود 30 تا 35 کیلوگرم است. در این سن (حدود 3 تا 4 ماهگی)، بره‌ها بالاترین سرعت رشد عضلانی، مقاومت نسبی در برابر بیماری‌ها و بهترین ضریب تبدیل خوراک را دارند، به همین دلیل هزینه‌های تغذیه‌ای بهینه و سرعت رسیدن به وزن کشتار بیشتر خواهد بود.

با این حال، در دامداری‌های صنعتی و نیمه‌صنعتی، پرواربندی تقریبا در تمام طول سال انجام می‌شود. دلیل این موضوع، استفاده از سالن‌های سرپوشیده، سیستم‌های تهویه و سرمایش، و تأمین مداوم خوراک استاندارد است که امکان کنترل دما و رطوبت و کاهش تأثیر تغییرات فصلی را فراهم می‌کند. این روش به دامدار اجازه می‌دهد تولید و عرضه گوشت را بدون وابستگی به فصل، مستمر و پایدار نگه دارد.

شرایط انتخاب بره مناسب جهت پروار

انتخاب بره، نقطه آغاز هر پرواربندی موفق است و اشتباه در این مرحله می‌تواند کل دوره را تحت‌تأثیر قرار دهد. یک بره پرواری ایده‌آل باید از نظر ساختار بدنی، سلامت عمومی و پتانسیل ژنتیکی در بالاترین سطح قرار داشته باشد تا هم رشد سریع و یکنواختی داشته باشد و هم در پایان دوره، لاشه‌ای با کیفیت بازارپسند تولید کند.

ویژگی‌های ظاهری بره پرواری باکیفیت

• بدن عضلانی و فشرده با خط پشت صاف و پهن
• دست و پای کوتاه، محکم و بدون انحراف، برای تحمل وزن بیشتر
• دنبه گرد و توپر که نشان‌دهنده ذخایر انرژی و تغذیه خوب در دوره قبل از خرید است
• پوست براق و یکنواخت، بدون لکه، زخم یا ریزش مو
• چشمان شفاف، واکنش سریع، تحرک بالا و نبود علائم بی‌حالی، اسهال یا زردی

نژادهای برتر برای پرواربندی در ایران

1. افشاری: نژاد گوسفند افشاری رشد سریع، گوشت مرغوب، ضریب تبدیل خوراک پایین، سازگار با مناطق سردسیر
2. مهربان: مقاومت بدنی بالا، وزن‌گیری یکنواخت، مناسب برای سیستم‌های نیمه‌متمرکز
3. گوسفند شال: جثه بزرگ، قابلیت عضله‌سازی بالا، بازارپسند در وزن‌های بالا
4. مغانی:کیفیت لاشه عالی، درصد گوشت قرمز بالا، مناسب بازارهای داخلی و صادراتی
5. سنگسری، کردی، سنجابی: مقاوم در برابر سرمای شدید، مناسب مناطق کوهستانی و چراهای محدود

نکته کلیدی

در پرواربندی، بره‌های نر به‌طور متوسط حدود 30 درصد وزن‌گیری بیشتری نسبت به بره‌های ماده دارند. به همین دلیل، خرید بره ماده معمولاً باعث کاهش سرعت رشد و در نهایت، افت سودآوری می‌شود.

جدول مقایسه نژادهای برتر بره پرواری در ایران

انواع پرواربندی گوسفند و بره

۱. پرواربندی در جایگاه سرپوشیده (محصور)

• مکان: آغل یا سالن مجهز با سقف و دیوار
• مزایا: کنترل دقیق جیره و مصرف خوراک، کاهش خطر ابتلا به بیماری‌های انگلی و تنفسی، مدیریت بهتر دما و رطوبت، کاهش استرس ناشی از شرایط آب‌وهوایی
• معایب: هزینه ساخت و نگهداری بالا، نیاز به تهویه مؤثر برای جلوگیری از تجمع گازهای مضر مثل آمونیاک

۲. پرواربندی در محیط باز

• مکان: محوطه حصارکشی‌شده، بدون سقف یا با سایه‌بان ساده
• مزایا: سرمایه‌گذاری اولیه کمتر، کاهش هزینه ساخت و تجهیزات، تهویه طبیعی و دسترسی آسان به نور خورشید
• معایب: کاهش سرعت رشد به دلیل فعالیت بیشتر دام و اتلاف انرژی، حساسیت بیشتر به بارش، سرما و گرما، افزایش خطر آلودگی محیطی

