بیماری گوسفند | پیش گیری و درمان انواع بیماری های گوسفندی

معرفی مهم‌ترین بیماری‌های گوسفندان و روش‌های مقابله با آنها

گوسفندان و حتی سایر انواع دام زنده مستعد ابتلا به تعداد زیادی از بیماری ها مسری و غیر مسری هستند که ممکن است بر شرایط سلامتی آنها تاثیرات نامطلوبی داشته باشند. تحقیقات جدید نشان می دهد که تغییرات آب و هوایی و اراضی که به سبب افزایش میزان تغییرات دما و کاهش بارش ها در حال اتفاق افتادن است بر روی سلامت دام ها اثر گذار می‌باشد. زمانی که گوسفندان مبتلا به بیماری خاصی می‌شوند بر حسب عامل بیماری زا که باکتری، ویروس، انگل یا قارچ ها باشد، کارکرد بخش هایی از بدن یا کل بدن این حیوانات با مشکلات رو به رو می‌شود.

روش های درمانی و پیش گیری از انواع بیماری های موجود در بین گوسفندان چیست؟

بی شک یکی از شروط لازم جهت موفقیت و کسب درآمد مطلوب در شغل دامداری و دامپروری کنترل بیماری دام ها می‌باشد. پیشگیری انواع بیماری ها و جلوگیری از انتشار مریضی بین دام ها به خصوص بین گله گوسفندان، گاوها و گله بز یکی از مهم ترین اقداماتی است که هر دامپروری باید به آن توجه زیادی داشته باشد.

زیرا به دلیل اینکه این حیوانات به صورت گله ای هستند امکان دارد از طریق یک بیماری واگیردار همگی مریض شوند و همین شیوع بیماری موجب وارد شدن خسارات زیادی به گله داران شود.

پیشگیری از مبتلا شدن گوسفند به بیماری به چه معنا است؟

پیشگیری به معنای انجام کلیه اقداماتی است که سبب جلوگیری از مبتلا شدن دام به بیماری های سابقه دار مسری و غیر مسری می شود. به این صورت که شخص دامدار با رعایت یکسری از پروتکل های بهداشتی از قبل تعیین شده، سعی می کند از بیمار شدن دام های گله خود جلوگیری به عمل آورد. هر یک از عوامل تهدید کننده سلامتی گوسفند در شکل و اندازه های مختلف ممکن است بر مکانیسم عملکردی اندام های مختلف بدن گوسفندان تاثیر گذار باشد

کم شدن اشتها و غذا نخوردن و داشتن تب از مهم ترین نشانه های بیمار شدن دام می باشد.

مهم ترین و کاربردی ترین اوصول و روش های پیش گیری و درمان بیماری های گوسفندی کدام اند؟

معمولا از آغاز ورود میکروب، انگل، ویروس یا باکتری به بدن گوسفندان، واکنش بدن به بیماری از یک روند مشخص پیروی نمی‌کند و ممکن است دارای مراحلی مختلفی باشد. به طور کلی گوسفند حیوانی است که به هرحال در برابر بیماری های مختلف از جمله انگل ها و میکروب و … می‌تواند بسیار آسیب پذیر باشد. پس حتما توصیه می شود که موارد بهداشتی را تا حد ممکن رعایت نمایید.

از مهم ترین اقدامات برای کنترل و درمان انواع بیماری ها در بین گوسفندان می توان به موارد زیر اشاره کرد:

1. همیشه از دکتر دامپزشک بخواهید تا گله شما را به طور مرتب معاینه کند.
2. سعی کنید از محیط مناسبی که دارای تهویه مطلوب ، قابلیت تنظیم دما و نورگیری خوبی برخوردار است استفاده نمایید.
3. گوسفندان گله خود را واکسینه کنید.
4. حشرات سعی می کنند همیشه در بین پشم های گوسفندان به زندگی خود ادامه دهند بنابراین گوسفندان خود را با داروهای ضد انگل بشوید.
5. سعی کنید همیشه غذای مغذی به گوسفندان خود بدهید و از یک برنامه جیره بندی خوب استفاده نمایید.
6. برای جلوگیری از انواع بیماری های گوسفندی آخور و محلی آب خوری آنها را همواره تمیز نگه دارید.
7. شناسایی گوسفندان ناقل و قرنطینه نمودن این حیوانات نیز می تواند در بیماری های مسری ، روش موثر محسوب شود.

بیماری های گوسفندی

پیشگیری و درمان از بیماری گوسفند

ویژگی های گوسفندی که از لحاظ سلامت مشکلی ندارد:

یکی از مهم ترین شاخصه گوسفند سالم داشتن میل به غذا خوردن و واکنش نشان دادن به انواع صدا ها می‌باشد. گوسفند سالم به صدا حساس است و به دنبال منبع صدا می‌رود. نداشتن ترشحات چرکی و غیرچرکی، نبود هیچگونه زخم بر روی بدن و کاهش وزن پیدا نکردن از دیگر مشخصه های گوسفند سالم به حساب می‌آید. اگر گوسفند شما دچار مسائلی مانند سرفه شدید، خوردن پشم و مو، عقب ماندن از گله و دیگر مسائل فوق شد حتما به فکر درمان آن باشید. توجه داشته باشید که سرفه گوسفندان معمولا به دو علت پنومونی و یا انگل های کبدی به وجود می‌آید.

برای اینکه همیشه گله سالمی داشته باشید، گاهی اوقات بررسی ظاهری اندام‌های بدن این حیوانات کافی نیست زیرا برخی عوامل بیماری زا در داخل بدن به صورت پنهان رشد کرده و یکباره ظهور پیدا می‌کنند به همین دلیل پیشنهاد ما این است که به طور مرتب هر 6 تا 8 هفته یکبار آزمایشات بهداشتی رانجام دهید و از دامپزشک برای معاینه گله دعوت کنید.

در ادامه درباره روش‌های بررسی اندام‌های مختلف بدن گوسفندان بیشتر توضیح خواهیم داد.

• با بیماری لنگش پا گوسفند و بز در این لینک می توانید نکات مفیدی را مطالعه کنید.

آشنایی با رایج ترین بیماری های گوسفندان

ناباروری در گوسفند

علل ناباروری را می توان از جنبه های بسیاری از جمله اقدامات مدیریتی و همچنین عوامل بهداشتی بررسی کرد. یکی از دلایل اصلی در مورد ناباروری و سقط جنین در گوسفندان مربوط به مسئله کمبود مواد معدنی و ویتامین است. ویتامین ها و مواد معدنی نقش مهمی را در میزان باروری گله گوسفندان شما به عهده دارند از جمله این مواد می توان به سلنیم، مس، ویتامین A , D اشاره کرد.

علاوه بر نقش مواد مغذی در تعیین میزان ناباروری و سقط جنین ، انواع بیماری های قبلی نیز می تواند در این امر موثر باشد.

• در این سایت بخوانید: روش های درمان شکستگی پا گوسفندان

خاک خوری بره های گوسفندان

یکی از مشکلات مهمی که دامدار باید هنگامی که با آن مواجه شد سریع برای رفع آن اقداماتی را انجام دهد گنده خواری (خاک خوری) بره ها است.به وجود آمدن این معضل به علل مختلفی بستگی دارد که در ادامه به بررسی این علت ها می‌پردازیم.

شاید مهم ترین دلیل مبتلا شدن دام به این مشکل را کمبود مواد مغذی در بدن از جمله کبالت، سدیم، فسفر دانست.

برای درمان کم خونی و کم اشتهایی ناشی از کمبود کبالت باید از مکمل ها و دارو هایی حاوی این ماده معدنی استفاده کرد. دارو کوبافوس و حتی قرار دادن آجر معدنی نیز می تواند مفید باشد.

به صورت کلی اگر قصد دارید که بره های گله شما دچار خاک خوری نشوند حتما سعی کنید نوع جیره مصرفی برای آنها را از مواد مغذی و مقوی تهیه کنید و بر اساس سن بره ها ممکن است که نوع جیره نیز متغیر باشد.

یکی دیگر از بیماری ها نسبتا شایع در بین گوسفندان بیماری اسیدوز می باشد که در یک مطلب کامل سعی کرده ایم این موضوع را توضیح دهیم. پیشنهاد می کنم حتما از مقاله ای که در سایت بازار گوسفند تحت عنوان بیماری اسیدوز قرار گرفته است دیدن نمایید. 

بیماری آبله گوسفندی

آبله گوسفندی بیماری واگیری است که با ظهور تاول و دانه هائی در روی پوست و واکنش هائی کم و بیش شدیدی در بدن و همچنین جراحات داخلی ، مشخص می شود. هنگام بروز بیماری درجه حرارت بدن تا ۴ درجه بالا می‌رود، تعداد حركات تنفسی و نبض افزایش می‌یابد، پلک ها متورم می‌شود، ترشحات موکوسی بینی زیاد می‌گردد، بی اشتهائی مطلق حادث گردیده و یبوست و ادرار منقطع نیز گاها دیده می شود.

دانه ها اغلب در دومین روز ظاهر می‌شوند و کم کم به تاول ها تبدیل می‌گردند. این دانه ها مخصوصا در قسمت فاقد پشم بدن هستند مثل پلک ها، سوراخ های بینی، لب ها، سینه، شکم و غدد پستان، ولی احتمالا ممکن است در نقاط پشم دار بدن نیز ظاهر شوند. دانه ها به هم پیوسته و سپس پوسته ها ظاهر می شوند که ممکن است اتفاقا خشک شده و بیافتند.

ممکن است دانه ها در دهان ظاهر شده و باعث ترشح زیاد بزاق گردند. به دنبال ظهور دانه ها درجه حرارت پائین می آید ولی اگر میکروب های ثانوی در پوسته ها ظاهر شوند حرارت بدن گوسفند دوباره بالا میرود که مرگ و میر را در اثر آبله به علت آن می‌دانند.

عامل بروز بیماری ویروس آبله گوسفند است. دوره بیماری سه تا هشت هفته طول می کشد که در عرض این مدت گوسفند لاغر شده و ممکن است پشم های خود را از دست بدهد. در اشکال کشنده بیماری مرگ و یک هفته بعد از ظهور اولین نشانه های بیماری فرا می رسد . بره ها بیشتر از گوسفندان از گوسفندان بالغ حساسند . و در هوای سرد شدت عوارض بیماری بیشتر است.
به علت انتشار این بیماری در اکثر نقاط کشور، لازم است پرواربندان با نظر کارشناس دامپزشکی منطقه اقدام به واکسیناسیون گله خود بر علیه این بیماری نمایند. میزان واکسن مصرفی 10 میلی لیتر از آنرا به صورت زیر جلدی تزریق می‌گردد.

بیماری آنتروتوکسمی

این بیماری که به عنوان بیماری پرخوری نیز شناخته می‌شود، باعث بی حالی گوسفندان و توقف روند خوراک خوردن در این حیوانات می‌شود. آنتروتوکسمی وضعیتی است که در آن باکتری‌ها به سرعت در دستگاه گوارش گوسفند تکثیر شده و باعث تولید بیش از حد سموم می‌شوند. در همین حین روده ها نیز آن سموم را از طریق آنتی بادی ها جذب کرده و گوسفندان و بره‌ها بیشتر  در خطر قرار می‌گیرند.