۳. پرواربندی نیمه‌باز (سیستم ترکیبی)

• مکان: جایگاه مجهز به فضای سرپوشیده برای استراحت و تغذیه، همراه با حیاط یا محوطه باز برای حرکت
• مزایا: بهره‌گیری از مزایای هر دو سیستم، امکان کنترل تغذیه و بهداشت در فضای بسته و حفظ سلامت روحی دام با تحرک در فضای باز، کاهش استرس و بهبود اشتها
• معایب: نیاز به مدیریت دقیق برای جلوگیری از آلودگی در فضای باز، هزینه ساخت بیشتر از محیط باز ولی کمتر از سیستم کاملاً بسته

این روش ترکیبی در دامداری‌های صنعتی و نیمه‌صنعتی ایران در حال گسترش است، چون ضمن کنترل بهینه خوراک و بهداشت، به دام فرصت تحرک و دسترسی به هوای آزاد را می‌دهد و در نتیجه کیفیت گوشت و سلامت عمومی گله بهبود پیدا می‌کند.

شیوه‌های رایج پرواربندی بره و گوسفند

الف) پرواربندی بره شیری

• روش معمولی: بره تا 3–4 ماهگی از شیر مادر تغذیه می‌کند و همزمان کنسانتره مکمل دریافت می‌کند. وزن مناسب کشتار در این روش حدود ۴۰ تا ۵۰ کیلوگرم است.
• زودگیری از شیر: قطع شیر در سن 2–3 ماهگی و جایگزینی با کنسانتره 18 درصد پروتئین. روشی برای کاهش هزینه‌های نگهداری مادر و تسریع رشد بره.
• بره شیرپروار: کشتار بره در سن حدود ۳ ماهگی و وزن تقریبی ۲۰ کیلوگرم؛ بیشتر در کشورهای اروپایی و برای عرضه گوشت لطیف و کم‌چرب استفاده می‌شود.

ب) پرواربندی مرتعی

بره‌ها در 4–5 ماهگی خریداری و در مراتع طبیعی یا مصنوعی به همراه کنسانتره مکمل پرواربندی می‌شوند. وزن کشتار معمولاً 40 تا 50 کیلوگرم در سن 7–8 ماهگی است. این روش وابسته به کیفیت و دسترسی به مرتع است و در مناطق با علوفه کافی اقتصادی‌تر می‌شود.

ج) پرواربندی گوسفند جوان

خرید دام در تابستان، چرا در مرتع و کشتار در 10–11 ماهگی با وزن 55 تا 60 کیلوگرم. استفاده از علوفه ارزان و مکمل‌های ساده در این روش اهمیت دارد تا هزینه خوراک بالا نرود.

د) پرواربندی گوسفند پیر

برای دام‌های غیرمولد یا کم‌بازده که دیگر ارزش نگهداری ندارند، از جیره پرانرژی و پروتئین مناسب در دوره کوتاه (چند هفته تا دو ماه) استفاده می‌شود تا وزن و کیفیت گوشت به سطح قابل فروش برسد.

• حتما بخوانید: اصولی ترین روش های افزایش وزن بره

اقدامات اولیه پس از ورود بره به جایگاه پرواربندی

1. وزن‌کشی اولیه و ثبت مشخصات: ثبت وزن، سن تقریبی، نژاد و شرایط ظاهری دام برای پایش رشد در طول دوره پرواربندی.
2. پلاک‌گذاری و شناسنامه‌دار کردن دام: نصب پلاک گوش یا تراشه شناسایی برای مدیریت دقیق گله، جلوگیری از اشتباهات و پیگیری سوابق درمان و تغذیه.
3. واکسیناسیون ضروری: انجام واکسیناسیون بر اساس سن و شرایط منطقه، شامل بیماری‌های شایع مانند شاربن، آبله و انتروتوکسمی.
4. ضدعفونی جایگاه و ضدانگل: شستشو و ضدعفونی کامل محل نگهداری و درمان ضدانگل داخلی (مانند کرم‌ها) و خارجی (کنه و شپش) پیش از ورود به گله اصلی.
5. دوره قرنطینه 10تا 14 روزه: نگهداری جداگانه بره‌ها برای پایش علائم بیماری، سازگاری با جیره جدید و پیشگیری از انتقال آلودگی به سایر دام‌ها.