انتروتکسمی معمولاً توسط کلستریدیوم پرفرنجنس نوع D یا کلستریدیوم پرفرنجنس نوع C ایجاد می شود. اصلی‌ترین علائم آن عبارتند از:

• کم اشتهایی
• معده درد
• بی حالی و اسهال
• از دست دادن توانایی ایستادن
• نفس نفس زدن

در صورت اهمیت ندادن به درمان، این بیماری به سرعت پیشرفت کرده و می‌تواند باعث مرگ سریع دام نیز شود. اگرچه این بیماری به عنوان بیماری پرخوری شناخته می‌شود اما در اصل در اثر تغییر ناگهانی در جیره غذایی گوسفندان به وجود می‌آید و با از دست دادن اشتها همراه است.

آنتروتوکسمی اغلب در بره‌های کوچکتر از سه هفته بیشتر دیده می‌شود. اما با این حال بین میش‌ها و قوچ‌های بالغ نیز این بیماری می‌تواند شیوع پیدا کند.

دامپزشکان برای تشخیص این بیماری، علائم بالینی را بررسی کرده و گاهی اوقات مدفوع را آزمایش می‌کنند.

باکتری‌ به وجود آورنده این بیماری به طور معمول در روده بزرگ و کوچک نهفته است و با تغییر ناگهانی در جیره غذایی گوسفند تحریک می‌شوند. جیره های که سرشار از کربوهیدرات یا پروتئین هستند، باید تحت نظر متخصص جیره نویس و دامپزشکان در اختیار دام قرار بگیرد.

در ضمن کاهش ایمنی وبدن و وجود بسیاری از انگل های داخلی نیز باعث تکثیر اینگونه باکتری ها خواهند شد.

• در این سایت با دارو هفت درد گوسفندی آشنا شوید.

بیماری شاربن

بیماری شاربن یا سیاه زخم به نام های سپرزی، خون شاش و غیره نیز گفته می شود. عامل بروز این بیماری میکروب «باسیلوس آنتراسیس» بوده و بیماری عفونی حاد و شایعی است که انسان و تمام دام ها به غیر از پرندگان به آن مبتلا می شوند ولی حساسیت گوسفند و بز بیشتر است.

غالبا گوسفند به شکل فوق حاد (بسیار شدید) به این بیماری مبتلا می‌شود، در این شکل به علت سرعت سیر بیماری، نشانی ها ظاهر نمی شود و حیوانات مبتلا تلف شده و سیلان خون سیاه رنگ از مجاری طبیعی بدن مشاهده می‌شود.

در اشکال حاد (شدید)، دام های مبتلا، افزایش درجه حرارت، بی اشتهائی مطلق، بی حالی، گوش های افتاده را نشان می دهند و بعد از یک یا دو ساعت روی زمین به یک پهلو افتاده و دندان قروچه می کنند و سپس با حرکات تشنجی تلف می شوند و خونریزی از مجاری بدن اغلب قبل از مرگ مشاهده می گردد.
به سبب تلفات شدید ناشی از این بیماری و خطرناک بودن آن برای خود دامدار، واجب است با توجه به آلودگی منطقه و نظر کارشناس دامپزشکی محل، نسبت به واکسیناسیون گله بر علیه آن اقدام شود. میزان واکسن مصرفی 5/0 میلی لیتر در ناحیه پشت کتف به صورت زیرجلدی تزریق می‌شود. واکسیناسیون سالانه برای حیوانات بالاتر از ۳ ماه صورت می‌گیرد. حیوانات آبستن را در ماه آخر آبستنی نباید واکسینه کرد.

مشکل اسهال در گوسفندان

اسهال یکی از مشکلات شایع در گوسفندان است که می‌تواند باعث از دست دادن وزن، کاهش تولید شیر و در برخی موارد مرگ حیوان شود. در این ادامه، به بررسی دلایل اسهال در گوسفندان و راه‌های درمان آن پرداخته خواهد شد.

دلایل اسهال در گوسفندان

1.  عفونت با باکتری‌ها: بیشترین علت اسهال در گوسفندان، عفونت با باکتری‌ها مانند اشریشیا کلی، سالمونلا و کلستریدیوم است.
2. عفونت با ویروس: ویروس‌هایی مانند روتاویروس و کرووناویروس می‌توانند عامل اسهال در گوسفندان باشند.
3. عفونت با انگل‌ها: انگل‌هایی مانند کریپتوسپوریدیوم و گیاردیا می‌توانند از عوامل بروز این مشکل در گوسفندان محسوب می‌شوند.
4. تغذیه نامناسب: تغذیه نامناسب باعث ایجاد اسهال در گوسفندان می‌شود مثلاً مصرف خوراک خیلی چرب و یا خیلی شیرین می‌تواند باعث اسهال شود.
5.  تغییر در رژیم غذایی: تغییر در رژیم غذایی گوسفندان از عوامل ابتلای دام به اسهال است. نباید محتویات جیره گوسفندان به صورت ناگهانی تغییر پیدا کند و در صورت نیاز باید طبق یک دوره سازگاری مناسب، کم‌کم دستگاه گوارش گوسفند را به خوراک جدید عادت دهید.
6. تماس با مواد شیمیایی: تماس با مواد شیمیایی مانند سموم حشره‌کش و یا محصولات شیمیایی می‌تواند باعث اسهال شود.

راه‌های درمان اسهال در گوسفندان

• هیدراتاسیون: گوسفندان با اسهال با خطر بزرگی روبه رو می شوند. بنابراین، باید به طور منظم به آن‌ها آب بدهید تا از هیدراتاسیون جلوگیری شود.
• داروها: برخی داروها مانند آنتی‌بیوتیک‌ها می‌توانند برای درمان اسهال در گوسفندان استفاده شوند.
• تغییر در رژیم غذایی: در صورت اسهال مداوم گله، باید رژیم غذایی گوسفندان را تغییر داد و غذاهای سبک و با خاصیت ضد التهابی و آرامش بخش به آن‌ها داد تا از افزایش اسهال جلوگیری شود.
• پیشگیری: برای جلوگیری از اسهال در گوسفندان، باید به بهداشت، نوع خوراک و طریقه نگهداری آن‌ها توجه کرد.

بیماری ذات الریه یا اختلال پنومونی در گوسفند

شیوع پنومونی در اکثر گله گوسفندان و به خصوص بره‌ها ممکن است اتفاق می‌افتد. عامل این مشکل عفونی بیشتر باکتری مایکوپلاسما و پاستورلا همولیتکا هستند. بسیاری از این ارگانیسم‌ها معمولاً در دستگاه تنفسی بره‌ها و گوسفندان سالم یافت می‌شوند و هیچ مشکلی ایجاد نمی‌کنند، تا زمانی که برخی عوامل تحریک کننده به سیستم تنفسی فشار وارد کنند. عوامل استرس زا مثل جابجایی گوسفندان، تهویه ضعیف در محل نگهداری و انبار علوفه، تجمع آمونیاک در ساختمان دامداری، رطوبت بالا، ازدحام بیش از حد می‌توانند باعث شیوع این نوع بیماری در میان گله گوسفندان شوند.

علائم بالینی در این بیماری با شدت‌های مختلفی ممکن است پدیدار شوند. سخت نفس کشیدن، جاماندن از گله، سرفه کردن از جمله اصلی‌ترین علائم بیماری پنومونی محسوب می‌شوند. درمان این بیماری باید تحت نظر دامپزشک و با هدف کنترل عفونت ثانویه و جلوگیری از آسیب‌های ریوی باید انجام شود.

مرگ و میر و کاهش سرعت رشد و تولید گوسفندان از جمله مخرب‌ترین عوارض این بیماری برای گله داران به حساب می‌آید و همچنین درمان آن نیز بسیار پرهزنیه است از این رو برای جلوگیری از شیوع پنومونی بهتره همیشه محیط دامداری خود را تمیز و عاری از گرد و غبار نگهداری کنید. در تمامی فصول نیز در محیط جایگاه از دستگاه‌های تهویه هوا استفاده نمایید.

راه های مقابله با تنش و استرس در گوسفندان

گوسفندان بسیار از تنش و استرس بیزارند شاید این مطلب طنز به نظر رسد اما دامداران عزیز باید هنگام مواردی نظیر تغییر جیره، جا به جایی گوسفندان، تغییر ناگهانی هوا میزان بیشتری شرایط راحتی را برای حیوانات خود مهیا کنند.

چند نکته اساسی برای مقابله با تنش و استرس در گوسفند وجود دارد که در ادامه به توضیح آنها خواهیم پرداخت.

بهتر است که در هنگامی تنش سرمایی، زمان از شیرگیری بره را به تاخیر بیندازید. زیرا این کار از مصرف بیش از حد بره از ذخیره چربی خود می کاهد و به سیستم ایمنی بدن آن کمک مضاعف تری می‌کند.

مقابله با تنش های گرمایی در گوسفندان

گوسفند حیوانی است که به گرما حساس می‌باشد و درصورت احساس گرمای زیاد میل خود را به غذا خوردن از دست می‌دهند. دامداران باید همیشه سعی کنند تا میزان دمای هوا و همچنین آب مصرف گوسفندان را در یک حد خنک حدود 15 تا 20 درجه قرار دهند. حتما در فصول گرم سال میزان پشم گوسفندان خود را بکاهید و از حمام ضد کنه نیز استفاده کنید.

یکی  دیگر از خطرناک ترین مواردی که استرس گرمایی ممکن است برای دام های شما به وجود آورد خطر سقط جنین و کاهش باروری گله می‌باشد. استرس و تنش گرمایی به شدت بر کیفیت و عملکرد تخمک ها و اسپرم گوسفندان اثر سوء داشته و به گونه ای که در میش ها با افزایش دمای رحم احتمالا عملکرد تخمک ها به نوعی ضعیف می‌گردد.

چنانچه محیط اضافه بر گرما، رطوبت نیز داشته باشد تاثیرات نامطلوب این تنش افزایش می‌یابد. با وجود اینکه مدیریت دما محیط نگهداری دام ها کاری دشوار و هزنیه بر است اما حتما باید مد نظر دامداران باشد. کمک گرفتن از امکاناتی مانند سایه بان، فن و کولر بسیار بر روند رشد گله شما اثر گذار خواهد بود. بهتر است تا جایی که امکان دارد گوسفندان را در فصول گرم سال در محلی خنک نگه داشته و از جابه جا نمودن آن در ساعات اوج گرما پرهیز کنید.

در این سایت بخوانید: مسمومیت نمک در گوسفندان

مقابله با استرس یا تنش سرمایی

استرس حرارتی تنها به گرمای زیاد محیطی اطلاق نشده و سرما هم در حالتی که بیش از حد باشد می‌تواند باعث ایجاد تنش در گاو و گوسفند گردد و به عنوان یک عامل استرس، شناخته می‌شود.

گوسفند، گاو یا گوساله ای که تحت تأثیر استرس سرمایی قرار داشته باشد، عکس العمل های گوناگونی به این استرس نشان میدهد تا حرارت بدن خود را حتی الامکان ثابت نگه دارد.