در این سایت بخوانید: اصول تغذیه بره پرواری

پایش رشد و اصلاح جیره در پرواربندی بره

پایش منظم رشد یکی از مهم‌ترین مراحل مدیریت پرواربندی است و به دامدار کمک می‌کند تا از روند وزن‌گیری اطمینان پیدا کرده و در صورت لزوم جیره را به‌موقع اصلاح کند.

وزن‌کشی دوره‌ای: انجام وزن‌گیری هر 2 تا 3 هفته با ترازوهای دقیق و ثبت نتایج در شناسنامه دام برای مقایسه روند رشد با اهداف تعیین‌شده.

محاسبه ضریب تبدیل خوراک (FCR): مقدار خوراک مصرفی تقسیم بر افزایش وزن دام در همان دوره. هدف استاندارد برای بره‌های پرواری، 6 تا 7 کیلو خوراک به ازای ۱ کیلوگرم افزایش وزن است. عدد بالاتر می‌تواند نشانه کیفیت پایین خوراک، بیماری یا مشکلات مدیریتی باشد.

اصلاح جیره بر اساس نتایج: در صورت مشاهده کاهش سرعت رشد یا افزایش FCR، باید جیره بازبینی شود؛ این بازبینی ممکن است شامل افزایش کیفیت علوفه، تغییر درصد غلات، افزودن مکمل‌های انرژی یا بهبود شرایط بهداشتی جایگاه باشد.

مدیریت جایگاه در پرواربندی بره

• بستر خشک و غیرلغزنده: استفاده از پوشال، کاه خردشده یا خاک‌اره تمیز برای جلوگیری از رطوبت، زخم کف پا و بیماری‌های مفصلی.
• تهویه مناسب: جریان هوای کافی برای کاهش رطوبت و جلوگیری از تجمع گاز آمونیاک که می‌تواند باعث مشکلات تنفسی شود.
• دمای ایده‌آل: بین 8 تا 22 درجه سانتی‌گراد؛ در فصول سرد با جلوگیری از کوران و در فصول گرم با سیستم خنک‌کننده یا پنکه‌های سقفی، دما کنترل شود.
• سایه‌بان و خنک‌کننده در مناطق گرم: برای پیشگیری از تنش حرارتی، کاهش استرس و بهبود اشتها.
• جلوگیری از تراکم بیش از حد: اختصاص فضای کافی (حداقل 1 تا 1.2 مترمربع برای هر بره پرواری) جهت کاهش استرس، رقابت غذایی و انتقال بیماری‌ها.

دمای مناسب برای پرواربندی بره چقدر است؟

هماطنور که گفتیم، دمای ایده‌آل برای پرواربندی بره‌ها معمولاً بین 8 تا 22 درجه سانتی‌گراد است. این بازه دمایی باعث می‌شود دام کمترین انرژی را برای تنظیم دمای بدن مصرف کند و بیشترین بخش انرژی خوراک صرف رشد عضلانی و افزایش وزن شود.

بازه 15 تا 50 درجه سانتی‌گراد بهترین شرایط را فراهم می‌کند؛ در این دما، اشتها در بالاترین حد بوده و ضریب تبدیل خوراک بهینه می‌شود.

دمای زیر ۸ درجه باعث می‌شود بخشی از انرژی خوراک صرف گرم نگه‌داشتن بدن شود. این امر رشد را کند می‌کند و نیاز به خوراک پرانرژی یا بستر گرم‌تر را افزایش می‌دهد.

دمای بالاتر از ۲۵ درجه می‌تواند باعث تنش حرارتی شود؛ این حالت اشتها را کاهش داده، سرعت رشد را کم می‌کند و حتی در موارد شدید به مشکلات متابولیکی منجر می‌شود.

• در این سایت بخوانید: اصول ورود دام جدید به گله

روش‌های حفظ دمای مناسب در محیط پرواربندی

• در فصول سرد: استفاده از بستر خشک و ضخیم، جلوگیری از کوران باد، عایق‌بندی سقف و دیوار، و در صورت لزوم استفاده از گرم‌کن‌های ایمن.
• در فصول گرم: نصب سایه‌بان، افزایش تهویه طبیعی یا مکانیکی، استفاده از مه‌پاش یا خنک‌کننده تبخیری برای کاهش دمای محیط.
• در سیستم‌های صنعتی: کنترل دقیق دما و رطوبت با حسگرهای خودکار و تهویه مکانیزه برای ثابت نگه‌داشتن شرایط ایده‌آل در طول سال.