مجموع این حالات هر کدام می توانند بر کیفیت و کمیت تغذیه حیوان تأثیر داشته باشند. در برخی مباحث گفته شده است که گاوها و گوسفندان در هوای سرد، بیشتر از هوای گرم خوراک مصرف می کنند. البته به این مطلب نباید به دید یک نکته قطعی و بی قید و شرط نگریست. انواع نژاد گاو و گوسفند معمولا در هوای خنکی که برایشان تنش زا نباشد، خوراک بیشتری مصرف کرده و اگر سرما باعث ناراحتی این دام‌ها شود، گاو و گوسفند دست از هر گونه فعالیت لازم برای یافتن خوراک کشیده و در این بخش است که سرما باعث کاهش عملکرد آنها می‌شود.

هنگام سرما، چربی‌های ذخیره در بدن گاوها و گوسفندان و پوشش مویی سطح بدن، به عنوان دو عامل بسیار مهم و کمکی برای حفظ گرمای بدن حیوان به کار می روند. در اینجا، هر چه گاو و گوسفند چاق تر بوده و چربی بیشتری داشته باشد، به سرمای محیطی مقاوم تر است و برعکس گاوها یا گوسفندان لاغر، آسیب پذیرتر هستند.

به طور کلی گرمای ذخیره شده در بدن یک گاو یا گوسفند، شامل بخشی از حرارت کسب شده از محیط است. بخش دیگر، گرمای متابولیک و دیگری هم گرمای حاصل از تخمیر شکمبه ای است. جیره های پر انرژی، گرمای متابولیک بیشتری تولید می کنند و باعث ذخیره آن در بدن گاو و گوسفند می‌شوند. البته در شرايط محیطی سرد، بخش اول، یعنی گرمایی که از محیط کسب می گردد، منفی در نظر گرفته‌ می‌شود و بیشتر باید به بخش دوم و سوم تکیه داشت. در شرایط سرد محیطی، علاوه بر این که که گرمای موجود در بدن هدر نرود، باید کوشید تولید گرما در بدن تا حد ممکن بیشتر شود.

علوفه با کیفیت پایین، حرارت زیادی تولید می کند و این حاصل گرمای تخمیر آن است. علوفه کم فیبر، به علت این که تخمیر کمتری دارد، حرارت تخمیری کمتری هم فراهم می‌سازد، بنابراین، دامدار باید با ترکیبی از علوفه، تا حدی که توانایی ایجاد گرمای تخمیر مطلوب را داشته باشد و خوراک کنسانتره ای که گرمای متابولیک بیشتری به علت تولید انرژی بیشتر در بدن دارد، در جیره ایجاد کند. وقتی می گوییم خوراک کم کیفیت و فیبری کم ارزش، باعث تولید حرارت بیشتر می شوند، این بدان معنا نیست که دامدار در هوای سرد، تنها خوراک فیبری کم ارزش به دام بدهد.

توجه داشته باشید که مقدار و کمیت حرارت تخمیری علوفه کم ارزش در بدن یک گاو گوشتی، هر چقدر هم که زیاد باشد، به زیادی گرمای متابولیکی نیست که در بافت ها تولید می شود.

عوارض کمبود منیزیم در بدن گوسفند

گوسفندان به دلیل اینکه توانایی ذخیره سازی طولانی مدت منیزیم را ندارند به دریافت مداوم این ماده معدنی از طریق مواد غذایی نیازمند هستند. منیزیم در بدن گوسفندان فواید مختلفی مثل شرکت در واکنش های شیمیایی بدن برای تولید انرژی در بافت ها و همچنین انتقال طبیعی پالس های عصبی دارند.
هیپومنیزیمی یا بیماری کزاز علفی به دلیل سطوح پایین منیزیم در خون این حیوانات به وجود می‌آید و اگر به موقع تشخیص داده نشود و روند درمان آن انجان نگیرید، برای سلامت این حیوانات بسیار خطرناک و کشنده خواهد بود. این بیماری بیشتر میش ها بره دار را تهدید می‎کند. تغذیه نامناسب و استفاده از جیره های غیر بالانس، ایجاد تنش و استرس برای گوسفند، نگهداری این حیوانات در شرایط آب و هوایی نامناسب از عوامل تقویت کننده این عارضه محسوب می‌‎شوند.
تلوتلو خوردن، دراز کشیدن بر روی زمین، ضعف بدنی، حساس شدن به لمس و لرزش از نشانه های کمبود منیزیم در گوسفندان هستند که با تزریق زیر جلدی 100 میلی لیتر محلول سولفات منیزیم 25 درصد می‌توان از عارضه جدی شدن این مشکل جلوگیری به عمل آورد. البته این عمل با تجویز دامپزشکان باید انجام بگیرد.
به طور معمول میش‌های شیرده روزانه به 1 تا 2 گرم منیزیم نیاز دارند و با توجه به اینکه در شرایط آب و هوایی نامساعد و زمان های استر‌س‌آور، توانایی این حیوانات برای جذب منیزیم در جریان خون به نصف کاهش پیدا می‌کند، بهتره این میزان به 3 تا 5 گرم از طریق افزودن مکمل های معدنی به جیره افزایش پیدا کند.
در ضمن استفاده از علوفه چراگاهی به خصوص در فصل بهار که معمولاً دارای منیزیم کم و پتاسیم زیاد هستند، خطر کمبود منیزیم در بدن گوسفندان را افزایش می‌دهد.

علت خارش در گله گوسفندان 

قارچ، جرب، شپش، کک مهم ترین عوامل ایجاد خارش در گله گوسفندان هستند که با انجام یکسری موارد می توان از بروز این مشکل نیز در گله جلوگیری به عمل آورد.