برای اطلاع از بهترین روش های ساخت جایگاه نگهداری دام ، لینک درج شده را حتما مطالعه نمایید.

اهمیت کنترل استرس در گله بره پرواری

مدیریت استرس در گله یکی از عوامل کلیدی برای حفظ اشتها، بهبود ضریب تبدیل خوراک و پیشگیری از بیماری‌ها است. بره‌ها نسبت به تغییرات محیطی و رفتاری حساس هستند و کوچک‌ترین عامل استرس‌زا می‌تواند رشد و سلامت آنها را تحت‌تأثیر قرار دهد.

یکنواختی خوراک: جیره باید ترکیب ثابت و کیفیت یکنواخت داشته باشد. تغییر ناگهانی نوع یا مقدار خوراک می‌تواند باعث بی‌اشتهایی، اسیدوز یا اختلالات گوارشی شود. در صورت لزوم تغییر، این کار باید به‌صورت تدریجی در مدت 7 تا 10 روز انجام شود.

پرهیز از سر و صدای شدید و جابه‌جایی غیرضروری: صدای بلند، حضور افراد ناشناس یا جابه‌جایی بی‌مورد دام باعث ترشح هورمون‌های استرس‌زا می‌شود که اشتها را کاهش می‌دهد و حتی می‌تواند بر سیستم ایمنی اثر منفی بگذارد.

تغذیه منظم در ساعات ثابت: بره‌ها به برنامه غذایی منظم عادت می‌کنند و این نظم باعث بهبود عملکرد گوارش و افزایش سرعت رشد می‌شود.

در خصوص مدیریت هرچه بهتر تنش و استرس گوسفندان ، این مطلب را حتما بخوانید.

زمان‌بندی فروش بره پرواری

وزن ایده‌آل بازار: بهترین بازه وزنی برای عرضه بره پرواری به بازار معمولاً ۴۵ تا ۵۵ کیلوگرم وزن زنده است. در این محدوده، لاشه درصد بالایی گوشت قرمز با پوشش چربی متعادل دارد و بیشترین رضایت قصاب و مشتری را جلب می‌کند.

هماهنگی با اوج تقاضا: برنامه‌ریزی دوره پرواربندی باید به‌گونه‌ای باشد که زمان فروش با مناسبت‌های مذهبی (مانند عید قربان و ماه رمضان) و فصل زمستان همزمان شود، چون در این بازه‌ها تقاضا و قیمت گوشت معمولاً بالاتر است و سود نهایی افزایش می‌یابد.

پس از اتمام دوره پروار، پرواربند باید دام های پروار شده خود را به فروش برساند. روش های مختلفی برای فروش دام های پروار شده وجود دارد که در زیر به آنها اشاره شده است:

۱- فروش دام پروار شده در محل دامداری

در این روش دام ها به صورت تعداد کم و یا به صورت یک جا به فروش می رسد. در این روش دام‌ها باید وزن شده و با توجه به نرخ روز قیمت آنها محاسبه شود. معمولا افراد به اصطلاح چوبدار تمام گله پروار شده را یکجا خریداری می کنند و ممکن است بدون وزن کردن دام ها و بر حسب قیمت بازار قیمتی را به پرواربند پیشنهاد دهند.
اگر پرواربند از میزان وزن دام های خود اطلاع کافی نداشته باشد ممکن است دام ها را کمتر از قمیت واقعی به فروش برساند بنابراین بهتر است پرواربند، دام های پروار شده خود را وزن کند سپس آنها را به فروش برساند.

۲- فروش دام های پروار شده در کشتارگاه یا میادین دام

در این روش پرواربند باید دام های پروار شده خود را به کشتارگاه ها یا میادین دام انتقال دهد. پرواربند در این روش فروش، باید هزینه حمل و نقل و دلالی را نیز پرداخت نماید. پرواربند قبل از فروش، باید از تعداد دام های موجود در بازار و میزان تقاضا برای خرید دام را قبل از فروش بررسی کند تا بتواند سود خوبی از فروش دام‌ها بدست آورد.

اشتباهات رایج در پرواربندی بره

1. انتخاب نژاد نامناسب: استفاده از نژادهایی با رشد کند یا بازده پایین باعث افزایش هزینه خوراک و کاهش سودآوری می‌شود.
2. خرید بره ماده برای پروار: بره‌های ماده معمولاً حدود 30 درصد وزن‌گیری کمتری نسبت به نرها دارند و در نتیجه سود خالص کاهش پیدا می‌کند.
3. استفاده از جو یا ذرت خردنشده: دانه کامل به‌خوبی در شکمبه هضم نمی‌شود و بخش زیادی از انرژی بالقوه خوراک هدر می‌رود.
4. بی‌توجهی به بیماری‌ها و انگل‌ها: عدم واکسیناسیون و درمان ضدانگل به‌موقع می‌تواند باعث کاهش شدید رشد و حتی تلفات شود.
5. طولانی کردن غیرضروری دوره پروار: پس از رسیدن به وزن ایده‌آل بازار، ادامه پرواربندی فقط باعث افزایش چربی بی‌ارزش در لاشه و هدررفت خوراک خواهد شد.

• چنانچه شما نیز قصد خرید انواع دام یا گوسفند زنده را دارید می توانید تنها با یک تماس و یا از طریق سیستم آنلاین سایت ثبت سفارش کرده و گوسفند خود را با مناسب ترین قیمت بازار و بهترین کیفیت خدمات درب منزل خود تحویل بگرید.

09197124011  | 021-66000798

تعریف میزان رشد دام

رشد، عبارت است از تکامل دستگاه های یک ارگانیزم زنده یا موجود از مبدا اوليه تا محدوده احساسی و محلی در چرخه حیات.
رشد پدیده ایست زیستی، که نبایستی آنرا با افزایش ساده حجم یک بادکنک و یا بزرگ شدن طولی و عرضی استخوان ها و یا اندام دیگر مقایسه نمود .
تعریف نمو نمو عبارت است از عبور از یک مرحله به مرحله نوین دیگر با اختصاصات تکاملی و تشکیل بخش های جدید مانند مرحله جنینی، مرحله جوانی، مرحله بلوغ.

تعریف پرواربندی با معیارهای رشد و نمو:

پرواربندی عبارت است از فن نگهداری و پرورش دام که تحت شرایط محیطی اختصاصی و سازماندهی شده به حداکثر رشد مطلوب از نظر تولید گوشت در محدوده ظرفیت توارثی خود نائل آید و مراحل نمو تابعی از پدیده های ارثی و محیطی است که در دام‌های مختلف، نژادهای مختلف و حتی افراد یک گروه یا گله پروار ممکن است متفاوت باشد.

طول مدت رشد:

در حیوانات ثابت نیست و برای هر گونه حیوانی مدت زمان مشخصی دارد. مثلا در گوسفند 2-3 سال است.

رشد پرواری یا رشد وزنی:

در رشد پرواری هر چه اضافه وزن بیشتر باشد بهتر است. در نژادهای گوسفندان بومی ایران مقادیر رشد پرواری روزانه متغیر می باشد. رقم اضافه وزن روزانه معیاری از رشد مطلوب و اقتصادی است و رسیدن به رشد مطلوب از نظر وزنی و اقتصادی پایان برنامه پرواربندی خواهد بود. در پرواربندی ذخیره مواد معدنی در اسکلت حیوانات مورد نظر نیست و فقط ذخيره تولید گوشت و چربی متعادل اهمیت دارد و تامین مواد معدنی و سایر مواد اضافی فقط تا حدودی است که سلامتی حیوان حفظ شده و کمک به رشد نماید.

منحنی رشد روزانه (یا ماهیانه) از بدو تولد تا پایان دوره پرواربندی:

نحوه اضافه وزن زنده روزانه (که با گرم در روز عنوان می شود) یا با (کیلوگرم در ماه مشخص می شود) نمایانگر سرعت رشد است.
منحنی رشد را با توزین تمامی افراد گروه پروار و یا چنانچه پرواربندی در سطوح وسیع انجام می شود در گروه های کوچک تصادفی بصورت ماهانه و یا هفتگی انجام داده و ارقام حاصله را با تقسیم بر زمان توزین به افزایش وزن روزانه تبدیل نمود. این امر کمک به تصحیح اشتباهات تغذیه ای و مدیریت نموده و زمان پرواربندی را مشخص می کند.