علت دفع ادرار زیاد گوسفند چیست؟

• مصرف بیش از حد نمک در جیره
• زیاد بودن درصد جوش شیرین خوراک
• زیاد بودن پتاسیم جیره

دلایل ایجاد سنگ های مجاری ادراری در گوسفند چیست؟

عدم بالانس بودن میزان کلیسم، فسفر و نبود ویتامین D3 از مهم ترین دلایل این بیماری هستند که در اکثر مواقع به خاطر استفاده از کنسانتره‌های تجاری حاوی کربنات کلسیم بیش از حد به وجود می‌آید.

کنترل سلامت گوسفندان

کنترل و بررسی وضعیت سلامتی گله گوسفندان برای پیشگیری از خسارات مالی احتمالی می تواند بسیار موثر باشد. برای بررسی سلامت بدنی دام زنده چندین روش مختلف وجود دارد. بهترین روش و ابزار که روند رشد گله شما را می توانند تعیین کند امتیازدهی وضعیت بدنی هر یک از گوسفندان گله می‌باشد.

یک دامدار کاربلد فقط به فکر اینکه چگونه باید دام و محصولات دامی خودش را به بهترین قیمت به فروش برساند، نیست. اگرچه این موضوع نیز به عنوان یکی از مهم ترین ویژگی های دامداری موفق محسوب می‌شود اما شرط کافی برای رسیدن به موفقیت نمی تواند تنها همین مورد باشد. شخص دامپرور باید مسئولیت مدیریت مجتمع دامپروری خود را به نحو احسن انجام دهد. از این رو یکی از مهم ترین جنبه های مدیریتی، ارزیابی مرحله ای وضعیت سلامتی گوسفندان و سایر دام های زنده در دوره پرورشی مد نظر می‌باشد.

این دوره ها شامل زمان حاملگی شیردهی، پرواری، زایمان دیرس، زایمان زودرس هستند. در هر کدام از مراحل ذکر شده باید وضعیت بدن از مانند اندازه ساق پا، سر، کمر، شانه و مواردی از این قبیل ثبت گردند. ثبت این اندازه ها و وزن گوسفند می تواند به شما  در تشخیص میزان عملکردی در این مدت توانسته اید کسب کنید کمک زیادی کند. برای مثال با ارزیابی این موارد قادر هستید که درصد عملکرد مثبت نوع جیره مصرفی گله خود را مشخص کرده و درصورت عملکرد نامطلوب، این جیره را بهبود بخشید.

علاوه بر خوراک می توانید از ابتلا گوسفند به بیماری ها مختلف مانند انگل ها ، میکروب ها و همچنین انواع تنش ها جلوگیری به عمل آورید.

برخی از بهترین روش های داشتن گله گوسفندان سالم

همانطور که اشاره شد رعایت هرچه بهتر اصول بهداشتی به شما در جهت داشتن یک گله سالم و بدون بیماری کمک شایانی خواهد کرد . در ادامه قصد داریم به شما برخی از این راهکارهای بهداشتی را معرفی می کنیم.

• آغل و بستر گوسفندان همیشه خشک و تمیز باشد.
• خودداری نمودن از مصرف آب راکد و کثیف برای گوسفندان
• در نظر گرفتن محیطی سالم با تهیه فضای کافی، نور مناسب و تهویه خوب
• مسدود نمودن راه هایی که حیوانات موذی به آخورها، آبشخورها و انبار ذخیره سازی مواد غذایی دسترسی پیدا می‌کنند
• خریداری دام هایی سالم و بدون علامت بیماری
•  دقیق عمل کردن به برنامه واکسیناسیون
• ذخیره سازی صحیح علوفه و کنسانتره برای جلوگیری از کپک زدگی این مواد

در هنگام مرگ و میر ناگهانی در گله چه باید کرد؟

دامداران باید برای هر مورد مرگ ناگهانی ، در اسرع وقت از دامپزشک بخواهند گله گوسفندان شان را معاینه نماید. تشخیص به موقع و مداخله صحیح می تواند از بروز یک فاجعه بزرگ در گله شما جلوگیری کند . از آنجایی که روند رشد برخی از بیماری ها در این گونه حیوانات بسیار آهسته صورت می‌گیرد، بهتر است در صورت بروز هرگونه مشکلی سریعا از دامپزشک کمک بخواهید.

اسیدوز، نفخ، انواع عفونت، تب برفکی و مسمومیت های غذایی برخی از مهم ترین علل مرگ ناگهانی گوسفندان می‌باشند.

بهتر است در موارد مرگ گوسفندان و علی الخصوص مرگ های ناگهانی دام هایی که هیچ نشانه ی خاصی از بیماری را ندارند از دامپزشک درخواست کالبدگشایی لاشه را داشته باشید.

کالبدگشایی برای شناسایی علت مرگ بره ها:

در گله هایی که میزان مرگ و میر بره در آنها بالا است و علت خاصی برای این مرگ تشخیص داده نمی شود، معاینه لاشه و کالبدگشایی تعدادی از این بره ها می تواند اطلاعات مفیدی در رابطه با این مسئله به شما بدهد . این روش چنانچه که به صورت درست و توسط دامپزشک انجام شود به دامدار این امکان را می دهد تا خیلی سریع علل مرگ را بر اثر بروز هر نوع بیماری و مشکلی بیابید و راهکارهای پیشگیری را اتخاذ کنید. البته این روش بیشتر برای شرایطی پیشنهاد می شود که علت مرگ مشخص نبوده باشد و اگر مرگ بر اثر شرایط بد آب و هوایی و امثال این موارد باشد، توصیه به این نمی‌شود.