بره شیر مست به چه بره‌ای گفته می‌شود؟

برای پرواربندی سعی کنید تنها از بره‌های شیرمست بهره ببرید. بره شیر مست به بره‌ای گفته می‌شود که تا وزن 30 یا 40 کیلوگرم از شیر و خوراک استارتر تغذیه کرده باشد. اینگونه بره‌ها معمولا تا سن 3 ماهگی به چنین وزن می‌رسند.

بره‌ای که با وجود برخورداری از دو شرط اشاره شده در چنین زمانی به وزن مناسب دست پیدا نمی‌کند به احتمال زیاد ژنتیک مناسبی ندارد. نژادهای مانند ماکویی، عربی و کرمانی از جمله گوسفندان ضعیف برای بحث پرواربندی شناخته می‌شوند.

بره شیر مست به دلیل رشد به موقع دستگاه گوارش و سایر اندامٍ‌های بدن پتانسیل بالاتری جهت وزن گیری دارند. به جز رشد دستگاه گوارش، رشد استخوان بندی بره جهت پرواربندی نیز بسیار مهم است چرا که در صورت عدم رشد استخوان بندی، توانایی عضله سازی نیز کاهش پیدا می‌کند. به طور کلی در تغذیه بره شیر مست باید سعی شود که از پروتئین، اسیدهای آمینه، فیبر کافی، نشانسته و … در یک چارچوب خاص استفاده شود.

در زمان تهیه برای برای جمع آوری گله پرواری خود، چنانچه مهارت لازم برای تشخیص شیرمست بودن بره را نداشته باشید، مطمئنا در طول پرواربندی شما متضرر خواهید شد. چراکه بره شیرسوز پتانسیل بالایی جهت افزایش وزن نداشته و بیشتر خوراک دریافتی خود را دفع می‌کند. معمولا یک بره از روز اول پروار تا روز آخر حدود 150 کیلوگرم خوراک مصرف می‌کند. نگهداری بره های شیر سوز برای شما پرهزنیه خواهد بود.

بره‌ شیرسوز:

به هیچ وجه از بره‌های شیرسوز برای پرواربندی استفاده نکنید. اضافه کردن چنین بره‌هایی به گله نه تنها برای شما سودآوری به همراه نخواهند داشت بلکه با مصرف روزانه خوراک به اندازه سایر بره‌ها، باعث ایجاد ضرر نیز خواهند شد. همیشه سعی کنید که بهترین بره‌های شیرمست را برای امر پرواربندی تهیه کنید.

داروهای مورد نیاز در پرواربندی

دادن دارو به دام به صورت عمومی در دو حالت پیش می آید: نخست زمانی که دام های جدیدی (بره) وارد جایگاه پرواربندی می شوند. دوم هنگامی که در محیط یا در دامداری های اطراف آن بیماری های خاصی مشاهده شود. دام هایی که برای پرواربندی خریداری می شوند عموما دارای انگل های خارجی و داخلی هستند. انگل های داخلی معمولا در معده، جگر سفید و انگل های خارجی مانند کنه ها روی پوست مشاهده می شود.

با توجه به این که دام ها از آخور و آبشخورهای مشترک استفاده می کنند، باعث آلوده شدن دام های سالم نیز می شوند. بنابراین، قبل از این که بره های پروار بسته شوند، باید به آنها داروی ضد انگل داخلی و خارجی داد. در غیر این صورت، بره ها بدون اشتها، عصبانی و دارای تنش شدید می شوند که منجربه عدم افزایش وزن بدن آنها خواهد شد.

در پرواربندی این نوع دام ها نمی توانند سودآور باشند. به همین دلیل، توصیه می شود قبل از شروع پروار، از داروهای مناسب ضد انگل داخلی و خارجی استفاده شود. در روز شروع پروار با مشورت دامپزشک، مقدار آنتی بیوتیک مورد نیاز بر اساس وزن دام به آن تزریق شود و همچنین ویتامین های A ، D3 ، E به مقدار کافی تزریق شود.