برای رسیدن به نتیجه درست در طی این تحقیق باید مواردی از قبیل جثه بره در هنگام تولد، نژاد، تعداد زایش مادر، سخت زایی مادر و … حتما بررسی شود.

معمولا در گله هایی که دچار مرگ ناگهانی بره می‌شوند تعدادی از این بره ها به صورت تصادفی برای کالبدشکافی تعیین می‌شوند. عمدتا این روش زمانی نتیجه دقیق تری دارد که یک سری از بره های تلف شده به صورت پشت سرهم کالبدگشایی شوند. روش انجام این کار به این صورت است که بره را به حالت خوابیده به پشت قرار می‌دهند و برش هایی در بین دیواره کتف و سینه ایجاد می‌شود و بعد شروع به شکافتن دیگر اجزای بدن برای بررسی دقیق تر می‌کنند. برای دام هایی که چند قلوزایی داشته اند بیشترین تلفات ناشی از گرسنگی و عدم تحمل شرایط آب و هوایی بد می‌باشد که اغلب برای بره های ضعفیف تر این مورد پیش می آید.

مرگ غیر منتظره دام هایی همچون گوسفند و بز

مرگ ناگهانی به تلف شدن دام در یک بازه زمانی کوتاه (از چند دقیقه تا 24 ساعت) گفته می‌شود. بروز چنین خسارتی اغلب بدون نشانه واضح رخ می‌دهد. التبه گاهی اوقات دام بر اثر یک بیماری دارای علائم روشن تلف می‌شود که اغلب به دلیل ناآگاهی دامدار یا چوپان این اتفاق می‌افتد.

یک دلیل مرگ عمده وقوع مرگ ناگهانی در گله بیماری آنتروتوکسمی است. یک گروه دیگر از موجودات زنده کلستریدیومی دیگر که موجب مرگ ناگهان می‌شوند و کم تر شایع هستند. شامل ادم بدخیم، سیاه مرض و شاربن علامتی می‌باشند.

سیاه زخم نیز بیماری جدی است. این مشکل جدی در صنعت دامداری بسیاری از کشورها می‌باشد که عامل آن می تواند در شن برای ده سال زنده بماند. آلودگی با سیاه زخم باعث مرگ می‌شود.

اگر یک گله مشکوک به بیماری سیاه زخم باشد، باید لاشه حیوان باز شده و مورد آزمایش قرار گیرد تا وجود یا عدم وجود بیماری مشخص گردد، سپس لاشه دور انداخته شود. تب دره ریفت (یک بیماری ویروسی آفریقایی) باعث شیوع بیماری می‌شود که ویژگی آن مرگ ناگهانی، خونریزی، سقط جنین و آسیب کبد است.

بسیاری سموم و گیاهان می‌توانند باعث مرگ ناگهانی شوند. اصلی ترین انواع آن شامل اوره (استفاده به عنوان منبع پروتئین و یا کودها) نیترات ها (مراتع با کود بالا و گیاهان نیتراتی) و سیانید (اسید پروسیک) هستند.

این سموم در برخی از گیاهان تجمع پیدا می‌کنند. زمانی که مرگ رخ می‌دهد، باید تشخیص دقیق صورت گیرد.

صحنه مرگ باید به دقت بررسی و در حافظه بماند. تروما و شوک الکتریکی از دیگر دلایل اصلی مرگ ناگهان گوسفند، گاو و بز محسوب می‌شود. خفگی نیز به علت آویزان شدن یک دلیل مرگ ناگهانی در کشورهایی است که بزها در مناطق کوهستانی توسط طنابی بسته شده و چرا می‌کنند.

بیماری گوسفندی

اهمیت مشاوره با دامپزشک برای کنترل و درمان بیماری ها گوسفندان

به اشخاصی که در شغل دامداری مشغول فعالیت هستند توصیه می شود که حتما با دامپزشکان تعامل بیشتری داشته باشند و در صورت بروز هرگونه بیماری از این افراد برای معاینه دام های خود کمک بگیرند و همچنین توصیه می شود که دامپروران عزیز سطح دانش خود را با مطالعه منابع در دسترس در زمینه انواع بیماری ها افزایش دهند تا بتواند از بروز این چنین معضلات جلوگیری به عمل آورند.

دامپزشک کیست؟

دامپزشک به شخصی گفته می شود که به صورت آکادمیک و علمی به درمان و پیشگیری از بیماری های دامی می‌پردازد. کنترل کیفی محصولات دامی، مبارزه، پیشگیری، نابودی کامل منشا بیماری، بررسی سلامت دام، به کارگیری روش های جهت افزایش بازدهی و کاهش ضرر و زیان به دامداران از مهم ترین وظایف یک دامپزشک متعهد محسوب می شوند.

لزوم بررسی مداوم سلامت گوسفندان

استمرار بیماری بدون شک باعث ضعیف شدن و لاغری گوسفندان شما خواهد شد. بهتر است همیشه طبق برنامه ای مدون سلامت گله گوسفندان تان را بررسی کرده و از دامپزشکان بخواهید گله را معاینه کنند.

برای معاینه گوسفندان، از علائم بالینی و کالبدگشایی استفاده می‌شود.

بررسی ناحیه سینه گوسفند:

به این دلیل که زخم های ناحیه سینه گوسفندان به سختی بهبود پیدا می کنند بهتر است از دلایلی که سبب بروز این گونه زخم ها در گله می شود، جلوگیری به عمل آورید. برای این منظور می توانید در طول فصول مختلف بستری نرم با دمایی متعادل برای دام های خود ایجاد کنید.

بررسی ناحیه سر گوسفند:

در هنگام معاینه سر باید از نبود ترشحات مداوم بینی، چشم ها، نبود قسمت متورم شده در سر و صورت، کوری و کدورت قرنیه، عدم وجود زخم در ناحیه گوش ها و حضور کنه ها مطمئن شوید.