علت رشد نکردن برخی بره ها در زمان پرواربندی

گاهی اوقات در زمان پرواربندی از هر نژادی، رشد اکثر بره‌ها به طور طبیعی در حال انجام است اما شاهد این موضوع هستیم که این رشد نه تنها در برخی بره‌ها رخ نمی‌دهد بلکه با افت وزن نیز در این حیوانات روبه رو هستیم. در چنین مواقعی این مشکل غالبا به چند دلیل مانند عفونت،نقض ژنتیکی، انگل،کمبود شیرمادر، هم خونی، شیرسوز شدن بره، عدم رعایت صحیح نکات دوره سازگاری و … اتفاق می‌افتد.
برای اینگونه بره‌ها به دلیل هزنیه بر بودن و عدم بازدهی کافی بهتره پس از یکبار درمان و انگل زدایی (حدود ده روز) در صورت بهبود نیافتن، از گله حذف شوند.

چرا باید طول دوره پرواربندی را با مدیریت کردن، کاهش دهیم؟

برای کاهش هزنیه‌ها و افزایش سودآوری پرواربندی توصیه ما این است که به جای حذف مواد غذایی مفید در جیره، طول دوره پرواربندیگله خود را کاهش دهید. به هر اندازه که قادر به کاهش طول پروار باشید، می توانید در طول سال بره‌های بیشتری را برای فروش آماده کنید. البته توجه داشته باشید که این اقدام به شرط رسیدن وزن بره‌ها به میزان مطلوب است.

ترفندی کاربردی برای بررسی وزن بره ها در دوران پرواربندی 

اطلاع از وزن بره و بزغاله در شروع پرواربندی و در خلال پرورش بسیار ضروری است. پرواربند باید بداند آیا بره و بزغاله در حال چاق شدن هستند یا خیر؟

آیا این افزایش وزن آنها طبیعی است یا کمتر از حد استاندارد است؟ در این صورت باید مشکل یابی نموده و چاره کار را بیابد.

به عنوان مثال اگر بره و بزغاله انگل داخلی یا حتی خارجی داشته باشند علی رغم مدیریت خوب، رشد آنها کمتر از حد استاندارد خواهد بود. بره و بزغاله حیوانات حساسی هستند. بنابراین در وزن کردن آنها نباید زیاده روی نمود زیرا در خلال وزن کردن دام، به آنها استرس وارد میشود و هر گونه استرس موجب کاهش مصرف خوراک و کاهش رشد در آنها می شود.
لازم است حدود ده درصد از کل گله علامت گذاری شده و جهت آگاهی از روند افزایش وزن حداقل هر یک ماه یک بار وزن شوند . انتخاب این ده درصد باید به صورت تصادفی باشد تا بتوان نتایج آن را به کل گله تعمیم داد.

در مورد متوسط وزن گوسفند اینجا بیشتر بخوانید.

لزوم یادگیری رازها و روش های جدید در حرفه پرواربندی بره

همانطور که ما در شغل پرواربندی بره باید سعی کنیم که شیوه های صحیح و بهینه توصیه شده از سمت کارشناسان را اجرا کنیم، می‌بایست در زمینه توسعه و یادگیری روش های جدید و سرمایه گذاری در اجرا آنها نیز گام برداریم. در شکل صنعتی دامپروری، بازتاب عملکرد دوره‌ای یک گله به ما مسیر سودآور بودن یا نبودن برنامه ها و روش های مدیریتی گله را به خوبی نمایش می‌دهد. به طور کلی
اگر روند رشد این مسیر صعودی اما با سرعت ثابت یا آهسته باشد بهتره با یادگیری روش های نوین دامداری این صنعت را حتی در سطح کشور رشد دهیم و از نتایج آن بهره مند شویم.

نمونه‌ای از چنین ابتکاری ده سال پیش، در نیوزلند که یکی از پیشگامان صنعت دامداری است، انجام شد. محققان در این کشور با بررسی و تجزیه و تحلیل نرخ رشد بره ها و میزان افزایش وزن این حیوانات به نتایج جالبی دست پیدا کردند. آنها متوجه شدند که متوسط افزایش وزن گیری بره های پرواری زیر 150 گرم در روز است و این بسیار کمتر از آن چیزی بود که آنها گمان می‌کردند. در نتیجه با بررسی های بیشتر و تعیین اهداف بلند پروازانه در سطح ملی توانسته به مقادیر بسیار بیشتری در تمامی واحدهای پرواربندی دست پیدا کنند. اگر در ایران نیز کمی بیشتر دامداران این مسائل را جدی بگیرند، از مزایای بسیار برخوردار خواهند شد و کیفیت گوشت تولیدی آنها نیز در عین هزنیه کرد کمتر، افزایش پیدا می‌کند.