کاهش توانایی سیستم ایمنی گوسفندان با افزایش سن:

در انسان ها این مسئله تا حدود بسیاری زیادی ثابت شده است که هر چه سن بالاتر رود، توانایی مقابله سیستم دفاعی بدن با بیماری ها کاهش پیدا می کند. جالب است بدانید چنین مکانیسمی حتی در میان دام هایی همچون گوسفند نیز وجود دارد و دانشمندان از طریق تجزیه و تحلیل صد ها گونه جانوری توانسته اند به این موضوع پی ببرند .به گفته یکی از متخصصین، چنین طرح های تحقیقاتی تنها با هدف افزایش طول عمر مفید گونه های دامی انجام می‌پذیرد. یافتن علل ضعیف شدن سیستم ایمنی بدن جانوران می تواند سبب کشف شدن راه هایی جدیدتر برای مقابله با انواع بیماری به خصوص در گوسفندان شود.

نکته‌ای مهم در رابطه با نحوه انجام تزریق زیر پوستی به دام:

تزریقات زیر پوستی باید به شکلی باشد که بعد از وارد شدن سوزن به پوست، خود سوزن با دست زدن به پوست قابل حس باشد. بهتر است در چند موضع این نوع تزریق انجام گیرید. یکی از بهترین نواحی برای تزریقات زیر پوستی در گوسفندان دو طرف ناحیه گلوگاه می‌باشد. بعد از تزریق بهتر است ناحیه تزریقی مالش داده شود تا دارو بهتر در سطح پوست پخش شود.

بررسی دمای بدن گوسفند:

در هنگام بروز اغلب بیماری‌های دامی، یکی از موارد مهم برای تشخیص بهتر، ضروری است از طریق دما سنج تب گوسفندان، گاوها و بزها اندازه گیری شود. جهت تشخیص تب لازم است نوک دماسنج را در ابتدا ضدعفونی و با پارافین لغزنده نمایید و سپس آن رو درون مقعد دام بیمار قرار دهید. حدود دمای بدن برای گوسفند سالم 39.1 درجه استدر صورتی که دمای بدن بیشتر از این مقدار بود باید حتما از دامپزشک کمک بخواهید. چراکه احتمالا گوسفند شما دچار عفونت شده است.

جلوگیری از بیماری شدن دام تازه خریداری شده

اگر در مناطق گرمسیر و پر کنه هستید و از مناطق سردسیر و کم کنه برای گله خود گوسفند و بره خریدید توصیه می‌شود سطح مراقبت از گوسفندان خود را افزایش دهید. به دلیل کم بودن استقامت این نوع دام های تازه به گرما و کنه امکان انتقال بیماری و تلف شدن حیوان وجود دارد که می توان با یکسری کارهای ساده از این خطر جلوگیری کرد.

برای کاهش شدت بیماری و افزایش سطح ایمنی بدن گوسفندان علاوه بر به کارگیری یک برنامه غذایی مقوی و همچنین واکسیناسیون منظم از مولتی ویتامین ها و دارو های تقویتی برای تسریع نمودن این روند استفاده نمایید.

مشکل عدم توجه دامداران به نوع درمان گوسفند بیماری و تهیه داروی مورد نیاز هر بیماری:

متاسفانه برخی از دامدارانی که به صورت سنتی به این کار می‌پردازند، به بیماری های گوسفندان گله خود اهمیت چندان نمی‌دهند. بعضی از این پرورش دهندگان دام سبک و سنگین به دلیل ناآگاهی هنگامی که یک یا چند راس دام آنها به بیماری خاصی مبتلا می‌شود، یا به صورت خودسرانه اقدام به درمان این حیوانات می‌کنند و یا از یک شخص کم تجربه و کم دانش برای حل این مشکل کمک می‌گیرند.
آنها با مراجعه به داروخانه های دامپزشکی و بدون مشورت با دکتر داروخانه و داشتن نسخه اقدام به تهیه یک داروی خاص بدون در نظر گرفتن عواقب این دارو می‌کنند.

به جز تاثیرات و عوارض نامطلوبی که هر دارو ممکن است بر سلامت گوسفندان و سایر دام ها داشته باشد، موضوع گرانی دارو نیز مشکل فزاینده دیگری است که در صورت تجویز نادرست، هزنیه زیادی را برای دامداران به وجود می‌آورد.

در کل حتما از دامپزشکان برای تجویز و مقدار مصرف دارو کمک بگیرد. سایر افراد درباره خواص دارو، ترکیبات آن، عوارض و نحوه مصرف دارو اطلاعات زیادی ندارند.

قرنطینه نمودن دام زنده به چه معنا است؟

قرنطینه روشی موثر جهت جلوگیری نمودن از انتقال انواع بیماری های خطرناک در مجتمع های دامپروری به حساب می آید. به این شکل که با محدود نمودن حضور دام بیمار در گله می توانید از گسترش عفونت و عوامل بیماری زا جلوگیری به عمل آورید. در این روش می توانید حتی دام های بیمار را نیز به مدت طولانی ترین دوره کمون بیماری قرنطینه کنید.

در کل رعایت اصول قرنطینه برای جلوگیری از انتشار انواع بیماری گوسفند بسیاری مهم است. همچنین در هنگام حمل دام زنده از یک منطقه به منطقه ای دیگر در اکثر مواقع به گرفتن جواز حمل از مراکز مرتبط با دامپزشکی نیازمند هستید. اینکار برای کنترل و پیشگیری از بیماری های عفونی و غیر عفونی باید انجام گیرد.