معرفی دو اشتباه بزرگ در کار پرواربندی گوسفند

1. انتخاب نژاد نامناسب:
   بارها تاکید کرده‌ایم که بخش بزرگی از سودآوری کار پرواربندی به نژاد انتخابی شما مربوط می‌شود. اگر بدون تحقیق و بررسی یک نژاد کم بازده و ناسازگار با محیط خود را انتخاب کنید، بدون شک نخواهید توانست به حداکثر وزن گیری در مدت زمان کم دست پیدا کنید.
2. خوراندن جو و ذرت خرد نشده به دام:
   اشتباه بعدی اکثر پرواربندان نیز دادن جو و ذرت درسته به بره ها است. افزودن جو و ذرت خرد نشده به خوراک بره های پرواری نه تنها مواد مغذی آنها به صورت حداکثری جذب بدن دام نمی‌شود بلکه با افزایش مدت پرواربندی، از سود دوره پروار نیز می‌کاهد.

از نظر اقتصادی پروار کردن گوساله بیشتر سود آوری دارد یا بره؟

پاسخ این پرسش به متغییر های مختلفی بستگی دارد با اینکه شرایطی مثل بالا بودن قیمت گوساله یا بره پرواری، راحتی پروار کردن گوساله یا بره که منجر به کاهش هزنیه‌های اضافی خواهد شد و مسائلی از این قبیل باعث کم یا زیاد شدن سود دامداران خواهد شد اما به طور کلی توجه به ضریب تبدیل این دو نوع دام به نظر اصلی‌ترین عامل در پاسخ به این سوال است.

سود پروار کردن برای هر حیوانی که ضریب تبدیل کمتری داشته باشد مسلما بیشتر خواهد بود. معمولا بره های پرواری در صورت مدیریت و نگهداری مناسب به ازای هر 6 تا 7 کیلوگرم خوراک، یک کیلوگرم افزایش وزن خواهند داشت. این در حالی است که برای گوساله‌ی پرواری این مقدار افزایش وزن در ازای 7 الی 8 کیلوگرم با همان ترکیبات جیره بدست می‌آید.

به جز این مورد مسئله مهم بعدی بازگشت سرمایه است که معمولا در اکثر مواقع برای بره های پرواری شما خیلی سریع‌تر بازگشت سرمایه را تجربه خواهید کرد. برای بره پرواری طول دوره بازگشت سرمایه حدود هر سه ماه یکبار خواهد بود اما برای گوساله پرواری 6 ماه تا یک سال این فرایند به طول می‌انجامد.

مسئله بعدی پرتقاضاتر بودن بازار گوشت گوسفند نسبت به گوشت گوساله است. به طور میانگین گوشت بره و گوسفند قیمت بیشتری از گوشت گوساله دارد.

مورد آخر هم به قیمت بالای خرید گوساله پای پروار نسبت به بره پای پروار مربوط می‌شود. این موضوع از اساسی ترین معایب پروار کردن گوساله محسوب می‌شود.

برای خرید مرغ و خروس محلی با بهترین قیمت در سراسر تهران کلیک نمایید.

نتیجه‌گیری

پرواربندی بره گوشتی، در صورت انتخاب نژاد پر بازده، طراحی جیره غذایی اصولی، رعایت کامل بهداشت و اجرای مدیریت هوشمند، می‌تواند به یکی از سریع‌ترین و پایدارترین مسیرهای سودآوری در دامپروری ایران تبدیل شود. تلفیق دانش علمی با تجربه عملی دامداران موفق این امکان را فراهم می‌کند که ضمن کاهش هزینه‌ها و جلوگیری از هدررفت خوراک، حداکثر بازده رشد و کیفیت لاشه به دست آید. با برنامه‌ریزی دقیق و توجه به شرایط اقلیمی و بازار، پرواربندی نه تنها یک فعالیت اقتصادی، بلکه سرمایه‌گذاری مطمئن و پایدار خواهد بود.

تهیه شده توسط تیم تخصصی سایت بازار گوسفند